به گزارش مشرق، بسیاری از دانشمندان اسلامی، در طول سالهای گذشته، شرحها و تفسیرهای گرانقدری بر نهجالبلاغه نگاشتهاند، که تعداد کمی از آنها هماکنون در دسترس ما قرار دارد.
1ـ علاّمه شیخ آقابزرگ تهرانی در کتاب الذّریعه 100 شرح نهجالبلاغه را نام میبرد.
2ـ علاّمه امینی در کتاب الغدیر 81 شرح نهجالبلاغه را شناسایی کرده است.
3ـ شیخ حسین جمعه، اسامی حدود 201 شرح نهجالبلاغه را با تلاش فراوان و بهرهبرداری از کتابخانههای ایران، عراق، لبنان و... گرد آورده است.
4ـ محمّد مهدی علیقلی در کتابشناسی نهجالبلاغه 130 شرح نهجالبلاغه را شناسایی کرده است.
همانگونه که میدانیم، همهی شروح یاد شده برای مطالعه و تحقیق فراهم نبوده، و تنها نام آنها در کتب تاریخی و فرهنگنامهها باقی مانده است.
در ادامه برخی از شرحهای نهجالبلاغه را، که به چاپ رسیده و در دسترس است، نام میبریم:
1ـ شرح نهجالبلاغه، ابن ابیالحدید (وفات 656 ه. ق).
2ـ شرح نهجالبلاغه، ابن میثم بحرانی (وفات 679 ه. ق).
3ـ شرح نهجالبلاغه، شیخ محمّد عبده (وفات 1323 ه. ق).
4ـ منهاجالبراعه فی شرحنهجالبلاغه، میرزاحبیباللّهخویی (وفات 1324 ه.ق).
5ـ فی ظلال نهجالبلاغه، محمّد جواد مغنیه (وفات 14هه ه. ق).
6ـ بهجالصّباغه فی شرح نهجالبلاغه، محمّدتقی شوشتری (وفات 1415 ه. ق).
7ـ شرح نهجالبلاغه، محمّدتقی جعفری (وفات 14 ه. ق)
8ـ توضیح نهجالبلاغه، سیّدمحمد شیرازی (وفات 1423 ه. ق).
9ـ شرح نهجالبلاغه، سیّدعبّاس علیالموسوی ــ معاصر
10ـ پیام امام شرح تازه و جامعی بر نهجالبلاغه، ناصر مکارم شیرازی با همکاران ـمعاصر.
1ـ علاّمه شیخ آقابزرگ تهرانی در کتاب الذّریعه 100 شرح نهجالبلاغه را نام میبرد.
2ـ علاّمه امینی در کتاب الغدیر 81 شرح نهجالبلاغه را شناسایی کرده است.
3ـ شیخ حسین جمعه، اسامی حدود 201 شرح نهجالبلاغه را با تلاش فراوان و بهرهبرداری از کتابخانههای ایران، عراق، لبنان و... گرد آورده است.
4ـ محمّد مهدی علیقلی در کتابشناسی نهجالبلاغه 130 شرح نهجالبلاغه را شناسایی کرده است.
همانگونه که میدانیم، همهی شروح یاد شده برای مطالعه و تحقیق فراهم نبوده، و تنها نام آنها در کتب تاریخی و فرهنگنامهها باقی مانده است.
در ادامه برخی از شرحهای نهجالبلاغه را، که به چاپ رسیده و در دسترس است، نام میبریم:
1ـ شرح نهجالبلاغه، ابن ابیالحدید (وفات 656 ه. ق).
2ـ شرح نهجالبلاغه، ابن میثم بحرانی (وفات 679 ه. ق).
3ـ شرح نهجالبلاغه، شیخ محمّد عبده (وفات 1323 ه. ق).
4ـ منهاجالبراعه فی شرحنهجالبلاغه، میرزاحبیباللّهخویی (وفات 1324 ه.ق).
5ـ فی ظلال نهجالبلاغه، محمّد جواد مغنیه (وفات 14هه ه. ق).
6ـ بهجالصّباغه فی شرح نهجالبلاغه، محمّدتقی شوشتری (وفات 1415 ه. ق).
7ـ شرح نهجالبلاغه، محمّدتقی جعفری (وفات 14 ه. ق)
8ـ توضیح نهجالبلاغه، سیّدمحمد شیرازی (وفات 1423 ه. ق).
9ـ شرح نهجالبلاغه، سیّدعبّاس علیالموسوی ــ معاصر
10ـ پیام امام شرح تازه و جامعی بر نهجالبلاغه، ناصر مکارم شیرازی با همکاران ـمعاصر.
کتاب «پیام امام امیرالمومنین(ع)» شرحی است مهم، جامع و تازه بر نهج البلاغه که از سوی حضرت آیتالله مکارم شیرازی و با همکاری جمعی از فضلای حوزه علمیه نگاشته شده و در سال 82 نیز به عنوان بهترین کتاب سال برگزیده شده است.
حضرت آیتالله مکارم شیرازی در مقدمه این کتاب آورده است: «تنها کسانی میتوانند درباره این کتاب بزرگ و بینظیر سخن بگویند که حداقل یکبار با دقّت کامل تمام آن را از آغاز تا پایان مطالعه کرده باشند آن گاه روشن خواهد شد هر چه درباره این مجموعه گرانبها گفته شود، کم است».
وی میافزاید: «اینجانب مانند بسیاری دیگر از علاقه مندان به نهج البلاغه بخش هایی از آن را بر حسب نیازهای مختلف مطالعه کرده بودم، تا این که در پانزدهم خرداد سال 42 که به اتّفاق جمعی از متفکّران بزرگ اسلامی به زندان افتادم، عوامل شاه روزهای اوّل را بر ما بسیار سخت و مشکل گرفتند و همه چیز را برای ما ممنوع کردند، اما تدریجاً بر اثر فشار افکار عمومی محدودیتها کاسته شد و ما توانستیم از دوستانمان خواهش کنیم کتابهایی را برای مطالعه در زندان برای ما بیاورند، من نهجالبلاغه را مطالبه کردم که در آن فرصت خوب با فراغت بال بتوانم به طور مرتب و منظم آن را مرور کنم؛ آن ایّام متوجّه شدم که نهج البلاغه چیزی فراتر از آن است که ما فکر میکنیم و درباره آن میاندیشیم».
وی درباره ویژگیهای این کتاب گوهربار مینویسد: «از امتیازات عجیب نهجالبلاغه این است که همانند منبع اصلیاش قرآن مجید، علی رغم کهنه و فرسوده شدن مکتبهای فکری و سیاسی و اخلاقی با گذشت زمان، بیانات و تحلیلها و منطقش چنان تازه و شاداب است که گویی همین امروز، و برای امروز و فردا، از زبان مولا امیرمؤمنان علی(علیهالسلام) تراوش کرده است.
این مرجع تقلید میافزاید: «درباره نهج البلاغه هر چند بگوییم کم است و به یقین ادای حقّ آن برای ما غیر ممکن میباشد، بهتر آن است که این سخن را رها کرده به سراغ مطلب دیگری که هدف اصلی تحریر این سطور بوده است، برویم و آن این که در طول تاریخ اسلام شروح متعدّدی بر نهجالبلاغه نوشته شده، و علمای عالی قدری چه در گذشته و چه در عصر ما برای تبیین و تفسیر و کشف گنجینههای آن کوشیدهاند و خدمات پرارزشی انجام دادهاند، اما انصاف این است که نهج البلاغه هنوز دست نخورده است، هنوز مظلوم است، هنوز تلاشهای فراوان و فراوان دیگری را میطلبد.
این مفسر قرآن تاکید میکند: به خصوص در عصر و زمان ما که عصر مشکلات پیچیده جوامع انسانی، عصر ظهور مکتب های مختلف فکری، و عصر تهاجم بر اعتقادات و اخلاق و تقوا و فضیلت از سوی دنیاپرستان و جهانخواران است، تا راه را برای رسیدن به منافع آلوده و نامشروعشان هموار سازند، آری در این عصر، نهج البلاغه تلاش و کوشش و کار بیشتری را میطلبد. کار تحقیقاتی و گروهی برای یافتن راه غلبه بر مشکلات معنوی و مادّی و فردی و اجتماعی و مقابله با مکتب های ویرانگر فکری و اخلاقی به وسیله آن.
در آستانه عیدالله الاکبر، عید ولایت حضرت امیر المؤمنین علی (علیه آلاف التحیة و الثناء)، مجموعه گرانقدر "پیام امام امیرالمومنین" را جهت دریافت شما سروران گرامی قرار دادیم.
جلد اول
جلد دوم
جلد سوم
جلد چهارم
جلد پنجم
جلد ششم
جلد هفتم
جلد هشتم
جلد نهم
جلد دهم
جلد یازدهم
جلد دوازدهم
جلد سیزدهم
جلد چهاردهم
جلد پانزدهم
لازم به ذکر است تمامی فایل ها، به صورت پی دی اف بارگذاری شده اند.