به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، از زمان های بسیار دور اسلحه سازان به دنبال طراحی و ساخت زره برای سربازان و ابزار آلات نظامی خود بودند. آشنایی بشر با علم ذوب فلزات و توانایی تولید آهن و فولاد و سایر فلزات یک گام بلند در ساخت زره ها به شمار می آمد که تا سالیان دراز به عنوان زره جنگجویان به کار می رفت. امروزه زره های کامپوزیتی، اورانیومی و واکنشی و یا زره های مایع از جمله پیشرفته ترین زره هایی هستند که در ارتش های جهان به کار می روند.

در صنایع دفاعی جمهوری اسلامی ایران نیز تلاش برای رسیدن به زره های پیشرفته برای غلبه بر تهدیدات گوناگون نیز در جریان بوده و به نتایج خوبی نیز رسیده است. در این گزارش به جدیدترین دستاورد در این زمینه اشاره خواهد شد.

زره مایع

یکی از فناوری هایی که در دنیا در حال تحقیق روی آن هستند و بر اساس اخبار رسمی اعلام شده توسط وزارت دفاع، ایران نیز به آن دست یافته است، زره های مایع است که در اسفندماه سال گذشته توسط مسئولان دفاعی کشورمان اعلام شد.

به صورت کلی و به زبانی ساده، زره های جدید از لایه های کولاری تشکیل شده است که با ماده "پلی‌اتیلن گلیکول" پوشیده شده اند. در حالت عادی این ماده که بر روی سطح مورد نظر قرار می گیرد به نوعی نرم و مایع است اما به محض برخورد جسم سخت با سرعت بالا، مثل یک گلوله در کسری از ثانیه خود را جمع کرده و شدیدا سخت می شود. در نتیجه ضربه حاصل از برخورد را دفع کرده و در سطح زره پخش می کند.

در حال حاضر و بر اساس اخبار موجود واحدهای تحقیقاتی ارتش آمریکا بر روی بحث "زره مایع" کار می کنند. اما در جریان مراسم رونمایی از این دستاورد در ایران به استفاده از فناوری با عنوان "STF" در زره مایع اشاره شد. این واژه که کوتاه شده عبارت "shear-thickening fluid " است که به صورت کلی می توان آن را "مایع کاهش دهنده ضخامت" ترجمه کرد.


این مایع همان "پلی‌ اتیلن گلیکول" است. اساس کار به این صورت است که لایه های مورد نظر کولار را مایع مورد نظر که رقیق شده ترکیب شده و آن را بر روی حرارت می دهند تا در حین بخار شدن اتانول موجود ، مواد اصطلاحا به خورد لایه های کولار برود. بر اساس آزمایشات انجام شده بر روی کولار، 4 لایه پوشش کولاری که از این مایع به عنوان پوشش بر روی خود بهره می برند توانی برابر 14 لایه کولار بدون استفاده از این مایع را دارند.


این مسئله یکی از مهمترین نکات مثبت مربوط به استفاده از این فناوری است که همانا کاهش وزن به شمار می آید. امروز و در جریان رونمایی از این محصول ، مسئولین وزارت دفاع اعلام کردند که استفاده از این فناوری در خوروهای زرهی باعث کاهش 76 درصدی وزن زره مورد نیاز خواهد بود. این مطلب در حقیقت یک انقلاب در صنعت ساخت خودروهای زرهی به شمار می آید.

در حال حاضر در جهان غرب و برای نمونه در آمریکا و انگلستان از زره چابهام در تانکهایی مثل آبرامز و یا چلنجر بهره می برند که چنین صفتی را داراست.

این تانکها بیش از 60 تن وزن داشته و این افزایش وزن باعث شده است که تا حدی از تحرک این تانکها کم بشود. در حال حاضر در آمریکا از زره کولار به غیر از زره های انفرادی در زره ناوهای هواپیمابر و رزم ناوها بهره برده می شود. پس امکان استفاده از کولار در خودروهای زرهی و تانکها و در کل وسایل نقلیه ممکن است.

حال می توان گفت 76 درصد کاهش در وزن زره یک تانک برای نمونه که بخش عمده وزن تانک را شامل می شود می تواند در کل به کاهشی تا حتی 50 درصدی وزن کل تانک بستگی به نوع آن منجر شود. این بدین معناست که حالا شما با داشتن همان قدرت موتور سابق می توان بر شتاب، میزان مهمات قابل حمل و یا خود زره و حفاظت تانک و یا خوروی مورد نظر افزود.

البته باید گفت که در آمریکا در حال حاضر در حد پروژه های آزمایشگاهی بوده اما به نظر ایران توانسته است این پروژه را از مرحله آزمایشی خارج کرده و به مرحله عملیاتی برساند.

زره قفسی محافظ جدید زره پوش های ایرانی

 برای اولین بار در جریان رژه 31 شهریور ماه مدل جدیدی "تانک رخش واکنشی" رونمایی شد. نکته قابل توجه در مورد این تانک زره قفس مانندی بود که به دور این تانک در بخش برجک و بدنه نصب شده بود. شاید در نگاه اول و برای بسیاری از افراد این نوع حرکت بی معنی و این نوع زره، فاقد کارآیی به حساب بیاید اما باید گفت که این نوع زره برای از بین بردن نوع خاصی از تهدیدات ضد زره بهترین انتخاب بوده و در کشورهای بسیاری از جهان در حال حاضر در حال استفاده است.


این نوع زره که در جهان به "زره قفسی" نیز معروف شده است به صورت خاص برای مقابله با تهدید راکت های ضد زره مثل خانواده آر پی جی روسی و یا AT-4 سوئدی و یا لاو آمریکایی طراحی و ساخته شده است.

فراموش نکنیم که امروزه با وجود معرفی بسیاری از انواع موشک های هدایت شونده ضد زره، راکت های غیر هدایت شونده در این بخش خصوصا برای جنگهای شهری و فاصله نزدیک به دلیل سبکی و اندازه مناسب و فاصله کم با اهداف مورد نظر انتخاب اصلی به حساب می آیند.


کاری که این زره انجام می دهد در حقیقت بسیار ساده و در عین حال موثر است. برای مثال زمانی که یک راکت ضد زره به سمت یک تانک مجهز به این زره شلیک می شود ، قبل از برخورد راکت مورد نظر به بدنه تانک این راکت با زره مورد نظر برخورد کرده و منفجر می شود.

انفجار در فاصله دورتر از بدنه تانک باعث می شود تا بخش زیادی از انرژی حاصل از انفجار به زره قفسی وارد شده و در اصطلاح "ضرب آن گرفته شود". همین منفجر شدن سر جنگی راکت در فاصله ای دورتر از بدنه باعث نجات یافتن تانک و عدم آسیب دیدن سرنشین ها و خود زره پوش مورد نظر می شود.


اما نکته جالب در مورد این زره این است که این نوع از پوشش حفاظتی بسیار سبک بوده و نه فقط بر روی تانک ها و بلکه تمامی زره پوش ها و حتی خودروهای تاکتیکی غیر زره پوش نیز نصب شده و به راحتی از آنها در برابر این گونه از تهدیدات دفاع می کند.

نگاهی به خودروهای نظامی نیروهای غربی در افغانستان به خوبی این مسئله را نشان می دهد. زره پوش آمریکایی استرایکر ، خودروی ضد مین بوفالو، نفربر روسی BTR-4، تانک آلمانی لئوپارد و بسیاری دیگر از زره پوش ها و تانک های معروف حال حاضر جهان در مناطق جنگی در حال خدمت است.

با توجه به ویژگی مهم این زره جدید یعنی سادگی نصب در کنار هزینه پایین طراحی و ساخت، یگانهای زرهی کشورمان در هر زمان که نیاز بدانند می توانند به راحتی و در اسرع وقت چنین سازه ای را روی نفربرها و تانک های ایرانی نصب کنند یا آنرا در اختیار کشورهای دیگر قرار دهند که این ابتکار، نتایج قابل توجهی را در میدان رزم به همراه خواهد داشت.