گروه سیاسی مشرق - رسانه‌های مکتوب همواره نقش عمده‌ای در هدایت افکار عمومی و جریان‌سازی رسانه‌ای به عهده دارند که در این بین جایگاه روزنامه‌ها، جایگاه ویژه‌ای است. به همین منظور گروه سیاسی مشرق به تحلیل و بررسی محتوای روزنامه‌های متعلق به جریان اصلاح‌طلب می‌پردازد.
روزنامه‌های زنجیره‌ای اصلاحات روز دوشنبه را با تمرکز خبری بر اظهارات دکتر محمدعلی نجفی، سرپرست وزارت علوم پیرامون نتیجه بررسی پرونده‌های بورسیه دولت گذشته آغاز کردند؛ همچنین «صندلي رياست خبرگان سهم چه كسي خواهد شد؟» دلواپسی جدید اصلاح‌طلبان پس از ارتحال آیت‌الله مهدوی کنی است که به گمانه‌زنی نامزدهای ریاست مجلس خبرگان می‌پردازند و از حضور حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی به‌عنوان تغییردهنده معادلات سیاسی حاکم بر این مجلس یاد می‌کنند. از سوی دیگر رسانه‌های اصلاح‌طلب طرح استیضاح علی جنتی را تیغ تیز «جبهه پایداری» در برابر دولت یازدهم قلمداد کردند.
روزنامه مردم‌سالاری
ارگان رسمی حزب مردم‌سالاری دوشنبه را با تیتر «پرونده مسئولان و متخلفان بورسیه‌ها باز است» که در انعکاس به اظهارات سرپرست وزارت علوم بود، روانه پیشخوان مطبوعات کشور شده است.
· نبود رهبران کاريزماتيک بزرگترین خلأ اصولگرايي
روزنامه مردم‌سالاری در صفحه سیاسی خود به ارزیابی آینده سیاسی جامعه روحانیت پس از ارتحال آیت‌الله مهدوی کنی پرداخته است؛ علامه عزیزی در این یادداشت معتقد است که یافتن رهبر کاریزماتیک در شرایط فعلی بزرگترین بحران جامعه روحانیت است و پیرامون آن نوشت «نبود رهبران کاريزماتيک در ميان اصولگرايان که توان جمع‌کردن اين جريان در زير يک چتر واحد را داشته باشد، سبب شده است تا اين تفکر سياسي دچار چنددستگي و اختلاف شديد شود. بخشي از اين جريان به دنبال معرفي کردن آيت‌الله مصباح‌يزدي به‌عنوان رهبر جديد اصولگرايان است، برخي ديگر سعي مي‌کنند به سمت رهبري نهادگرا حرکت کنند و جامعتين را به‌عنوان رهبر جريان راست ايران معرفي کنند وعده‌ای ديگر نيز دوست دارند عباي رهبري اين جريان را بر دوش وکلاهايي چون علي لاريجاني بيندازند؛ و از یک‌سو خبرها حاکي از رياست احتمالي آيت‌الله موحدی کرمانی در جامعه روحانيت بجاي آيت‌الله مهدوی کنی است اما به نظر مي‌رسد جريان افراطي مخالف رياست ايشان بر جامعه روحانيت است. حالا با درگذشت اين روحاني شناخته‌شده اصولگرا، جريان راست دچار تحولات بنيادين در رفتار و روش‌هاي سياسي خود خواهد شد. اولين بحراني که اين گروه سياسي با آن درگير است خالي شدن اين جريان از بزرگاني همچون مهدوی کنی است. اصولگرايان طي سال‌هاي اخير، چهار نيروي شناخته‌شده خود را از دست دادند. دو نفر رخت از سراي خاکي بربستند و دو نفر نيز از اردوگاه اصولگرايي دور شده‌اند. حبيب‌الله عسگر‌اولادي و آيت‌الله مهدوی کنی که نماد چهره‌هاي معتدل در اين جريان سياسي بودند دار فانی را وداع گفتند، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و حجت‌الاسلام ناطق نوری نيز به‌عنوان دونیروی برجسته جامعه روحانيت مبارز که نماد مديران اجرايي اصولگرايان بودند، به دليل کج‌خلقي‌ها و کج‌سليقگي‌هاي برخي از اعضاي اين تفکر سياسي و همچنين حوادث سال 88 از اردوگاه راست‌گرايان جدا شدند تا اصولگرايان بيش از هر زمان ديگر با فقدان شيخوخيت روبرو شوند.»
روزنامه ابتکار
روزنامه ابتکار دوشنبه را به تیترهای «دغدغه‌های «معروف» و «منکر» سران قوا» و «پاسخ به بهانه‌گیری‌ها» اختصاص داد.
· پاسخ نجفی به سؤالات بورسیه
روزنامه ابتکار در صفحه سیاسی خود به انعکاس کنفرانس خبری محمدعلی نجفی، سرپرست وزیر علوم پرداخته است. محمدعلی نجفی در این کنفرانس خبری به انتقاد از صداوسیما پرداخت و پیرامون واکنش جام جم به اطلاعیه وزارت علوم گفت «وي با ابراز تأسف نسبت به اينکه برخي آقايان در صداوسیما اعلام کرده‌اند که فقط 36 نفر تخلف انجام داده‌اند گفت: اين 36 نفر افرادي هستند که خودشان اطلاعات غلط داده‌اند و اگر مي‌خواستيم آن‌ها را اخراج نکنيم خيلي زور داشت به‌طور مثال فردي که 210 واحد گرفته تا 140 واحد را با معدل 11 پاس کند، معدل خود را به وزارت علوم 14 اعلام کرده بود. نجفي با اشاره به اينکه 840 نفر نيز وجود دارند که اطلاعات درست داده‌اند اما شرايط لازم براي بورسيه را نداشته‌اند گفت: علي‌القاعده بايد بورسيه اين افراد نيز لغو مي‌شد اما دو الي سه سال تحصیل‌کرده‌اند و ظرفيت و هزينه دانشگاه‌ها صرف آن‌ها شده. اجازه داديم تا به ادامه تحصيل بپردازند به‌شرط آنکه هزينه‌هاي صرف شده از سوي دولت را بازگردانند به‌عبارت‌دیگر امتياز اول را به آن‌ها داده‌ايم و امتيازهاي ديگر را از آن‌ها گرفته‌ايم. سرپرست وزارت علوم با اشاره به اينکه در فرآيند بررسي پرونده‌ها نيز تخلفات زيادي صورت گرفته است افزود: به‌طور مثال صلاحيت علمي افراد در مصاحبه‌ها مورد تأييد قرار نگرفته يا شرط سني رعايت نشده است. اين مسئله به تخلف مسئولان و مجريان اين پرونده‌ها بازمی‌گردد که بايد نسبت به آن پاسخگو باشند.» و سپس سرپرست وزارت علوم نسبت به تخلفات مسئولان سابق وزارت علوم نیز واکنش نشان داد و تصریح کرد «در دوره گذشته يک نفر در وزارت علوم به‌تنهایی 750 نفر را براي بورسيه معرفي کرده است و يا مسئول ديگري 90 نفر را براي اعطاي بورسيه معرفي کرده است. نجفي بابیان اينکه نمي‌توانيم فردي که اطلاعات درست داده اما در هنگام بررسي پرونده‌اش تخلفات صورت گرفته را متخلف بشماريم افزود: محروم کردن فردي که چند سال سرمايه‌هاي عمومي کشور خرج تحصيل او شده، يک تنبيه سنگين است.»
روزنامه اعتماد
روزنامه اصلاح‌طلب اعتماد نیم تای بالای صفحه اول خود را به تیتر «تا بازداشت اسیدپاشان آرام نخواهیم ماند» که در بازتاب واکنش صریح رییس‌جمهور به وقایع اصفهان اختصاص داده است.
· علي جنتي گزينه زیر تیغ استيضاح
«علی جنتی زير
تيغ استيضاح» اصلی‌ترین گزاره روزنامه اعتماد در صفحه سیاسی 5 آبان 1393 است؛
روزنامه اعتماد معتقد است که طرح استیضاح وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامي همزمان با
استیضاح وزیر علوم از سوی جریان اقلیت مجلس پیگیری شده است ولی به دلیل فشار رسانه‌ها
این افراد مجبور به تعویق آن شده‌اند.
گروه سیاسی روزنامه اعتماد پیرامون استیضاح
علی جنتی نوشت «این بار اما همان‌هايي كه پشت استيضاح وزير علوم بوده‌اند پشت استيضاح
وزير ارشاد صف‌کشیده‌اند و همين نشان مي‌دهد كه اين استيضاح آن‌چنان‌که شوخي‌بردار
نيست چراكه عزم منتقدان دولت براي جلو بردن استيضاح‌هايي ازاین‌دست جدي است. روز گذشته
حميد رسايي، نماينده تهران در گفت‌وگو با خبرگزاري فارس، اعلام كرد كه «با توجه به
اصرار آقاي جنتي بر سياست‌هاي غلطي كه موجب اعتراض و نگراني متدينين و دلسوزان و علما
شده، بيش از اين نمي‌توان مماشات كرد و بر همين اساس طرح استيضاح وي را تحويل هیئت‌رئیسه
مجلس مي‌كنيم. قرار بود طرح استيضاح علي جنتي قبل از نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران
تحويل هیئت‌رئیسه شود اما به دليل برگزاري نمايشگاه اين موضوع به تأخیر افتاد اما اعتراضات
مختلف مجدداً عزم نمايندگان را جدي كرد اما مجدداً وساطت برخي از افراد اين موضوع را
به تأخیر انداخت تا اينكه استيضاح وزير علوم در اولويت قرار گرفت.» وي اما اعتقادات
خاصي هم در مورد وزير ارشاد دارد و مي‌گويد: «متأسفانه كارت زرد مجلس به عملكرد وزير
ارشاد نيز سبب نشد تا وي در سياست‌ها و جهت‌گيري‌هايش تأمل كند بلكه تاكنون چند بار
با ادبيات توهين‌آميزي اعلام كرده كه اگر 10 كارت زرد هم از مجلس بگيرد برايش مهم نيست.
ظاهراً باوجود گلايه‌هاي چندباره مقام معظم رهبري و مراجع عظام تقليد و نمايندگان خبرگان
از عملكرد وزير ارشاد، آقاي جنتي درباره تذكرات اين بزرگان هم همين نظر را دارد و خيلي
اين دغدغه‌ها برايش مهم نيست بنابراين چاره‌ای جز اقدام قانوني استيضاح كه يك مطالبه
عمومي است، نمي‌ماند.» آن‌گونه كه رسايي خبر داده است براي اين استيضاح وقت بسياري
هم صرف شده است تا تدوين شود.»
· هاشمي شاهرودي جدي‌ترين گزينه رياست خبرگان
«صندلي رياست خبرگان سهم چه كسي خواهد شد؟» دلواپسی جدید اصلاح‌طلبان پس از ارتحال آیت‌الله مهدوی کنی است. روزنامه اعتماد در صفحه‌ی سیاسی خود به بررسی گمانه‌زنی‌ها پیرامون رییس آینده مجلس خبرگان رهبری پرداخته است و به نقل از آیت‌الله خاتمی نوشت «عضو هیئت‌رئیسه مجلس خبرگان رهبري با اشاره به اينكه انتخابات هیئت‌رئیسه مجلس خبرگان رهبري هر دو سال يك‌بار برگزار مي‌شود و اين انتخابات هم طبق روال گذشته در اجلاسيه اسفندماه برگزار و رييس جديد مجلس خبرگان رهبري نيز در اجلاسيه اسفندماه مشخص خواهد شد، درباره گزينه‌هاي احتمالي براي رياست مجلس خبرگان رهبري گفت: «چهره‌هاي مطرحي براي رياست مجلس خبرگان رهبري در معرض كانديدا شدن هستند كه آيت‌الله هاشمي شاهرودي نايب‌رييس اول مجلس خبرگان رهبري ازجمله كساني است كه در معرض كانديدا شدن قرار دارد» گروه سیاسی روزنامه اعتماد معتقد است که در صورت تصميم حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی برای حضور مجدد در کرسی ریاست، گمانه‌زنی‌ها موجود درباره اين مجلس را تغيير خواهد داد.
روزنامه شرق
روزنامه اصلاح‌طلب شرق تیتر صفحه اول خود را به «سه قوه علیه اسیدپاشی» و «نجفی: پرونده مسئولان و متخلفان بورسیه‌ها باز است» اختصاص داد.
· بازتاب نامه هاشمی در روزنامه‌های عربی
روزنامه شرق در صفحه سیاسی خود به بازتاب نامه حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی به پادشاه عربستان مبنی در عدم اجرا حکم اعدام شیخ النمر یکی از رهبران شیعیان عربستان پرداخته است؛ گروه سیاسی شرق درباره این واکنش‌ها در رسانه‌های عربی نوشته است «روزنامه «رای‌الیوم» با درج این خبر، بخش‌هایی از این نامه را آورده و به نقل از نویسنده این نامه نوشته است: «تفکر وحدت و تحکیم فرق اسلامی، مسلمانان را از این شرایط نجات می‌دهد و عدم اجرای حکم شیخ النمر تفرقه‌افکنان را مأیوس می‌کند و باعث تعامل و حل مشکلات جهان اسلام می‌شود و مسلمانان اتخاذ چنین تصمیمی را از جناب‌عالی انتظار دارند.» روزنامه «الوطن» چاپ عراق نیز با درج این نامه، به لحن حاکم بر فضای آن پرداخت و نوشت: «واژه‌ها و نوع جمله‌بندی‌های این نامه، دوستانه و به‌گونه‌ای است که امید برای آزادی این مجتهد شیعه‌مذهب در آن موج می‌زند.» در همین حال، آگاهان سیاسی در جهان عرب بر این باورند اگر ملک عبدالله به این درخواست مقام بلندپایه ایران جواب مثبت دهد و حکم اعدام «شیخ النمر» لغو شود، سرآغازی برای ترمیم روابط ایران و عربستان خواهد بود که در هشت سال گذشته، به اوج تیرگی خود رسیده و می‌تواند به‌نوبه خود فصل جدیدی در روابط دوجانبه بگشاید.»
روزنامه آرمان
این روزنامه اصلاح‌طلب با تیترهای اصلی «روحانی: لحظه‌ای آرام نمی‌گیریم» و «وزارت علوم از چه چیزی باید عذرخواهی کند» رهسپار کیوسک مطبوعات کشور شد.
· روایت محمد هاشمی از مذاکرات هسته‌ای
محمد هاشمی پس از استعفای تحمیلی از سوی برخی از اعضای کارگزاران سازندگی این روزها از هراس «فراموش‌شدگی سیاسی» بر حجم اظهار نظرات سیاسی خود افزوده است؛ محمد هاشمی در گفت‌وگو با روزنامه آرمان به تحلیل آخرین وضعیت مذاکرات هسته میان جمهوری اسلامی ایران و کشورهای 1+5 پرداخته است؛ عضو سابق حزب کارگزاران سازندگی در پاسخ به سؤال در رابطه بااینکه برخي در داخل و خارج كشور درصدد سنگ‌اندازي در مسير به نتيجه رسيدن مذاكراتند. تلاش آن‌ها چه تأثیری بر روند مذاكرات دارد؟ گفت «نمي‌توان منكر تأثیر مخالفت‌ها در مسير مذاكرات ايران با 1+5 شد و اما اينكه تا چه ميزان مي‌تواند موجب اخلال دررسیدن به نتيجه مطلوب در مذاكرات باشد نبايد زود قضاوت كرد بلكه بايد منتظر بود. با توجه به شرايط منطقه خاورميانه و تأثیرات آن به جغرافياي جهاني و تجربه كشورهاي غربي از نتيجه جنگ و اعمال قدرت نظامي در عراق و افغانستان و سوريه، در حال حاضر راه تعامل جذابيت بيشتري نسبت به تخاصم دارد.»
· تنفس مصنوعي پايداري‌ها براي استيضاح جنتي
روزنامه اصلاح‌طلب آرمان در صفحه سیاسی خود به گمانه‌زنی استیضاح وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی پرداخته است؛ رضا رئیسی در این یادداشت معتقد است که علی جنتی در مکتب اعتدال ریش‌سفید کرده است و به همین خاطر از ابتدایی مدیریتش بر این وزارت خانه مورد هجمه واقع‌شده است و آخرین این حملات از سوی جبهه پایداری با طرح استیضاح ایشان آغازشده است؛ خبرنگار روزنامه آرمان در انتها یادداشت خود می‌نویسد «سياست‌هاي دولت در حوزه خطير فرهنگ منطبق بر خواست و ميل اكثريت مردم و الزامات و چارچوب‌هاي قانوني است، در اين ميانه اينكه علي جنتي سكان‌دار وزارتخانه ارشاد باشد يا فرد ديگر، اولويت ثانويه است. اينكه جنتي يك مدير توانمند و كارآزموده بوده و طي یک سال و اندي گذشته نشان داده كه با همه مضايق و كاستي‌ها و تنوع سلايق مي‌تواند اين حوزه خطير را مديريت كند، شكي نيست و بي‌گمان فقدان وي در پست وزارت آن‌هم با توجه به تجربه‌هاي کسب‌شده، ضايعه‌اي براي اين عرصه خواهد بود اما نكته كليدي آن است كه عدم حضور وي رويكردهاي فرهنگي دولت را به سمت‌وسوی آنچه تندروها انتظار دارند سوق نخواهد داد و به نظر مي‌رسد اين التهابات از هر منظري به آن نگريسته شود در چارچوب جناحی جای می‌گیرد.»
روزنامه ایران
روزنامه دولتی ایران با تیترهای اصلی «تا بازداشت عاملان اسیدپاشی آرام نمی‌مانیم» و «پرونده متخلفان بورسیه باز است» میهمان نگاه خوانندگانش بود.
· راه خلاصی از گرداب تخلفات بورسیه‌ای
جعفر توفیقی مشاور سابق فرجی دانا، وزیر استیضاح شده وزارت علوم در صفحه اول روزنامه دولتی ایران به موضوع پرونده بورسیه‌های وزارت علوم دولت دهم پرداخته است؛ این فعال اصلاح‌طلب معتقد است تکاپوی وزارت علوم دولت یازدهم در بررسی پرونده بورسیه‌ها «غیرسیاسی» است و سپس در این یادداشت نوشت «به نظر من تعدادی هم که مخالف با ادامه بررسی بورسیه‌ها هستند، شاید تصور می‌کنند که وزارت علوم دنبال اهداف سیاسی است درحالی‌که اگر بی‌طرفانه و منصفانه در پرونده بورسیه نگاه شود، چاره‌ای جز پذیرش بررسی‌های وزارت علوم نخواهند داشت. آنچه مسلم است در این موضوع، مجلس و دولت باید وحدت نظر داشته باشند تا تخلفات به‌طور ریشه‌ای بررسی و با خاطیان برخورد شود. بورسیه، در نظام آموزش عالی ما از سال‌ها پیش رایج بوده و حتی در دوران پیش از دولت نهم و دهم ضوابط و مقررات روشن بر امور بورسیه حکم‌فرما بوده است و هیچ‌وقت تخلفی نیز با این گستردگی رخ نداده است. من در خصوص ماجرای بورسیه‌ها، خلأ قانونی چندانی را حس نمی‌کنم. ضوابط و قوانین موجود به‌اندازه کافی واضح و گویا است و تنها مسئله باقیمانده این است که باید مجریان به قوانین پایبند باشند. قانون‌مداری در استفاده از امتیاز بورسیه‌ها تنها راه پیشروی ما برای برون‌رفت از گرداب تخلفات بورسیه‌ای است.»
· تشکیل کمیته انتخاباتی اصلاح‌طلبان
روزنامه ایران در ستون «دیگه چه خبر» صفحه سیاسی خود خبر از آغاز فعالیت‌های جدی اصلاح‌طلبان برای انتخابات مجلس دهم داده است و درباره آن نوشت «خبرنگار روزنامه ایران کسب اطلاع کرد گروه‌های اصلاح‌طلب برای بررسی چگونگی حضور این جناح در انتخابات سال آینده یک کمیته مشترک تشکیل داده‌اند. این کمیته مأموریت دارد نخستین بررسی‌ها درباره وضعیت عمومی کشور، چگونگی حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات و نوع فعالیت‌های انتخاباتی را تعیین کند.»
روزنامه آفتاب
یزد
روزنامه اصلاح‌طلب آفتاب یزد با تیتر «هوای بهارستان سرد است» و «کمیته انتخاباتی؛ فرصتی استثنایی» روانه پیشخوان مطبوعات کشور شده است.
· تکاپوی اصلاحات برای انتخابات مجلس دهم
روزنامه اصلاح‌طلب آفتاب یزد در صفحه سیاسی خود به ارزیابی تشکیل کمیته انتخابات شورای مشورتی خاتمی پرداخته است؛ محمدصادق جوادی حصار در گفت‌وگو با این روزنامه درباره وظیفه شورای مشورتی گفت «شورای مشورتی اقدام به ارائه لیست نخواهد کرد، درواقع شورای مشورتی در نقش حزب ظاهر نخواهد شد. بلکه شورای مشورتی، شورای مشورت دهنده به اصلاح‌طلبان برای رسیدن به وحدت و انسجام عملی و ارائه لیست محکم و قابل دفاع از این جناح است؛ بنابراین این شورا به‌هیچ‌وجه در پی آن نبوده و نیست که نقش مهم احزاب اصلاح‌طلب را که در حقیقت بازوان جامعه مدنی و مجموعه‌های نهادینه‌ساز رفتار تشکیلاتی و حزبی هستند، پر کند» همچنین در ادامه این گزارش فیاض زاهد پیرامون رهبری اصلاحات در انتخابات آتی گفت «مدل انتخابات 92 به ما نشان داد اگر با رهبری دموکراتیک ولی واحد قدم برداریم، موفق خواهیم بود. اگر ما بتوانیم یک سازمان مرکزی و دموکراتیک ایجاد کنیم که درنتیجه پذیرش عمومی اعضا و گروه‌های سیاسی و احزاب پیرامونی شکل بگیرد، قدرت سیاسی منحصربه‌فردی ایجاد خواهد شد»
