با این حال در نهایت نتایج انتخابات سراسری آلمان همه را در بهت و حیرت فرو برد! اگرچه حزب دموکرات مسیحی توانست با اختلافی نسبتا زیاد بر حزب سوسیال دموکرات غلبه پیدا کند، اما شکست غیر قابل انتظار  شریک ائتلافی مرکل ( دموکراتهای آزاد) در انتخابات سبب شد تا صدر اعظم آلمان ناچار شود جهت تشکیل دولت ائتلافی دست یاری به سوی اصلی ترین رقیب انتخاباتی خود یعنی سوسیال دموکراتها دراز کند. تشکیل دولت ائتلافی آلمان مقدمه ای جهت همسان سازی رفتاری دو حزب اصلی آلمان در قبال مسئله جاسوسی آمریکا بود. در اینجا سوسیال دموکراتها نیز به طور ناگهانی دست از انتقاد از سکوت مرکل در قبال مداخله امنیتی آمریکا در برلین کشیده و خود به هدایتگران پشت پرده این معادله پیچیده پیوستند. در چنین شرایطی "جاسوسی آمریکا از برلین" از یک " پرونده قضایی" به یک " معمای امنیتی" تبدیل شده است. به راستی چرا مرکل در نهایت حاضر به استیفای حقوق امنیتی خود و شهروندان کشورش در مقابل جاسوسی های آمریکا نشد؟

حلقه مفقوده‌ای به نام اسنودن

موضوع  جاسوسی ایالات متحده  از آلمان زمانی پررنگ شد که نام " ادوارد اسنودن" بر سر زبانها افتاد. این  کارمند سابق سازمان اطلاعات مرکزی  و پیمانکار  آژانس امنیت ملی ایالاات متحده آمریکا در اسناد خود از جاسوسی های مستمر دستگاههای امنیتی آمریکا از شهروندان کشورهای مختلف اروپایی از جمله آلمان، ایتالیا، فرانسه و اسپانیا خبر داد. دامنه افشاگری های اسنودن روز به روز گسترده تر شد. در ماه ژوئن سال گذشته میلادی  با افشای اسناد محرمانه از دو برنامه گسترده جاسوسی این کشور پرده برداشت.در این اسناد فاش شده است که سازمان امنیت ملی ، سیا و پلیس فدرال امریکا چگونه از اطلاعات تلفنی و اینترنتی میلیون‌ها شهروند امریکایی و اروپایی جاسوسی می‌کنند. در ماه نوامبر سال گذشته سخنگوی صدر اعظم آلمان در اظهار نظری رسمی خبر از شنود مکالمات تلفنی صدر اعظم آلمان توسط دستگاههای امنیتی آمریکا داد. در آن زمان " جی کارنی" سخنگوی کاخ سفید ادعای صدر اعظم آلمان و منابع وابسته به وی را تکذیب کرد اما در ادامه مشخص شد که نه تنها این ادعا نادرست نبوده، بلکه به قول شبکه دویچه وله آلمان بسیار گسترده از از موارد مطرح شده از سوی دفتر آنگلا مرکل بوده است. پس از این رسوایی، رسانه های آلمانی احتمال تخریب مناسبات برلین و واشنگتن را رد نکرده و از کاهش قطعی سطح روابط سیاسی طرفین خبر دادند. با این حال نوع مواجهه صدر اعظم آلمان با افشاگری های اسنودن از یک سو و موضع گیری منفعلانه وی در خصوص جاسوسی آمریکا از مکالمات تلفنی خصوصی خود نشان از شکل گیری معامله ای پشت پرده میان مرکل و مقامات سیاسی و امنیتی آمریکا داشت. به عبارت بهتر، نوع مواجهه مرکل با اسنودن نشان از عدم جدیت مقامات آلمانی در پیگیری این پرونده حساس بود. در اینجا " ادوارد اسنودن" به حلقه مفقوده معمای " جاسوسی آمریکا از مرکل" تبدیل شد. حتی مرکل تقاضای نقش آفرینی حزب سبز( یکی از احزاب مطرح آلمانی) در خصوص پیگیری پرونده جاسوسی اسنودن را نپذیرفت. رفتار منفعلانه احزاب آلمانی در بوندس تاگ( پارلمان آلمان) مخاطبان و افکار عمومی دنیا را به این باور قطعی رساند که اساسا در برلین انگیزه ای واقعی برای پیگیری موضوع جاسوسی ایالات متحده وجود ندارد.

نامه ای که بی پاسخ ماند

در اکتبر سال 2013 میلادی، ادوارد اسنودن نامه سربسته ای برای آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان نوشت .بعدها مواردی از این نامه افشا شد .اسنودن در این نامه خطاب به مرکل و ماموران فدرال تاکید کرده است که گفتن حقیقت ( در خصوص برنامه جاسوسی آمریکا) جرم محسوب نمی شود! نقض نظام مند قوانین امنیتی بین المللی توسط ایالات متحده آمریکا نکته دیگری است که اسنودن به آن اشاره کرده است. در هر حال نامه نگاری کوتاه اسنودن به مرکل در نوع خود قابل تامل است. با یک رمز گشایی ساده از این نامه می توان دریافت که رفتار امنیتی دولت برلین در برابر واشنگتن چگونه از سوی اسنودن مورد انتقاد قرار گرفته است.

از سوی دیگر، اسنودن از مرکل خواست تا دست به ایجاد یک ائتلاف ضد جاسوسی علیه ایالات متحده آمریکا بزند. با این حال مرکل نه تنها نسبت به خواسته اسنودن توجهی نکرد، بلکه به نامه وی نیز پاسخی ندارد. دلیل این رفتار خانم صدر اعظم کاملا مشخص بود. مرکل به شدت نسبت به افشای سطح همکاری گسترده  میان سازمان امینت ملی آمریکا و   سازمان اطلاعات آلمان (BND)  نگران بود. واقعیت امر این است که بخش اعظمی از جاسوسی های ایالات متحده آمریکا در خاک آلمان با مجوز سازمان (BND)  صورت گرفته است. در این میان تنها اقدام خارج از برنامه ایالات متحده آمریکا، جاسوسی از مکالمات تلفنی مرکل بوده است! به عبارت بهتر، صدر اعظم آلمان به طور کامل در جریان جاسوسی ایالات متحده آمریکا از شهروندان آلمانی قرار داشته است. در چنین شرایطی هرگونه موضع گیری مرکل در مواجهه با جاسوسی آمریکا ( جاسوسی در خصوص شهروندان آلمانی) می توانست با واکنش غیر قابل پیش بینی دستگاههای امنیتی آمریکا و افشاگری در خصوص مناسبات پشت پرده نزدیک دستگاههای امنیتی آلمان و آمریکا همراه باشد.

اسنودن در بخشی از اسناد خود افشا کرده بود که مناسبات دوجانبه دستگاههای جاسوسی آمریکا و سازمان اطلاعات آلمان تا چه اندازه ای گسترده  و وسیع بوده است. در چنین شرایطی پرده برداری از حقایق مربوط به جاسوسی آمریکا از ایمیل و مکالمات شهروندان آلمانی به ضرر مرکل بود. از این رو مرکل در جلسات خصوصی خود با هم ائتلافی های سوسیال دموکرات خود نیز آنها را در خصوص موضع گیری علیه اسنودن اقناع کرد. سیاست هر دو حزب دموکرات مسیحی و سوسیال دموکرات آلمان، سربسته نگاه داشتن پرونده جاسوسی آمریکا از برلین و ممانعت از افشای جزئیات آن است.

افشاگری های تازه علیه پرونده جنجالی

(نمایی از سازمان اطلاعات آلمان )

علی رغم سیاست مشترک دو حزب ائتلافی آلمان در خصوص جلوگیری از انتشار اسناد جاسوسی آمریکا در برلین، برخی رسانه های آلمانی تصمیم گرفتند پیگیری های مستمری را در این خصوص صورت دهند. همین مسئله سبب شد تا سازمان اطلاعات آلمان پیش قدم شده و سیاست تفکیک " جاسوسی آمریکا از صدر اعظم آلمان" از " جاسوسی آمریکا از شهروندان آلمانی" را عملی نماید. به عبارت بهتر، سازمان امنیت و اطلاعات آلمان ( که خود در پرونده جاسوسی آمریکا از شهروندان آلمانی دخیل بوده است)، ترجیح داده است در مقابل پرسشگری افکار عمومی، پرونده واقعی ( پرونده جاسوسی آمریکا از شهروندان آلمانی ) را در ماورای افشاگری در خصوص پرونده اول ( جاسوسی از مکالمات تلفنی صدر اعظم ) مخفی نماید.

اخیرا پس از گذشت حدود یکسال،  سازمان اطلاعات آلمان گزارش داده است که  انتقال داده‌ها به آژانس امنیت ملی آمریکا در قالب عملیاتی موسوم به "ایکونال" انجام می گرفته است. این عملیات  با کمک دفتر صدر اعظم آلمان محقق می شده است.در قالب این عملیات سازمان اطلاعات امنیت آلمان از سال 2004 تا 2008 اطلاعاتی را از یک مرکز مهم اینترنتی در فرانکفورت به آژانس امنیت ملی آمریکا منتقل می‌کرده است.با این حال قرار نیست سازمان امنیت و اطلاعات آلمان اطلاعات بیشتری در این خصوص افشا کند!

از سوی دیگر،نوع مواجهه مقامات رسمی برلین با دستگیری یک فرد آلمانی مظنون به جاسوسی برای سازمان جاسوسی آمریکا نقطه آشکار ساز دیگری در خصوص نگرانی های مزمن امنیتی آلمان نسبت به افشای سطح همکاری های امنیتی خود با واشنگتن است.  بر اساس آنچه نشریه آلمانی " بیلد"نوشته است، یک فرد 31 ساله آلمانی مظنون به جاسوسی برای  سازمان های اطلاعاتی خارجی در برلین دستگیر شده است. وی متهم است که به مدت دو سال در سازمان اطلاعات و امنیت آلمان به عنوان جاسوس برای آژانس امنیت ملی آمریکا کار کرده است.

با این حال "یوآخیم گاوک"، رئیس جمهوری آلمان درباره افشای جاسوسی های جدید و به خطر افتادن مناسبات بین آلمان و آمریکا در سایه این مسئله ابراز نگرانی کرده است. به عبارت بهتر، یوآخیم گاوک به هیچ عنوان نگران اصل مسئله ( جاسوسی آمریکا از شهروندان آلمانی) نیست، بلکه آنچه برای وی مهم می باشد، مناسبات دوجانبه واشنگتن-برلین است.

نکته قابل تامل دیگر اینکه خبر دستگیری جاسوسی که به سازمانهای امنیتی آمریکا خدمات ارائه می کرده است، از سوی "منابع رسانه ای" در برلین صورت گرفته است. به عبارت بهتر، سیاست اصلی منابع رسمی امنیتی و سیاسی آلمان، سکوت در برابر پرونده جاسوسی آمریکاست.

معامله امنیتی مرکل و اوباما

صدر اعظم آلمان و رئیس جمهور آمریکا در مواجهه با بحران امنیتی موجود دست به نوعی معامله پشت پرده زده اند. مرکل به شدت از دستگاههای امنیتی آمریکا بابت جاسوسی از تلفن همراهش نگران است و این اقدام را "ورای تعهدات پشت پرده صورت گرفته" می داند. در مقابل، ایالات متحده نیز نسبت به هرگونه افشاگری علیه فعالیتهای امنیتی واشنگتن در خاک آلمان هشدار داده است.

از سوی دیگر، افشاگری های بیشتر در خصوص جاسوسی آمریکا از آلمان می تواند مناسبات امنیتی برلین-واشنگتن در دیگر نقاط دنیا را نیز مخدوش کند. جاسوسی  مشترک سرویسهای امنیتی آلمان از آلبانی ،ترکیه و برخی کشورهای دیگر از جمله پروژه هایی است که می تواند در ادامه این افشاگری ها آسیب ببیند. بدیهی است که در چنین شرایطی صدر اعظم آلمان و رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا در عوض  بحث بر سر واقعیات پرونده جاسوسی آمریکا از اروپا، دست به نوعی معامله سیاسی پشت پرده خواهند زد و امتیازاتی به یکدیگر خواهند داد.

همکاریهای امنیتی برلین و واشنگتن در حوزه های مختلف بین المللی بسیار گسترده است. در این خصوص طرفین مکانیزم همکاری مشترکی را با یکدیگر تعریف کرده اند. این مکانیزم همکاری ، علی رغم بحرانهای به وجود آمده طی یکسال گذشته به قوت خود باقی مانده است. بر این اساس سازمان امنیت آمریکا «ابرازهای تجزیه و تحلیل» را در اختیار همکاران آلمانی خود گذاشته است تا بتواند اطلاعاتی را که به آلمان می‌رسد  رصد کند. در میان اطلاعاتی که آلمان آنها را جاسوسی کرده است، اطلاعاتی از مناطق بحرانی در خاورمیانه نیز به چشم می خورد.سازمان اطلاعات آلمان، این اطلاعات را از منبع مختلف که در منابع اطلاعاتی در نزدیک مونیخ بررسی شده‌اند، به دست آورده است.سال گذشته «گرهارد شیندلر» رئیس سازمان اطلاعات آلمان در جریان دیدار با اعضای کمیته کمیته امور اطلاعاتی پارلمان آلمان همکاری با آمریکا را تایید کرد.در این میان دفتر فدرال قانون اساسی آلمان نیز اقدامی در راستای ممنوعیت دسترسی آمریکا به اطلاعات اینترنتی شهروندان صورت نداده است.

قربانیان اصلی معاملات امنیتی برلین و اشنگتن

بدون شک شهروندان آلمانی قربانیان اصلی معاملات امنیتی پشت پرده برلین و واشنگتن هستند. هم اکنون شهروندان آلمانی به خوبی متوجه شده اند که عزمی برای دفاع از حقوق تضییع شده امنیتی آنها در میان نهادهای امنیتی کشورشان وجود ندارد. در این میان نهادهای امنیتی آلمان و آنگلا مرکل صدر اعظم این کشور خود نیز در جریان جاسوسی واشنگتن از اطلاعات شخصی شهروندان آلمانی هستند. همچنین فارغ از هیاهوی ظاهری ایجاد شده توسط سیاستمداران آلمانی و محکوم کردن ظاهری جاسوسی های آمریکا، انتقال داده های اطلاعاتی از آلمان به آمریکا همچنان با واسطه گری نهادهای رسمی و امنیتی در جریان است.

شهروندان آلمانی با گذشت بیش از یکسال از افشاگری های صورت گرفته علیه جاسوسی های آمریکا با سوالات و ابهامات بی پاسخ زیادی مواجه شده اند. به راستی چرا اعضای حزب سوسیال دموکرات که  قبل از حضور در دولت ائتلافی مرکل عملکرد صدر اعظم آلمان در قبال موضوع جاسوسی آمریکا را تقبیح می کرد ، هم اکنون خود نیز با این روند همراه شده و دیگر سخنی در خصوص جاسوسی های آمریکا نمی گویند؟

چرا نهادهای امنیتی آلمان به صورت رسمی در خصوص پرونده جاسوسی آمریکا از شهروندان آلمانی سخنی به میان نمی آورند؟ چرا تحرک رسانه های آلمانی نسبت به نهادهای امنیتی این کشور به مراتب بیشتر است؟و .....

اینها سوالاتی هستند که قرار نیست در آینده ای نزدیک به آنها پاسخی داده شود. هم اکنون مرکل و دیگر مقامات آلمانی در انتظار گذشت زمان برای عادی سازی مناسبات امنیتی برلین و واشنگتن و در نتیجه لاپوشانی مناسبات پشت پرده امنیتی با آمریکا هستند. مناسباتی که حتی اگر بخشی از آنها افشا شود، سران حزب دموکرات مسیحی و سوسیال دموکرات دیگر جایی در نزد افکار عمومی کشورشان نخواهند داشت. بی دلیل نیست که مقامات آلمانی تا این اندازه نسبت به نام " ادوارد اسنودن" حساس هستند.