به گزارش مشرق، عراق درحالی
سال 2014 را پشت سر گذاشت که این سال برای عراقی‌ها سالی خونین بود به طوری
که براساس گزارش سازمان ملل 8493 نفر در این کشور جان خود را از دست دادند
که اکثر این آمار مربوط به سه ماه ژوئن، جولای و آگوست (پس از سقوط شهر
موصل) بود و این تنها کشته شدگانی هستند که توسط سازمان ملل در کشور بحران
زده عراق به ثبت رسیده است.
روزشمار اهم رخدادهای عراق به شرح ذیل است:
ورود داعش به الانبار و نبرد در شهر فلوجه
آغاز این سال برای عراقی‌ها همزمان بود با نفوذ تکفیری‌ها به استان الانبار عراق و کنترل بر شهر دو شهر رمادی و فلوجه منجر شد. ارتش عراق پس از این واقعه وارد عمل شد اما اختلافات سیاسی در عراق میان جریانات و احزاب مانع از عملکرد موثر ارتش برای خروج تروریست‌ها از بزرگترین استان عراق می‌شد اما با این حال ارتش عراق توانست تروریست‌ها را از فلوجه بیرون براند و اما درگیری‌ها در مناطقی از استان الانبار همچنان ادامه داشت و این درحالی بود که عراق را برای اولین انتخابات پارلمانی پس از خروج نیروهای آمریکایی آماده می کرد و این بحران امنیتی چالشی جدی برای دولت نوری المالکی به حساب می‌آمد، در این میان در فضای سیاسی عراق هم شرایط بغرنجی حکمفرما بود و احزاب و تشکل‌ها در آستانه انتخابات درحال یارگیری بودند و رقابت در این زمینه به بالاترین سطح خود رسیده بود.
از سوی دیگر تقابل دولت آقای مالکی با دولت اربیل هم به بالاترین سطح خودش پس از اشغال عراق توسط آمریکا رسید، دولت برای مقابله با حزب حاکم در اربیل تصمیم گرفت بخشی از بودجه این منطقه را متوقف کند و در مقابل کردها نیز تصمیم به فروش نفت به ترکیه بدون هماهنگی با بغدادگرفتند.
انتخابات عراق و ادامه شکاف‌های سیاسی در عراق
در چنین فضایی انتخابات عراق برگزار شد و براساس اعلام کمیساریای عالی و مستقل انتخابات عراق، ائتلاف «دولت قانون» به ریاست نوری المالکی با کسب 92 کرسی پیروز سومین انتخابات پارلمانی پس از سقوط رژیم بعث، شد. ائتلاف مالکی در بغداد و 9 استان بصره، میسان، واسط، بابل، ذی‌قار، نجف، کربلا، مثنی و قادسیه، گوی سبقت را از رقبای خود ربود. همچنین جریان صدر با 32 کرسی و المواطن با 29کرسی و متحدون با 23کرسی در مرتبه دوم، سوم و چهارم قرار گرفتند.
با وجود اینکه نوری المالکی رای اول بود ولی نمی‌توانست به تنهایی با اتکا به آرا ائتلاف تحت رهبری‌اش به نخست وزیری برسد و نیاز به ائتلاف با دیگر احزاب به ویژه دو جریان صدر و مواطن داشت اما این دو جریان در کنار کردها و احزاب اهل تسنن مخالف تصدی دوباره وی بودند و همین کشمکش باعث شده بود که پس از انتخابات بحران سیاسی بار دیگر تشدید شود.
همچنین در زمینه اقتصادی نیز، کاهش بهای نفت، عراقی‌های خسته از درگیری‌های سیاسی را دچار گرفتاری بیشتری کرد و کشمکش‌های سیاسی بر سر دستیابی به مناصب دولتی با منشأ اختلافات قومی و طایفی، حتی به میان نیروهای یک جناح و گروه‌های کوچک میان جریان‌های سیاسی هم کشیده شد.
سقوط موصل و تبدیل بحران سیاسی به بحرانی امنیتی
در میانه کشمکش سیاسی برای برگزیدن نخست وزیر جدید عراق به ناگاه در 9 ژوئن 2014 خبری تکان دهنده در رسانه‌ها منتشر شد مبنی بر اینکه داعش کنترل شهر موصل(مرکز استان نینوا) _ دومین شهر بزرگ عراق_ را تحت کنترل درآوردند.
این درحالی بود که نیروهای ارتش عراق تقریباً بدون هیچ مقاومتی این شهر را تسلیم کردند که این ماجرا جای تردیدهای زیادی برای ناظران گذاشت که چرا چنین اتفاقی افتاد؟ و چه توطئه‌ای و برای رسیدن به چه اهدافی سیاسی در ورای این حادثه نهفته بود.
داعش پس از کنترل به موصل جنایات متعددی از جمله قتل‌عام 1700 نفر در پایگاه هوایی اسپایکر در تکریت عراق در فاصلهٔ میان 11 - 15 ژوئن 2014 و یا قتل عام صدها نفر از اعضای قبیله بونمر مرتکب شد؛ در اوج نگرانی‌ها از حمله داعش به موصل و مناطق اطراف دولت اربیل به ریاست مسعود بارزانی تلاش می‌کرد تا از بحران سیاسی در عراق در راستای اهداف تجزیه طلبانه بهره بگیرد و داعش را مشکل بغداد بداند نه اربیل که به ناگاه داعش به سوی کردستان عراق حمله‌ور شد و جنایات متعددی در حق مردم این منطقه از جمله اقلیت ایزدی‌های عراق مرتکب شد و حتی تا نزدیکی اربیل هم پیشروی کرد.
ورود مرجیعت به بحران؛ تغییر قواعد بازی
داعش تبدیل به خبر اول و آخر عراق شده بود و با وحشت آفرینی قبل از پیروزی در میدان نبرد دیگران را به عقب می‌راند، آیت الله سیستانی با فتوای خود برای جهاد علیه داعش، شرایط را تغییر داد. فتوای این مرجع شیعی باعث شد تا تعداد زیادی از جوانان عراقی خود را برای جنگ با داعش آماده کنند و در واقع نشان داد که جنگ روانی داعش به عنوان اصلی‌ترین سلاحش با حضور مردمی بی‌اثر شده بود.
به واقع فروپاشی امنیتی ناشی از سقوط موصل در دهم ژوئن و شکست ارتش عراق و از هم پاشیدن سازمان‌های امنیتی در استان نینوا همه را به ناامیدی افکنده و روحیه تمامی کارکنان سازمان‌های امنیتی و اقتصادی کشور را دچار آسیب کرده بود، این گونه بود که بار دیگر همه چشم‌ها به سوی رهبر شیعیان یعنی آیت‌الله سیستانی دوخته شد که به وجوب جهاد با گروه‌های تروریستی که موصل و چند شهر دیگر عراق را در تصرف خود داشتند، فتوا داد و همین بیانیه سبب شد که پس از یک نومیدی آشکار، بسیاری از نیروهای ارتش و پلیس و شهروندان داوطلب به پایداری و رویارویی بپردازند.
پس از این بود که نیروهای مردمی روند پیشروی‌های داعش را متوقف کردند که اوج موفقیت نیروهای مردمی، پیشمرگه و ارتش عراق را می‌توان در منطاقی همچون آمرلی، سنجار و بیجی دانست.
پایان بحران سیاسی و انتخاب نخست وزیر جدید در عراق
بحران سیاسی در عراق سرانجام با انتخاب حیدر العبادی با توافق میان جریانات سیاسی شیعه عراقی به عنوان نخست وزیر در 8 سپتامبر 2014 تا حد زیادی فروکش کرد. نوری مالکی نخست وزیر پیشین معاون رئیس جمهور شد و وزارت خارجه هم به ابراهیم جعفری از حزب مواطن رسید.البته انتخاب وزرای کشور و دفاع همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار داشت که پس از مدتی این وزارت خانه نیز صاحب وزیر شدند و احزاب عراقی توانستند با توافق دولتی تشکیل دهند که تا حدی امید را در میان عراقی‌ها برای حل مشکلات امنیتی ایجاد کرد.
. هر چند دولت العبادی راه‌حل‌هایی جادویی برای مشکلات فراوان و پیچیده، به‌خصوص در زمینه‌های سیاسی عراق را در اختیار ندارد، اما تا کنون همکاری جناح‌های سیاسی توانسته است وضعیت عراق را به بهبود سوق دهد و این امر در توافق سیاسی ـ نفتی میان دولت ائتلافی و اقلیم کردستان نمود یابد، توافقی که دست‌کم بخشی از مشکلات اقتصادی پس از تسلط داعش بر خط لوله صادرات نفت را که از موصل می‌گذرد، برطرف خواهد کرد.
ائتلاف ضد داعش و ورود آمریکا و ناتو به بازی
همزمان با نبردها در عراق، داعش اقدام به سر بریدن دو خبرنگار و دو امدادگر آمریکایی و انگلیسی کرد که این مسئله در کنار نزدیک شدن داعش به اربیل و مناطق نفت خیز شمال عراق بهانه‌ای شد تا آمریکا و ناتو خود را برای حضور مجدد در عراق آماده کنند.
آمریکا با درخواست کمک از کشورهایی چون عربستان و ترکیه که خودشان در شکل‌گیری و قدرتمند شدن داعش در سوریه نقش داشتند ائتلافی تشکیل داد تا به مقابله با داعش بپردازد. علی رغم حملات مستمر نیروهای غربی، این حملات نتوانسته نتایج مورد نظر را داشته باشد.
اربیعن باشکوه 2014 در عراق
در اواخر سال 2014 تحول مهم دیگری هم در عراق روی داد و آن برگزاری با شکو مراسم اربعین در این کشور بود، جایی که در آن 20 میلیون زائرا از اقصی نقاط جهان به عراق آمدند و در کمال آرامش بی‌نظیرترین راهپیمایی جهان را برپا کردند.
روزشمار اهم رخدادهای عراق به شرح ذیل است:
ورود داعش به الانبار و نبرد در شهر فلوجه
آغاز این سال برای عراقی‌ها همزمان بود با نفوذ تکفیری‌ها به استان الانبار عراق و کنترل بر شهر دو شهر رمادی و فلوجه منجر شد. ارتش عراق پس از این واقعه وارد عمل شد اما اختلافات سیاسی در عراق میان جریانات و احزاب مانع از عملکرد موثر ارتش برای خروج تروریست‌ها از بزرگترین استان عراق می‌شد اما با این حال ارتش عراق توانست تروریست‌ها را از فلوجه بیرون براند و اما درگیری‌ها در مناطقی از استان الانبار همچنان ادامه داشت و این درحالی بود که عراق را برای اولین انتخابات پارلمانی پس از خروج نیروهای آمریکایی آماده می کرد و این بحران امنیتی چالشی جدی برای دولت نوری المالکی به حساب می‌آمد، در این میان در فضای سیاسی عراق هم شرایط بغرنجی حکمفرما بود و احزاب و تشکل‌ها در آستانه انتخابات درحال یارگیری بودند و رقابت در این زمینه به بالاترین سطح خود رسیده بود.
از سوی دیگر تقابل دولت آقای مالکی با دولت اربیل هم به بالاترین سطح خودش پس از اشغال عراق توسط آمریکا رسید، دولت برای مقابله با حزب حاکم در اربیل تصمیم گرفت بخشی از بودجه این منطقه را متوقف کند و در مقابل کردها نیز تصمیم به فروش نفت به ترکیه بدون هماهنگی با بغدادگرفتند.
انتخابات عراق و ادامه شکاف‌های سیاسی در عراق
در چنین فضایی انتخابات عراق برگزار شد و براساس اعلام کمیساریای عالی و مستقل انتخابات عراق، ائتلاف «دولت قانون» به ریاست نوری المالکی با کسب 92 کرسی پیروز سومین انتخابات پارلمانی پس از سقوط رژیم بعث، شد. ائتلاف مالکی در بغداد و 9 استان بصره، میسان، واسط، بابل، ذی‌قار، نجف، کربلا، مثنی و قادسیه، گوی سبقت را از رقبای خود ربود. همچنین جریان صدر با 32 کرسی و المواطن با 29کرسی و متحدون با 23کرسی در مرتبه دوم، سوم و چهارم قرار گرفتند.
با وجود اینکه نوری المالکی رای اول بود ولی نمی‌توانست به تنهایی با اتکا به آرا ائتلاف تحت رهبری‌اش به نخست وزیری برسد و نیاز به ائتلاف با دیگر احزاب به ویژه دو جریان صدر و مواطن داشت اما این دو جریان در کنار کردها و احزاب اهل تسنن مخالف تصدی دوباره وی بودند و همین کشمکش باعث شده بود که پس از انتخابات بحران سیاسی بار دیگر تشدید شود.
همچنین در زمینه اقتصادی نیز، کاهش بهای نفت، عراقی‌های خسته از درگیری‌های سیاسی را دچار گرفتاری بیشتری کرد و کشمکش‌های سیاسی بر سر دستیابی به مناصب دولتی با منشأ اختلافات قومی و طایفی، حتی به میان نیروهای یک جناح و گروه‌های کوچک میان جریان‌های سیاسی هم کشیده شد.
سقوط موصل و تبدیل بحران سیاسی به بحرانی امنیتی
در میانه کشمکش سیاسی برای برگزیدن نخست وزیر جدید عراق به ناگاه در 9 ژوئن 2014 خبری تکان دهنده در رسانه‌ها منتشر شد مبنی بر اینکه داعش کنترل شهر موصل(مرکز استان نینوا) _ دومین شهر بزرگ عراق_ را تحت کنترل درآوردند.
این درحالی بود که نیروهای ارتش عراق تقریباً بدون هیچ مقاومتی این شهر را تسلیم کردند که این ماجرا جای تردیدهای زیادی برای ناظران گذاشت که چرا چنین اتفاقی افتاد؟ و چه توطئه‌ای و برای رسیدن به چه اهدافی سیاسی در ورای این حادثه نهفته بود.
داعش پس از کنترل به موصل جنایات متعددی از جمله قتل‌عام 1700 نفر در پایگاه هوایی اسپایکر در تکریت عراق در فاصلهٔ میان 11 - 15 ژوئن 2014 و یا قتل عام صدها نفر از اعضای قبیله بونمر مرتکب شد؛ در اوج نگرانی‌ها از حمله داعش به موصل و مناطق اطراف دولت اربیل به ریاست مسعود بارزانی تلاش می‌کرد تا از بحران سیاسی در عراق در راستای اهداف تجزیه طلبانه بهره بگیرد و داعش را مشکل بغداد بداند نه اربیل که به ناگاه داعش به سوی کردستان عراق حمله‌ور شد و جنایات متعددی در حق مردم این منطقه از جمله اقلیت ایزدی‌های عراق مرتکب شد و حتی تا نزدیکی اربیل هم پیشروی کرد.
ورود مرجیعت به بحران؛ تغییر قواعد بازی
داعش تبدیل به خبر اول و آخر عراق شده بود و با وحشت آفرینی قبل از پیروزی در میدان نبرد دیگران را به عقب می‌راند، آیت الله سیستانی با فتوای خود برای جهاد علیه داعش، شرایط را تغییر داد. فتوای این مرجع شیعی باعث شد تا تعداد زیادی از جوانان عراقی خود را برای جنگ با داعش آماده کنند و در واقع نشان داد که جنگ روانی داعش به عنوان اصلی‌ترین سلاحش با حضور مردمی بی‌اثر شده بود.
به واقع فروپاشی امنیتی ناشی از سقوط موصل در دهم ژوئن و شکست ارتش عراق و از هم پاشیدن سازمان‌های امنیتی در استان نینوا همه را به ناامیدی افکنده و روحیه تمامی کارکنان سازمان‌های امنیتی و اقتصادی کشور را دچار آسیب کرده بود، این گونه بود که بار دیگر همه چشم‌ها به سوی رهبر شیعیان یعنی آیت‌الله سیستانی دوخته شد که به وجوب جهاد با گروه‌های تروریستی که موصل و چند شهر دیگر عراق را در تصرف خود داشتند، فتوا داد و همین بیانیه سبب شد که پس از یک نومیدی آشکار، بسیاری از نیروهای ارتش و پلیس و شهروندان داوطلب به پایداری و رویارویی بپردازند.
پس از این بود که نیروهای مردمی روند پیشروی‌های داعش را متوقف کردند که اوج موفقیت نیروهای مردمی، پیشمرگه و ارتش عراق را می‌توان در منطاقی همچون آمرلی، سنجار و بیجی دانست.
پایان بحران سیاسی و انتخاب نخست وزیر جدید در عراق
بحران سیاسی در عراق سرانجام با انتخاب حیدر العبادی با توافق میان جریانات سیاسی شیعه عراقی به عنوان نخست وزیر در 8 سپتامبر 2014 تا حد زیادی فروکش کرد. نوری مالکی نخست وزیر پیشین معاون رئیس جمهور شد و وزارت خارجه هم به ابراهیم جعفری از حزب مواطن رسید.البته انتخاب وزرای کشور و دفاع همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار داشت که پس از مدتی این وزارت خانه نیز صاحب وزیر شدند و احزاب عراقی توانستند با توافق دولتی تشکیل دهند که تا حدی امید را در میان عراقی‌ها برای حل مشکلات امنیتی ایجاد کرد.
. هر چند دولت العبادی راه‌حل‌هایی جادویی برای مشکلات فراوان و پیچیده، به‌خصوص در زمینه‌های سیاسی عراق را در اختیار ندارد، اما تا کنون همکاری جناح‌های سیاسی توانسته است وضعیت عراق را به بهبود سوق دهد و این امر در توافق سیاسی ـ نفتی میان دولت ائتلافی و اقلیم کردستان نمود یابد، توافقی که دست‌کم بخشی از مشکلات اقتصادی پس از تسلط داعش بر خط لوله صادرات نفت را که از موصل می‌گذرد، برطرف خواهد کرد.
ائتلاف ضد داعش و ورود آمریکا و ناتو به بازی
همزمان با نبردها در عراق، داعش اقدام به سر بریدن دو خبرنگار و دو امدادگر آمریکایی و انگلیسی کرد که این مسئله در کنار نزدیک شدن داعش به اربیل و مناطق نفت خیز شمال عراق بهانه‌ای شد تا آمریکا و ناتو خود را برای حضور مجدد در عراق آماده کنند.
آمریکا با درخواست کمک از کشورهایی چون عربستان و ترکیه که خودشان در شکل‌گیری و قدرتمند شدن داعش در سوریه نقش داشتند ائتلافی تشکیل داد تا به مقابله با داعش بپردازد. علی رغم حملات مستمر نیروهای غربی، این حملات نتوانسته نتایج مورد نظر را داشته باشد.
اربیعن باشکوه 2014 در عراق
در اواخر سال 2014 تحول مهم دیگری هم در عراق روی داد و آن برگزاری با شکو مراسم اربعین در این کشور بود، جایی که در آن 20 میلیون زائرا از اقصی نقاط جهان به عراق آمدند و در کمال آرامش بی‌نظیرترین راهپیمایی جهان را برپا کردند.
