به گزارش مشرق، حسام مطر در تحلیلی در روزنامه لبنانی العهد ، پیرامون اظهارات اخیر اوباما مبنی براینکه ایران می تواند به قدرت منطقه تبدیل شد مطلبی نوشت و تلاش کرد که دلایل و عوامل این رویکرد جدید آمریکا نسبت به تهران را تبیین کند.
متن این تحلیل به شرح زیر است:
باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا اخیرا در گفت‌وگویی با رادیو ملی این کشور پیش بینی کرده بود که ایران می تواند به یک « قدرت منطقه ای خیلی موفق» تبدیل شود اگر به یک توافق در مورد برنامه هسته ای اش نایل آید. اینجا سوالی پیرامون حقیقت دیدگاه آمریکا وجود دارد نسبت به نقش آینده منطقه ای ایران؟ و همچنین حدود و ثغور نقش پذیرفته شده ایران؟ و اینکه چه تضمین هایی وجود دارد مبنی بر اینکه تهران خود را با خطوط قرمز آمریکا مطابقت دهد؟
رابرت هانتردر سال 2010 م پژوهشی را برای موسسه مطالعاتی رند آمریکا تحت عنوان « بازسازی ساختار امنیتی خلیج{فارس}» نوشت که در خلال آن مجموعه ای از مشکلات پیرامون ایران را یاد‌اور شد. از جمله اینکه این ساختار امنیتی آیا بر ضد ایران مجهز می شود یا برای مشارکت آن؟ اینکه حدود و ثغور نقش آمریکا و غرب در این ساختار چیست؟ و آیا ایران به این طرح با نگاه همکاری نسبی پاسخ می دهد یا آن را رد خواهد کرد؟
رویکرد کنونی اوباما رویکردی ضروری است به این معنی که آنچه اوباما انجام می دهد به بیانی ساده تر اعتراف به توازن منطقه ای موجود است. اما از دیدگاه تهران این اعتراف آمریکا در شرایط کنونی و پس از 30 سال کاشت بذر دارای دستاوردهایی بزرگی است.
دو قدرت آمریکا و ایران برای عادی کردن روابط سالها زمان نیاز دارند . در خاورمیانه رویکرد اوباما اما «خنک کردن» کل منطقه و کاهش درگیریها به پایین ترین حد خود است به این دلیل که آمریکایی ها مشغول سامان دادن به اوضاع داخلی هستند. انفجار هرج و مرج در خاورمیانه بی شک فرصت به دشمنان آمریکا خواهد داد و منافع حیاتی این کشور و هم پیمانانش از جمله سعودی را که این روزها طی بازی با قیمت نفت به آمریکا یاری می رساند، هدف می گیرد.
نیاز آمریکا به آرام کردن منطقه همراه با ضرورت اعتراف این کشور به نفوذ ایران، آمریکا را به سمت رویکردی با هدف ادغام ایران در نظام منطقه ای که خود تهیه اش کرده، هدایت می کند. تا به این ترتیب مانع از تلاش ایران برای نفوذ بیشتر منطقه ای در سالهای آینده شود و چه بسا بتواند ازاین طریق در آینده دور دشمنی ایران علیه واشنگتن را مرتفع کند و چه بسا با گشوده شدن ارتباطات بیشتر میان طرفین بتواند خطاب ایدئولوژیک ایران را به نفع رویکرد پراگماتیکی این کشور تلطیف نماید و چه بسا تلاش کند امور داخلی ایران را برای تاثیرگذاری نرم آمریکا باز نماید. به این معنی که آمریکا تلاش می کند بین تحقق منافع منطقه ای ایران و جلوگیری از تحقق آرزوهای منطقه ای او تعادلی برقرار کند.
در مقابل ایرانی ها معتقدند خلق چنین نظام منطقه ای در سایه توانمندیهای قدرت شان برای آنها فرصتی وسیع برای تقویت روابط منطقه ای و کاهش تکیه دولت های منطقه به آمریکا ایجاد خواهد کرد. به این معنی که رقابت میان ایران و آمریکا نه تنها به پایان نرسیده که به مرحله عدم خشونت و نزاع انتقال یافته است.
با این وجود این تلاش آمریکا نیر بدون برنامه نبوده بلکه در چارجوب سیاست مبتنی بر تجربه آمریکا در شرق اسیا برای ممانعت از افزایش قدرت چین است. در سایه فقدان هرگونه امکان نظامی برای درمان پدیده افزایش قدرت چین، آمریکایی ها با حمایت از ساخت نظام منطقه ای و نهادهای منطقه ای به همکاری مشترک با چین تشویق می کند تا به این ترتیب در بلند مدت دستاورهایی را حاصل نماید و به این وسیله مانع از توسعه قدرت نظامی چین گردد. یعنی واشنگتن برای هم پیمانانش نوعی پوشش و توازن نظامی از طریق حضور مستقیمش را تامین می کند و از این طریق آنان را تشویق به ممانعت از قدرت یابی چین می نماید و آرزوهای خود را از طریق نهادهای منطقه ای و یکپارچگی اقتصادی هدایت می کند. خیلی ها این سیاست را موفق می دانند.
اما این نسخه برداری واشنگتن برای خاورمیانه با مجموعه ای از موانع که مهمترین آن فقدان ساختار زیر بنایی (مادی و فرهنگی) امنیتی و اقتصادی روبرو است. لذا به نظر می رسد جایگزین مرحله ای آمریکا تفاهمات منطقه ای با ایران و هم پیمانان واشنگتن خاصه سعودی پیرامون مجموعه ای از پرونده های حساس باشد. مادامی که ایرانی ها ایده برپایی چارچوب همکاری مشترک منطقه ای خارج از نفوذ آمریکا را طرح کردند پیشنهادشان هیچ جوابی از سوی هم پیمانان واشنگتن در خلیج فارس دریافت نکرد.
تفاهمات موضعی آینده احتمالا فضای جدی به سوی آغاز توافقات بر سر معیارهای نظام منطقه ای جدید خواهد گشود البته پس از آنکه پاسخ روشنی به این دو سوال داشته باشیم که بالاخره ایران چه نقشی در این نظام جدید دارد و اینکه نقش مشارکت کامل ایران چیست؟
