به گزارش مشرق، اواسط شهریور ماه سال جاری، رسانه‌ها از فرود یک فروند هواپیمای خارجی در فرودگاه بندرعباس خبر دادند که اخبار اولیه از نظامی بودن این هواپیما حکایت داشت.

خبر به سرعت در صدر اخبار داخلی و بین المللی قرار گرفت تا اینکه امیر فرزاد اسماعیلی فرمانده قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا(ص) طی سخنانی در دانشگاه فرماندهی و ستاد ارتش (دافوس) جزئیات این فرود را اعلام کرد.

وی گفت: «این هواپیما یک بوئینگ 737 بود که سیگنال نظامی می‌داد و ما بررسی کردیم و دیدیم که این هواپیما با کد ایساف 04 در خاک افغانستان پرواز کرده و ماموریت نظامی انجام داده بود. لذا زمانی که قصد ورود داشت به کمک سامانه‌های موشکی و راداری و جنگنده‌های ارتش آن را مجبور به فرود در بندرعباس کردیم.»

اسماعیلی افزود: «در همین راستا خلبان این هواپیما مجبور شد بنویسد که خطا کرده و با معرف جعلی قصد عبور داشته است. در این هواپیما 104 سرباز دختر و پسر آمریکایی و نیز عضو ناتو حضور داشتند.»

اما هویت این هواپیما و سایر پرنده‌های بیگانه چطور مشخص می‌شود؟

امیر فرزاد اسماعیلی در حاشیه رژه 31 شهریور اظهار داشت: «یکی از دستاوردهای مدرن پدافند هوایی که امروزه در سامانه‌های راداری بکار گرفته می‌شود، سامانه دیجیتالی I.F.F است که هواپیمای متعلق به ایساف نیز با همین سامانه شناسایی شد.»

به گزارش فارس، I.F.F مخفف Identification Friend Or Foe به سامانه‌هایی گفته می شود که وظیفه شناسایی دوست از دشمن را بر عهده دارند و البته اطلاعات دیگری نظیر موقعیت، نوع ماموریت و ... را نیز در اختیار کاربر خود قرار می‌دهند.

این تجهیزات که عمدتا به عنوان زیرسامانه‌های راداری مورد استفاده قرار می‌گیرند، نقش بسیار مهمی در افزایش بازدهی و کارایی این سامانه ها بازی می کنند، به‌طوریکه که شاید بتوان گفت امروزه سامانه‌های راداری فاقد I.F.F، عملا کاربری خود را از دست خواهند داد.

در واقع با ارسال و دریافت سیگنال توسط این سامانه و پردازش آنها طبق کدهای تعریف شده، مشخص می شود که پرنده مورد نظر دوست و یا دشمن است. به معنی اینکه این پرنده آیا با هماهنگی وارد آسمان کشور شده و یا غیر از آن، که در حقیقت در این صورت یک پرنده دشمن به حساب آمده و به آن اخطار داده می شود.

در این سامانه که یک رادار ثانویه به حساب می‌آید، هواپیما به طور خودکار، ارتفاع و دیگر اطلاعات پروازی‌اش را ارسال می کند.

این سامانه، یک سامانه شناسایی کُدگذاری شده رادیویی است که برای تشخیص دوست یا دشمن بودن اهداف و موقعیت آنها که توسط رادار اصلی شناسایی و کشف شده است، به کار می رود.

I.F.F های مدرن دارای 2 سیستم کانال هستند. فرکانس 1030 مگاهرتز برای سیگنالهای بازجویی و فرکانس 1090 مگاهرتز برای پاسخ.

این سیستم به 4 مُد (Mode) عملیاتی تقسیم شده است که عبارتند از: 2 مُد برای گروه نظامی- غیر نظامی و 2 مُد دیگر مخصوص مصارف نظامی.

هر مُد، اطلاعات به خصوصی را از هواپیمای سوال شونده استخراج می‌کند.

مُد1 که دارای 64 کد پاسخ است مورد استفاده بخش کنترل ترافیک نظامی بوده و درباره نوع هواپیمای سوال شونده (و یا نوع ماموریت) آن کاربرد دارد.

مُد 2 که فقط برای مقاصد نظامی مورد استفاده قرار می‌گیرد از هواپیمای سوال شونده درخواست شماره دم هواپیما (که تعیین کننده دقیق نوع یک هواپیما است) را می‌کند. این مد دارای 4096 کد پاسخ است.

مُد 3A، یک نمونه استاندارد کنترل ترافیک است و مورد استفاده بین المللی است و به همراه مُد C (گزارشگر ارتفاع اتوماتیک) امکان کنترل دقیق کلیه پروازهای تحت کنترل مرکز کنترل پرواز و قوانین هوانوردی را میسر می‌سازد.

یک هواپیما پس از برخاست، به سرعت منطقه پروازی اولیه خود را ترک می‌کند. در این زمان خلبان از طریق رادیو برای تماس با یک کنترل کننده مسیر ویژه در یک  «فرکانس رادیویی ویژه» در تماس خواهد بود.

کنترل کننده مسیر-اطلاعات اضافه به همراه کد جدید مُد 3A را برای ورود هواپیما به منطقه هوایی جدید در اختیار قرار می‌دهد. برای یک پرواز بین قاره ای مشابه این عمل چند بار تکرار خواهد شد تا هواپیما وارد منطقه پروازی فرودگاه مقصد شود.

در منطقه فرود، به دلیل تراکم شدید پروازی در یک منطقه کوچک امکان دارد تا از خلبان خواسته شود تا «Squawk I/P» را انجام دهد. در این زمان خلبان با فشار دادن سوئیچ I/P بر روی ترانسپوندر باعث می‌شود تا دقیقا محل او شناسائی شود.

سیگنالهای ارسالی توسط سیستم پرسش کننده، شامل 2 پالس با یک فرجه زمانی دقیق است.

در مُد1، فاصله بین اولین و آخرین پالس، 3 میکروثانیه، در مُد 2 برابر 5 میکروثانیه، در مُد 3A برابر 8میکروثانیه و در مُد C برابر 21 میکروثانیه است.

سیستم‌های دریافت و پاسخ اتوماتیک هواپیماها دارای مدارات الکترونیکی هستند که قادر به تشخیص و تفاوت بین سیگنالهای متفاوت و پاسخ مطابق با نوع سوال هستند.

سیستم دریافت و پاسخ هواپیما اطلاعات مورد نظر را به صورت پالس و صفر و یک ارسال می‌کند. کُدهای ارسال شده توسط سیستم دریافت/ پاسخ اتوماتیک هواپیما، این‌بار توسط سیستم پرسش کننده کُدهای آن باز شده و بر روی اسکوپ رادار نمایش داده می‌شود و به این ترتیب گونه کنترلر پرواز می‌تواند نوع، موقعیت و ارتفاع یک هواپیما را در منطقه پروازی تحت کنترل خود کاملا شناسایی کند.

صنایع دفاعی و الکترونیک جمهوری اسلامی ایران در حوزه پدافند هوایی و سامانه های راداری و دیجیتالی به فناوری های بالایی دست پیدا کرده و موفق به طراحی و ساخت این سامانه نیز شده است که نمونه اخیر یعنی کشف و شناسایی هواپیمای متعلق به ایساف در آسمان ایران یک موفقیت در تست و آزمایش این سامانه بومی به حساب می‌آید.