به گزارش مشرق، حسام‌الدین آشنا در آیین گشایش نخستین هم‌اندیشی سیاست‌گذاران منابع آب که با عنوان بهره‌وری و حکمرانی پایدار منابع آب در سالن همایش‌های وزارت نیرو برگزار شد، گفت: سازمان ملل متحد حکمرانی مجموعه‌ای از اقدام‌های فردی و نهادی، عمومی و خصوصی برای برنامه‌ریزی و اداره مشترک امور و فرآیند مستمری از ایجاد تفاهم میان منافع متفاوت و متضاد است که در قالب اقدام‌های مشارکتی و سازگار حرکت می‌کند و شامل نهادهای رسمی و ترتیب‌های غیررسمی و سرمایه اجتماعی شهروندان است.
وی افزود: حکمرانی بر همیاری حکومت و جامعه مدنی مبتنی است و این مفهوم بر این اصل بنیادی استوار است که حکومت‌ها به جای آنکه به‌تنهایی مسئولیت کامل اداره جامعه را در تمام سطوح آن برعهده گیرند، بهتر است در کنار شهروندان، بخش خصوصی و نهادهای مردمی به‌عنوان یکی از نهادها یا عوامل مسئول اداره جامعه محسوب شوند.
وی ادامه داد: حکمرانی بر فرآیند خلق توافق تاکید دارد که تصمیم‌ها با توجه به روابط پیچیده بین شماری از بازیگران با اولویت‌ها و سلایق متفاوت گرفته می‌شوند.
وی با بیان اینکه در فضای حکمرانی روابط یک‌جانبه جای خود را به روابط چندجانبه می‌دهد، افزود: فضای حکمرانی فضایی افقی است و دولت خود را در یک سطح با دیگر نهادها قرار می‌دهد؛ یعنی کنشگران به قدری از یکدیگر استقلال دارند که نمی‌توانند چیزی را بر دیگری تحمیل کنند اما در عین حال آنقدر به یکدیگر وابسته‌اند که می‌دانند بدون یکدیگر قادر به اقدام نیستند.
وی اظهار داشت: تحلیل سیاست‌گذاری ناظر بر تحلیل فرآیندهای مناقشه‌برانگیز تصمیم‌گیری است و شامل تحلیل فرآیندهای تخصیص اعتبار و تحلیل آثار این تصمیم‌ها بر دسترسی ذی‌نفعان مختلف به منابع ، خدمات، افزایش کارآمدی، عدالت و توانمندی‌های ذی‌نفعان مختلف می شود.
وی درباره حکمرانی آب، گفت: حکمرانی آب عبارت است از نظام‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و اداری که دست‌اندرکار هستند و مستقیم و غیرمستقیم بر بهره‌برداری، توسعه و مدیریت منابع آب موثرند و ارایه خدمات آب را در سطوح مختلف جامعه تحت تاثیر قرار می‌دهند.
وی حکمرانی آب را مستلزم تحلیل به‌هم پیوستگی‌های اکولوژیک، اجتماعی و فنی دانست و گفت: از منظر سیاست‌گذاری، وقتی دو مقوله قدرت و منافع در میان است (در هر موضوعی ازجمله آب و مدیریت منابع آب)، تحقق خیر جمعی که هدف سیاست‌گذاری عمومی است، به شدت تحت تاثیر شفافسازی در چهار محور دقت در تعریف مسئله، آشکارسازی داده‌ها و اطلاعات درباره مسئله، دخالت دادن ذی‌نفعان و ذی‌ربطان در فرآیند تصمیم‌گیری و اجازه دادن برای نظارت عمومی بر فرآیند قرار دارد که موضوع سیاست‌گذاری آب در هر چهار محور، دچار خدشه‌های اساسی است.
وی با بیان اینکه شفافسازی در تعریف موضوع محقق نشده است، گفت: برای مثال هنوز سهم کمبود در منابع آب و کمبود در مدیریت منابع آب مشخص نشده و حتی شفافسازی در تعریف سهم مدیریت سازه‌ای آب در عرصه‌های مختلف کشاورزی هم صورت نگرفته است.
وی ادامه داد: این که مدیریت سازه‌ای به‌عنوان راهکار غالب و بلامنازع ترویج می‌شود، بخشی از عدم شفافیت است.
وی درباره شفافسازی داده‌ها گفت: گزارش‌های ارزیابی اقتصادی، اجتماعی و ارزیابی‌های محیط زیستی سدها و سازه‌های آبی در دسترس همگان نیست که این ارزیابی‌ها باید در دسترس همگان باشد چراکه اگر برای خیر جمعی کاری می‌کنیم، باید جمع و نهادهای تخصصی قادر باشند درباره مستند اقدام‌های تامین‌کننده خیر جمعی قضاوت کنند.
آشنا با بیان اینکه صاحب قدرت می‌کوشد تا خود را نماینده خیر جمعی جلوه دهد و بدون ذی‌نفعان برای ذی‌نفعان سیاست‌گذاری کند، گفت: از کلان‌ترین سطح با دولتی کردن منابع آب، ذی‌فعان را نادیده گرفتیم و تا سطح تصمیم درباره مدیریت سازه‌ای منابع آب به نظر کشاورز بی‌توجه هستیم.
وی با تاکید بر اینکه در نشستی تخصصی با حضور برترین کشاورزان ایران، آنان به صراحت گفته‌اند که دولت در عمل حاضر نیست اختیار و قدرت ناشی از تسلط بر منابع آب را با ذی‌نفعان به مشارکت بگذارد، تصریح کرد: مواردی که موضوع توسعه تامین آب تعریف شده، متعدد است حال آنکه همان ذی‌نفعانی که آب را برای ایشان تامین می‌کنند، مسئله‌شان را با دلیل و مستند، چیز دیگری تعریف می‌کنند.
وی با بیان اینکه ابعاد اجتماعی و فرهنگی مدیریت منابع آب مغفول می‌ماند، گفت: به استناد شواهد قاطع می‌توان نشان داد که هزاران انسان و صدها سکونت‌گاه در پروژههای سدسازی قربانی شده‌اند و ده‌ها سایت باستان‌شناختی به زیر آب رفته و در سدهای در حال ساخت تهدید شده‌اند.
وی افزود: هزینه ساخت سدها سر به هزاران میلیارد تومان می‌زند، اما هزینه‌ای که پس از مدت‌ها تلاش فعالان فرهنگی به کاوش در سایت‌های باستان‌شناختی سدها اختصاص می‌یابد،چند ده میلیون تومان است و حتی وجه ارتباطی، فرهنگی و سبک زندگی مصرف آب مغفول می‌ماند.
مشاور فرهنگی رییس‌جمهوری اظهار داشت: ابعاد و فرآیند سیاسی منجر به تعریف مسئله و راهکارهای مدیریت بحران آب پنهان می‌شود و کل مسئله در لفافه ای از ملاحظه‌های فنی، سازه‌ای، اقتصادی و امنیتی پیچیده و مقاصد لابه‌لای این ملاحظه‌ها گم می‌شود.
وی یادآور شد: کوشش می‌شود تا نسبت لابی‌های سیاسی، تلاش برای کسب رای، ایجاد نفوذ منطقه‌ای و تغییر در الگوهای تخصیص منابع که همگی فرآیندها و مقصودهای سیاسی هستند، پنهان شود.
وی ایدئولوژیک و هویتی شدن راهکارهای سازه‌ای را به‌عنوان یک گزاره دیگر در حکمرانی منابع اب عنوان کرد و گفت: همواره باید هر راهکار توسعه‌ای را در نسبت با ارزش‌های غایی و نتایج منتج از آن ارزیابی کرد و هر سازه‌ای را که ایجاد می‌کنیم، باید بپرسیم برای کدام هدف و درمقایسه با کدام بدیل؛ که اگر این پرسش‌ها را نپرسیم و خود راهکار به هدف تبدیل شود، ایدئولوژیک و هویتی شده است و چه بسا فکر می‌کنیم سازه‌های آبی هرچه بزرگ‌تر، بهتر است.
به‌گفته آشنا، اگر معیار سنجش اثربخشی در مصرف آب کشاورزی صنعتی را معادل ارزی و ارزش صادراتی آن در نظر بگیریم، تمام معادله‌های ما در مفهوم به‌صرفه بودن تغییر می‌کند و با واقعی کردن قیمت‌های منابع، انرژی‌های نو را هم با صرفه خواهیم دید.
آشنا مزیت‌های نسبی کشور را کسب‌وکارهای سبز، انرژی‌های نو و اکوتوریسم و بوم‌گردی مسئولانه عنوان کرد و گفت: ایران در کمربند نیمه خشک جهان باید چیدمان توسعه‌اش به سمت کمترین وابستگی معیشتی به سرزمین باشد و شاید آرمان توسعه‌ای خودکفایی کشاورزی از اشتباه‌های راهبردی است.
وی افزود: حکمرانی بر همیاری حکومت و جامعه مدنی مبتنی است و این مفهوم بر این اصل بنیادی استوار است که حکومت‌ها به جای آنکه به‌تنهایی مسئولیت کامل اداره جامعه را در تمام سطوح آن برعهده گیرند، بهتر است در کنار شهروندان، بخش خصوصی و نهادهای مردمی به‌عنوان یکی از نهادها یا عوامل مسئول اداره جامعه محسوب شوند.
وی ادامه داد: حکمرانی بر فرآیند خلق توافق تاکید دارد که تصمیم‌ها با توجه به روابط پیچیده بین شماری از بازیگران با اولویت‌ها و سلایق متفاوت گرفته می‌شوند.
وی با بیان اینکه در فضای حکمرانی روابط یک‌جانبه جای خود را به روابط چندجانبه می‌دهد، افزود: فضای حکمرانی فضایی افقی است و دولت خود را در یک سطح با دیگر نهادها قرار می‌دهد؛ یعنی کنشگران به قدری از یکدیگر استقلال دارند که نمی‌توانند چیزی را بر دیگری تحمیل کنند اما در عین حال آنقدر به یکدیگر وابسته‌اند که می‌دانند بدون یکدیگر قادر به اقدام نیستند.
وی اظهار داشت: تحلیل سیاست‌گذاری ناظر بر تحلیل فرآیندهای مناقشه‌برانگیز تصمیم‌گیری است و شامل تحلیل فرآیندهای تخصیص اعتبار و تحلیل آثار این تصمیم‌ها بر دسترسی ذی‌نفعان مختلف به منابع ، خدمات، افزایش کارآمدی، عدالت و توانمندی‌های ذی‌نفعان مختلف می شود.
وی درباره حکمرانی آب، گفت: حکمرانی آب عبارت است از نظام‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و اداری که دست‌اندرکار هستند و مستقیم و غیرمستقیم بر بهره‌برداری، توسعه و مدیریت منابع آب موثرند و ارایه خدمات آب را در سطوح مختلف جامعه تحت تاثیر قرار می‌دهند.
وی حکمرانی آب را مستلزم تحلیل به‌هم پیوستگی‌های اکولوژیک، اجتماعی و فنی دانست و گفت: از منظر سیاست‌گذاری، وقتی دو مقوله قدرت و منافع در میان است (در هر موضوعی ازجمله آب و مدیریت منابع آب)، تحقق خیر جمعی که هدف سیاست‌گذاری عمومی است، به شدت تحت تاثیر شفافسازی در چهار محور دقت در تعریف مسئله، آشکارسازی داده‌ها و اطلاعات درباره مسئله، دخالت دادن ذی‌نفعان و ذی‌ربطان در فرآیند تصمیم‌گیری و اجازه دادن برای نظارت عمومی بر فرآیند قرار دارد که موضوع سیاست‌گذاری آب در هر چهار محور، دچار خدشه‌های اساسی است.
وی با بیان اینکه شفافسازی در تعریف موضوع محقق نشده است، گفت: برای مثال هنوز سهم کمبود در منابع آب و کمبود در مدیریت منابع آب مشخص نشده و حتی شفافسازی در تعریف سهم مدیریت سازه‌ای آب در عرصه‌های مختلف کشاورزی هم صورت نگرفته است.
وی ادامه داد: این که مدیریت سازه‌ای به‌عنوان راهکار غالب و بلامنازع ترویج می‌شود، بخشی از عدم شفافیت است.
وی درباره شفافسازی داده‌ها گفت: گزارش‌های ارزیابی اقتصادی، اجتماعی و ارزیابی‌های محیط زیستی سدها و سازه‌های آبی در دسترس همگان نیست که این ارزیابی‌ها باید در دسترس همگان باشد چراکه اگر برای خیر جمعی کاری می‌کنیم، باید جمع و نهادهای تخصصی قادر باشند درباره مستند اقدام‌های تامین‌کننده خیر جمعی قضاوت کنند.
آشنا با بیان اینکه صاحب قدرت می‌کوشد تا خود را نماینده خیر جمعی جلوه دهد و بدون ذی‌نفعان برای ذی‌نفعان سیاست‌گذاری کند، گفت: از کلان‌ترین سطح با دولتی کردن منابع آب، ذی‌فعان را نادیده گرفتیم و تا سطح تصمیم درباره مدیریت سازه‌ای منابع آب به نظر کشاورز بی‌توجه هستیم.
وی با تاکید بر اینکه در نشستی تخصصی با حضور برترین کشاورزان ایران، آنان به صراحت گفته‌اند که دولت در عمل حاضر نیست اختیار و قدرت ناشی از تسلط بر منابع آب را با ذی‌نفعان به مشارکت بگذارد، تصریح کرد: مواردی که موضوع توسعه تامین آب تعریف شده، متعدد است حال آنکه همان ذی‌نفعانی که آب را برای ایشان تامین می‌کنند، مسئله‌شان را با دلیل و مستند، چیز دیگری تعریف می‌کنند.
وی با بیان اینکه ابعاد اجتماعی و فرهنگی مدیریت منابع آب مغفول می‌ماند، گفت: به استناد شواهد قاطع می‌توان نشان داد که هزاران انسان و صدها سکونت‌گاه در پروژههای سدسازی قربانی شده‌اند و ده‌ها سایت باستان‌شناختی به زیر آب رفته و در سدهای در حال ساخت تهدید شده‌اند.
وی افزود: هزینه ساخت سدها سر به هزاران میلیارد تومان می‌زند، اما هزینه‌ای که پس از مدت‌ها تلاش فعالان فرهنگی به کاوش در سایت‌های باستان‌شناختی سدها اختصاص می‌یابد،چند ده میلیون تومان است و حتی وجه ارتباطی، فرهنگی و سبک زندگی مصرف آب مغفول می‌ماند.
مشاور فرهنگی رییس‌جمهوری اظهار داشت: ابعاد و فرآیند سیاسی منجر به تعریف مسئله و راهکارهای مدیریت بحران آب پنهان می‌شود و کل مسئله در لفافه ای از ملاحظه‌های فنی، سازه‌ای، اقتصادی و امنیتی پیچیده و مقاصد لابه‌لای این ملاحظه‌ها گم می‌شود.
وی یادآور شد: کوشش می‌شود تا نسبت لابی‌های سیاسی، تلاش برای کسب رای، ایجاد نفوذ منطقه‌ای و تغییر در الگوهای تخصیص منابع که همگی فرآیندها و مقصودهای سیاسی هستند، پنهان شود.
وی ایدئولوژیک و هویتی شدن راهکارهای سازه‌ای را به‌عنوان یک گزاره دیگر در حکمرانی منابع اب عنوان کرد و گفت: همواره باید هر راهکار توسعه‌ای را در نسبت با ارزش‌های غایی و نتایج منتج از آن ارزیابی کرد و هر سازه‌ای را که ایجاد می‌کنیم، باید بپرسیم برای کدام هدف و درمقایسه با کدام بدیل؛ که اگر این پرسش‌ها را نپرسیم و خود راهکار به هدف تبدیل شود، ایدئولوژیک و هویتی شده است و چه بسا فکر می‌کنیم سازه‌های آبی هرچه بزرگ‌تر، بهتر است.
به‌گفته آشنا، اگر معیار سنجش اثربخشی در مصرف آب کشاورزی صنعتی را معادل ارزی و ارزش صادراتی آن در نظر بگیریم، تمام معادله‌های ما در مفهوم به‌صرفه بودن تغییر می‌کند و با واقعی کردن قیمت‌های منابع، انرژی‌های نو را هم با صرفه خواهیم دید.
آشنا مزیت‌های نسبی کشور را کسب‌وکارهای سبز، انرژی‌های نو و اکوتوریسم و بوم‌گردی مسئولانه عنوان کرد و گفت: ایران در کمربند نیمه خشک جهان باید چیدمان توسعه‌اش به سمت کمترین وابستگی معیشتی به سرزمین باشد و شاید آرمان توسعه‌ای خودکفایی کشاورزی از اشتباه‌های راهبردی است.
