گروه تاریخ مشرق- ارتشبد نعمت‌الله نصیری سومین رئیس سازمان امنیت و اطلاعات كشور (ساواك) در زمان پادشاهی محمدرضا پهلوی بود. وی فارغ‌التحصیل ممتاز دانشكده افسری بود؛ پدرش محمد نصیری (عمیدالممالك) و مادرش زرین تاج خانم نام داشت.
*ماجرای عزل مصدق
ارتشبد نعمت الله نصیری در خلال كودتای ۲۸ مرداد، محاصره خانه محمد مصدق و ابلاغ فرمان محمدرضا پهلوی مبنی بر عزل محمد مصدق از نخست وزیری را برعهده داشت. هنگامی كه محمدرضا به همراه ثریا، همسرش در رامسر بود حكم بركناری مصدق را امضاء كرد.
در ۲۲ مرداد ۱۳۳۲، نصیری با سمت فرمانده گارد شاهنشاهی، مأموریت یافت كه فرامین شاه را مبنی بر انفصال دكتر محمد مصدق از نخست وزیری و انتصاب سرلشكر زاهدی به آنها برساند. بنابراین نصیری از رامسر وارد تهران شد و نخست فرمان انتصاب سرلشكر زاهدی را به وی داد و آنگاه فرمان عزل مصدق را به وی ابلاغ نمود ولی به هنگام بازگشت از منزل دكتر مصدق، سرتیپ ریاحی كه در آن زمان رئیس ستاد ارتش بود وی را توقیف و روانه زندان كرد.
زندان رفتن نصیری، پلكان پیشرفت او شد تا بعدها به سمت رئیس ساواك رسید. وی ابتدا سرهنگ بود اما بعد از كودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و بازگشت شاه سپهبد فضل‌الله زاهدی به وی درجه سرتیپی داد .
*ریاست بر ساواك
نصیری بیش از ۱۳ سال ریاست سازمان ساواك را (تا آخرین ماه‌های حكومت پهلوی) بر عهده داشت. وی مستقیماً با شخص شاه در ارتباط بود. عملكرد وی از جمله ایجاد فضای رعب آور امنیتی در كشور، دستگیری و شكنجه شدید هزاران نفر در سراسر ایران و برخورد آهنین ساواك را یكی از دلایل انقلاب ۵۷ دانسته‌اند.
در دوران مدیریت وی بر ساواك ، «كمیته مشترك ضد خرابكاری» برای هماهنگ كردن اقدامات امنیتی ساواك، ارتش، شهربانی و ژاندامری وقت تشكیل شد.
وی جزو اولین مقاماتی بود كه برای فرو نشاندن خشم مردم در انقلاب ۵۷ ابتدا از ریاست سازمان ساواك بركنار و بعنوان سفیر به پاكستان فرستاده شد و سپس در شرایطی كه محمد رضا پهلوی هنوز ایران را ترك نكرده بود، در شهریور ۱۳۵۷ توسط دولت ازهاری با اعزام یك هواپیمای اختصاصی به ایران بازگردانده و بازداشت شد.
روزنامه‌های وقت تهران به نقل از مقامات، اتهام فساد مالی از جمله دریافت وامی به ارزش ۷۴۳ میلیون دلار ( با بهره ۳ درصد ) را از دیگر اتهامات و دلایل بازداشت وی بر شمردند.
*تیرباران انقلابی
با اوج گیری انقلاب ۱۳۵۷، شاه دستور انحلال ساواك را داد و نصیری كه در آن زمان سفیر ایران در پاكستان بود به ایران فراخوانده شد و به زندان افتاد. با پیروزی انقلاب، دادگاهی انقلابی برای محاكمه وی تشكیل شد.
نعمت‌الله نصیری كه در زندان دژبان جمشیدیه به سر می‌برد، سرانجام در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ بدست انقلابیون دستگیر و به اعدام محكوم شد.
تصاویری از ارتشبد نصیری در پی می آید:
