گروه فرهنگی مشرق - جرک
الله یا بقیة الله... مولاجان! می دانیم که ایام فاطمیه فقط اقامه ی عزا
برای شهادت بانوی بانوان دو عالم علیها سلام نیست. تلنگری است به ما شیعیان
که حواسمان به ولیّ امر، اماممان و راه ایشان باشد.
آقاجان! هرچند فاصله معنوی ما با شما از عرش تا فرش است، اما ما نیز چون شما تأسی می کنیم به خانم فاطمه زهرا سلام الله علیها در ولایتمداری و مبارزه با طاغوت و....
با صبر و رضا بر تلخی دوری از شما امام معصوممان (عج) به امید تعجیل در ظهورتان ان شاالله.
قرآن و علائم ظهور
وَ لَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ اَلْخَوْفِ وَ اَلْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ اَلْأَمْوٰالِ وَ اَلْأَنْفُسِ وَ اَلثَّمَرٰاتِ وَ بَشِّرِ اَلصّٰابِرِينَ(سوره بقره/۱۵۵)
«و قطعا همۀ شما را با چيزى از ترس، گرسنگى و كاهش در مال‌ها و جان‌ها و ميوه‌ها آزمايش مى‌كنيم و بشارت ده به استقامت‌كنندگان.»
مجلسى به سندش از محمّد بن مسلم نقل مى‌كند كه فرمود: از امام صادق عليه السّلام شنيدم كه فرمود: همانا براى قيام قائم علاماتى است از جانب خداوند كه براى مؤمنين معيّن شده است. محمّد بن مسلم مى‌گويد: عرض كردم: آنها چيست فدايت گردم؟ فرمود: قول خداوند عزّ وجل : وَ لَنَبْلُوَنَّكُمْ... يعنى قبل از خروج قائم عليه السّلام مؤمنين را با چيزى از ترس، گرسنگى و كاهش در مال‌ها و جان‌ها و ميوه‌ها آزمايش مى‌كنيم.(۱)و(۲)
انتظار؛ ویرانگر یا سازنده؟
انتظار منفى و ويرانگر
در اين نگرش، انتظار، عامل ركود و عقب‌ماندگى است و منتظران از هر تلاش و كوشش اصلاحى دست مى‌شويند و در برابر زور و فشار و ظلم و فساد راه خاموشى و سكوت در پيش مى‌گيرند. حتّى به اين باور مى‌رسند كه مى‌بايست به گسترش جور و فساد كمك كنند و يا نسبت به آن بى‌تفاوت باشند تا گيتى پر از ستم و تباهى گردد و ظهور مهدى موعود نزديك شود. چنين انديشه‌اى باعث انزوا و دورى از عرصۀ سياست مى‌شد و گاهى ابزار دست حكومت‌هاى جور براى انحراف اذهان و سوء استفاده از افكار مهدى‌باورى بوده است!
به نظر شهيد مطهرى؛ انتظار ويرانگر، برداشت قشرى از مهدويت و قيام مهدى موعود است؛ به‌طورى‌كه برخى گمان مى‌كند قيام حضرت مهدى (عج) ، صرفا ماهيّت انفجارى دارد و تنها به دنبال گسترش و رواج ظلم، تبعيض و تباهى‌ها شكل مى‌گيرد. اين ديدگاه(۳) جايگاه خاصى در شيعه نداشته و با پيروزى انقلاب اسلامى ايران و رهبرى و روشنگرى‌هاى امام خمينى، رو به افول و خاموشى نهاده است.
انتظار مثبت و سازنده
بر اين اساس، انتظار همه‌گاه جنبش‌آفرين، سرچشمۀ قيام و مقاومت و ايثار و حركت مى‌باشد و حالت فرسايشى و سست‌كنندگى ندارد؛ زيرا منتظر مى‌تواند با تلاش و زمينه‌سازى خود، فرج و گشايش را نزديك كند و امكانات و بسترهاى فرهنگى، نظامى، سياسى و اجتماعى آن را فراهم سازد.
نقطۀ شكوفايى و اوج اين تفكّر (انتظار مثبت) ، در عصر پيروزى انقلاب اسلامى ايران نمودار گشت؛ و دوران تاريك و پر از ظلم و فساد رژيم پهلوى را از صفحه تاريخ محو كرد. آگاهى فزون‌تر علما و عموم شيعيان، زمينه را براى ظهور و بروز آثار و پيام‌هاى اصلى انتظار فراهم ساخت و آن عبارت بود از: عدم پذيرش نظام فاسد حكومتى، عدم تحمل ظلم و ستم فراوان و دين‌ستيزى آشكار و تشكيل حكومت دينى در راستاى تعميق‌بخشى به انديشۀ مهدويت.
پس «انتظار ظهور مهدى موعود» منشأ خمودگى و ركود جوامع اسلامى نيست و عدم تحقّق آن تا امروز، موجب دلسردى و يأس نمى‌شود؛ زيرا در روايات متعددى بيان شده است كه دوران غيبت، دوره امتحان و آزمايش مردم است.
بايد تلاش كرد تا با تقويت باورها و اعتقادات در مقابل سختى‌هاى زمان غيبت، مقاومت كرد و در عين‌حال، خود را براى ظهور و شركت در قيام امام مهدى (عج) آماده ساخت.
البته آثار انتظار منحصر در بعد «سياسى» نيست؛ بلكه انتظار و مهدى‌باورى، زوايا و ابعاد مختلفى دارد. از جمله بعد توحید، عدل ، معاد، بعد قرآنی و بعد خردورزی.(۴)
چرا حضرت فاطمه زهرا عليها السّلام الگوى امام مهدى (عج) است؟
امام زمان عليه السّلام در توقيعى به خط مبارك خود، بعد از دعا براى عافيت شيعيان از ضلالت و فتنه‌ها و درخواست روح يقين و عاقبت به‌خيرى آنها و تذكر به امورى چند مى‌فرمايد: «و فى ابنة رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله لى أسوة حسنة»
«فاطمه سلام الله علیها دختر رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله براى من اسوه و الگويى نيكوست.»
در اينكه حضرت مهدى عليه السّلام، كدام گفتار يا رفتار حضرت فاطمه عليها السّلام را سرمشق خويش قرار داده‌اند، احتمالات فراوانى بيان شده است كه در اين‌جا به سه مورد آن اشاره مى‌كنيم:
حضرت زهرا عليها السّلام تا پايان عمر شريفش با هيچ حاكم ظالمى بيعت نكرد.
حضرت مهدى عليه السّلام هم بيعت هيچ سلطان ستمگرى را بر گردن ندارد.
شأن صدور اين نامه اين است كه برخى از شيعيان، امامت ايشان را نپذيرفتند.
حضرت در جواب عملكرد آنها فرمود: «اگر مى‌توانستم و مجاز بودم آن‌چنان مى‌كردم كه حق بر شما آشكار گردد به‌گونه‌اى كه هيچ‌شكى بر شما باقى نماند، ولى مقتداى من حضرت زهرا عليها السّلام است. ايشان با اينكه حق حكومت از حضرت على عليه السّلام سلب شد، هيچ‌گاه براى بازگرداندن خلافت، از اسباب غيرعادى استفاده نكرد، من نيز از ايشان پيروى مى‌كنم و براى احقاق حقّم در اين دوران، راه‌هاى غيرعادى را نمى‌پيمايم.
حضرت در پاسخ نامه فرموده‌اند: «اگر علاقه و اشتياق ما به هدايت و دستگيرى از شما نبود به سبب ظلم‌هايى كه ديده‌ايم، از شما مردمان روى‌گردان مى‌شديم» . امام، با اشاره به حضرت زهرا عليها السّلام مى‌خواهد بفرمايد: همان‌طورى كه دشمنان به حضرت زهرا عليها السّلام آزار و اذيت روا داشتند و سكوتى كه مسلمانان پيشه كردند، هيچ‌كدام سبب نشد كه ايشان از دعا براى مسلمانان دست بكشند، بلكه ديگران را بر خود مقدم مى‌داشتند، من نيز اين ظلم‌ها و انكارها را تحمل مى‌كنم و از دل‌سوزى و دعا و راهنمايى و. . . براى شما چيزى فرو نمى‌گذارم.(۵)
منابع:
۱- بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۰۳-۲۰۲، ح ۲۸
۲- علائم ظهور، علی اصغر رضوانی ص۴۸
۳-قیام و انقلاب مهدی (عج) استاد شهید مطهری ص۶۲
۴- مهدویت (پیش از ظهور) حجة الاسلام کارگر صص۲۰۱-۲۰۰
۵- موعود شناسی و پاسخ به شبهات ، علی اصغر رضوانی ج ۱صص ۳۹۷-۳۹۶
آقاجان! هرچند فاصله معنوی ما با شما از عرش تا فرش است، اما ما نیز چون شما تأسی می کنیم به خانم فاطمه زهرا سلام الله علیها در ولایتمداری و مبارزه با طاغوت و....
با صبر و رضا بر تلخی دوری از شما امام معصوممان (عج) به امید تعجیل در ظهورتان ان شاالله.
قرآن و علائم ظهور
وَ لَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ اَلْخَوْفِ وَ اَلْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ اَلْأَمْوٰالِ وَ اَلْأَنْفُسِ وَ اَلثَّمَرٰاتِ وَ بَشِّرِ اَلصّٰابِرِينَ(سوره بقره/۱۵۵)
«و قطعا همۀ شما را با چيزى از ترس، گرسنگى و كاهش در مال‌ها و جان‌ها و ميوه‌ها آزمايش مى‌كنيم و بشارت ده به استقامت‌كنندگان.»
مجلسى به سندش از محمّد بن مسلم نقل مى‌كند كه فرمود: از امام صادق عليه السّلام شنيدم كه فرمود: همانا براى قيام قائم علاماتى است از جانب خداوند كه براى مؤمنين معيّن شده است. محمّد بن مسلم مى‌گويد: عرض كردم: آنها چيست فدايت گردم؟ فرمود: قول خداوند عزّ وجل : وَ لَنَبْلُوَنَّكُمْ... يعنى قبل از خروج قائم عليه السّلام مؤمنين را با چيزى از ترس، گرسنگى و كاهش در مال‌ها و جان‌ها و ميوه‌ها آزمايش مى‌كنيم.(۱)و(۲)
انتظار؛ ویرانگر یا سازنده؟
انتظار منفى و ويرانگر
در اين نگرش، انتظار، عامل ركود و عقب‌ماندگى است و منتظران از هر تلاش و كوشش اصلاحى دست مى‌شويند و در برابر زور و فشار و ظلم و فساد راه خاموشى و سكوت در پيش مى‌گيرند. حتّى به اين باور مى‌رسند كه مى‌بايست به گسترش جور و فساد كمك كنند و يا نسبت به آن بى‌تفاوت باشند تا گيتى پر از ستم و تباهى گردد و ظهور مهدى موعود نزديك شود. چنين انديشه‌اى باعث انزوا و دورى از عرصۀ سياست مى‌شد و گاهى ابزار دست حكومت‌هاى جور براى انحراف اذهان و سوء استفاده از افكار مهدى‌باورى بوده است!
به نظر شهيد مطهرى؛ انتظار ويرانگر، برداشت قشرى از مهدويت و قيام مهدى موعود است؛ به‌طورى‌كه برخى گمان مى‌كند قيام حضرت مهدى (عج) ، صرفا ماهيّت انفجارى دارد و تنها به دنبال گسترش و رواج ظلم، تبعيض و تباهى‌ها شكل مى‌گيرد. اين ديدگاه(۳) جايگاه خاصى در شيعه نداشته و با پيروزى انقلاب اسلامى ايران و رهبرى و روشنگرى‌هاى امام خمينى، رو به افول و خاموشى نهاده است.
انتظار مثبت و سازنده
بر اين اساس، انتظار همه‌گاه جنبش‌آفرين، سرچشمۀ قيام و مقاومت و ايثار و حركت مى‌باشد و حالت فرسايشى و سست‌كنندگى ندارد؛ زيرا منتظر مى‌تواند با تلاش و زمينه‌سازى خود، فرج و گشايش را نزديك كند و امكانات و بسترهاى فرهنگى، نظامى، سياسى و اجتماعى آن را فراهم سازد.
نقطۀ شكوفايى و اوج اين تفكّر (انتظار مثبت) ، در عصر پيروزى انقلاب اسلامى ايران نمودار گشت؛ و دوران تاريك و پر از ظلم و فساد رژيم پهلوى را از صفحه تاريخ محو كرد. آگاهى فزون‌تر علما و عموم شيعيان، زمينه را براى ظهور و بروز آثار و پيام‌هاى اصلى انتظار فراهم ساخت و آن عبارت بود از: عدم پذيرش نظام فاسد حكومتى، عدم تحمل ظلم و ستم فراوان و دين‌ستيزى آشكار و تشكيل حكومت دينى در راستاى تعميق‌بخشى به انديشۀ مهدويت.
پس «انتظار ظهور مهدى موعود» منشأ خمودگى و ركود جوامع اسلامى نيست و عدم تحقّق آن تا امروز، موجب دلسردى و يأس نمى‌شود؛ زيرا در روايات متعددى بيان شده است كه دوران غيبت، دوره امتحان و آزمايش مردم است.
بايد تلاش كرد تا با تقويت باورها و اعتقادات در مقابل سختى‌هاى زمان غيبت، مقاومت كرد و در عين‌حال، خود را براى ظهور و شركت در قيام امام مهدى (عج) آماده ساخت.
البته آثار انتظار منحصر در بعد «سياسى» نيست؛ بلكه انتظار و مهدى‌باورى، زوايا و ابعاد مختلفى دارد. از جمله بعد توحید، عدل ، معاد، بعد قرآنی و بعد خردورزی.(۴)
چرا حضرت فاطمه زهرا عليها السّلام الگوى امام مهدى (عج) است؟
امام زمان عليه السّلام در توقيعى به خط مبارك خود، بعد از دعا براى عافيت شيعيان از ضلالت و فتنه‌ها و درخواست روح يقين و عاقبت به‌خيرى آنها و تذكر به امورى چند مى‌فرمايد: «و فى ابنة رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله لى أسوة حسنة»
«فاطمه سلام الله علیها دختر رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله براى من اسوه و الگويى نيكوست.»
در اينكه حضرت مهدى عليه السّلام، كدام گفتار يا رفتار حضرت فاطمه عليها السّلام را سرمشق خويش قرار داده‌اند، احتمالات فراوانى بيان شده است كه در اين‌جا به سه مورد آن اشاره مى‌كنيم:
حضرت زهرا عليها السّلام تا پايان عمر شريفش با هيچ حاكم ظالمى بيعت نكرد.
حضرت مهدى عليه السّلام هم بيعت هيچ سلطان ستمگرى را بر گردن ندارد.
شأن صدور اين نامه اين است كه برخى از شيعيان، امامت ايشان را نپذيرفتند.
حضرت در جواب عملكرد آنها فرمود: «اگر مى‌توانستم و مجاز بودم آن‌چنان مى‌كردم كه حق بر شما آشكار گردد به‌گونه‌اى كه هيچ‌شكى بر شما باقى نماند، ولى مقتداى من حضرت زهرا عليها السّلام است. ايشان با اينكه حق حكومت از حضرت على عليه السّلام سلب شد، هيچ‌گاه براى بازگرداندن خلافت، از اسباب غيرعادى استفاده نكرد، من نيز از ايشان پيروى مى‌كنم و براى احقاق حقّم در اين دوران، راه‌هاى غيرعادى را نمى‌پيمايم.
حضرت در پاسخ نامه فرموده‌اند: «اگر علاقه و اشتياق ما به هدايت و دستگيرى از شما نبود به سبب ظلم‌هايى كه ديده‌ايم، از شما مردمان روى‌گردان مى‌شديم» . امام، با اشاره به حضرت زهرا عليها السّلام مى‌خواهد بفرمايد: همان‌طورى كه دشمنان به حضرت زهرا عليها السّلام آزار و اذيت روا داشتند و سكوتى كه مسلمانان پيشه كردند، هيچ‌كدام سبب نشد كه ايشان از دعا براى مسلمانان دست بكشند، بلكه ديگران را بر خود مقدم مى‌داشتند، من نيز اين ظلم‌ها و انكارها را تحمل مى‌كنم و از دل‌سوزى و دعا و راهنمايى و. . . براى شما چيزى فرو نمى‌گذارم.(۵)
منابع:
۱- بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۰۳-۲۰۲، ح ۲۸
۲- علائم ظهور، علی اصغر رضوانی ص۴۸
۳-قیام و انقلاب مهدی (عج) استاد شهید مطهری ص۶۲
۴- مهدویت (پیش از ظهور) حجة الاسلام کارگر صص۲۰۱-۲۰۰
۵- موعود شناسی و پاسخ به شبهات ، علی اصغر رضوانی ج ۱صص ۳۹۷-۳۹۶
