گروه فرهنگی مشرق - محمدرضا پارسا: فروردین سال 91 وقتی فیلم های فرحبخش و سهیلی که از ارشاد دولت دهم مجوز گرفته بودند اکران شد تا مدتی همه با تعجب و مبهوت از اکران این نوع فیلم ها منتظر بودند  ببینند چه اتفاقی پیش خواهد آمد.


این دو فیلم و بعضی فیلم های دیگر که مجوز گرفته بودند به اندازه ای مشکل و حاشیه داشتند که خیلی ها می دانستند فضای آرام سینما در صورت ادامه این رویه ساخت فیلم و اعطای مجوز به آنها از بین خواهد رفت. در این میان حوزه هنری چیزی نگفته بود و موضعگیری نکرده بود. اما از اختیارات منطقی و قانونیش استفاده کرد و اجازه ادامه اکران به این فیلم ها را نداد. در برابر هجمه های گسترده ای هم که به حوزه می شد فقط به این نکته قانونی استناد می کرد که حوزه هنری مثل هرجای دیگری بر اساس وظایف و مسولیت هایش حق دارد فیلم هایی را برای اکران انتخاب کند. همین استدلال منطقی هم بود که مخالفان حوزه و تحریم فیلم ها را بیشتر جری می کرد.

بعضی فیلم ها لجن به خورد مردم می دهند

بالاخره روز 22 فروردین و در روز بزرگداشت هنر انقلاب، کاسه صبر محسن مومنی هم لبریز شد و حرف هایی زد که به حدس و گمان ها درباره تحریم فیلم ها پایان داد.مومنی گفت:


اخلاق و نجابت، صداقت و وفاداری در زندگی زناشویی و رعایت خطوط قرمز از عناصر مهم زندگی و خانواده ایرانی است. مدتی است در هنر و ادبیات جبهه دگراندیشان شاهد هجوم به این عناصر هستیم. نمی توان به راحتی پذیرفت که این همه تصادفی است. اخیراً این تفکر جرات کرده و در پرده سینما هم به نمایش در می‌آید. این پدیده آن قدر وسعت پیدا کرده که ما نمی‌توانیم نسبت به آن بی‌اعتنا باشیم و آن‌ را از سر تصادف بدانیم. پیش از این رهبر معظم انقلاب در حالی که اوضاع اخلاق در سینما بهتر از این بود هشدار دادند که بعضی فیلم‌ها لجن به خورد مردم می‌دهند. متاسفانه به این هشدار توجه نشد و امروز وضع قطعاً ‌بسیار بدتر از آن روز است. شاید عزیزان ما در وزارت ارشاد در برخورد با این پدیده معذوریت داشته باشند و لابد در درازمدت برنامه‌ای برای اصلاح امور دارند، شاید. اما در حوزه هنری ما چنین معذوریت‌هایی نداریم و لذا مانند کتاب و دیگر حوزه‌ها، نظارت حداقلی ارشاد را کافی نمی‌دانیم و نسبت به پخش و توزیع آنها مسئولیتی نداریم.

اجازه نداریم امکانات‌مان را در خدمت تفکراتی قرار دهیم که اخلاق اسلامی را و نجابت خانواده‌ها را نشانه گرفته‌اند. یکی از این امکانات سینماهایی است که به دستور رهبری معظم اداره شان به حوزه هنری محول شده است.


بعد هم اسامی فیلم هایی که حوزه بنای عدم اکرانشان را داشت اعلام شد : «برف‌روی کاج‌ها» به کارگردانی پیمان معادی، «بی خود و بی‌جهت» به کارگردانی عبدالرضا کاهانی، «پذیرایی ساده» به کارگردانی مانی حقیقی، «پل چوبی» به کارگردانی مهدی کرم‌پور، «من همسرش هستم» به کارگردانی مصطفی شایسته و «من مادر هستم» به کارگردانی فریدون جیرانی.
از آن پس هجمه ها گسترده تر شد و هر روز با شکلی به مصاف این تصمیم می آمدند.یک روز بیانیه می دادند، روزی جشن می گرفتند و وقتی دیگر نشست برگزار می کردند.


بعد هم کلی تلاش کردند تا اعلام کنند تحریم حوزه حتی باعث فروش بیشتر فیلم هایشان شده است، و شش بر صفر حوزه را شکست داده اند و ... اما وقتی مشاور حقوقی سازمان سینمایی گفت تصمیم حوزه در مورد تحریم بعضی فیلم ها حدود 12 میلیارد به این شش فیلم ضرر زده است تازه مردم فهمیدند که آن همه تلاش و دست و پا زدن برای چه بوده است. به هر روی سینماهای حوزه و خصوصا سینما آزادی سینمایی نبود که به سادگی از خیر آن بگذرند.

اندر احوالات حوزه ای های آن زمان

در آن زمان مثل حالا محسن مومنی رییس حوزه بود و محمد حمزه زاده قائم مقامش. اما از جایگاه های مهم و موثر دیگر حوزه در آن مقطع می توان به روابط عمومی حوزه هنری اشاره کرد که حبیب ایل بیگی مدیرکلش بود. سید احد میکاییل زاده معاون ایل بیگی  (که درواقع اداره روابط عمومی حوزه با او بود و صندلی اش برای ایل بیگی بود) فرید فرخنده کیش که حالا با نظر مثبت ایل بیگی رییس انجمن سینمای جوان شده است، امیرحسین علم الهدی که حالا رییس گروه سینما تجربه شده و برای خودش یک پا شبه روشنفکر شده است. و سهیل جهانبیگلری که هنوز هم رییس مرکز سینمایی حوزه است.


نقل مکان به سازمان سینمایی

از این میان با آمدن دولت روحانی ، ایل بیگی که گویا چندصباحی برای یافتن پست بهتر به حوزه آمده بود راهی سازمان سینمایی شد و اول حکم ریاست سینمای جوان گرفت و بعد معاونت ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی.

میکاییل زاده که مسولیت اصلی قرار گرفتن و مقابله با هجمه ها و تعامل با مخالفان و کاهش اصطکاک ها با او بود به واسطه تفکرات اعتدالی اش گزینه مناسبی برای ریاست سینمای جوان به نظر می رسید. اما این مورد اتفاق نیفتاد و در نهایت فرخنده کیش به صندلی سینمای جوان تکیه زد.


علم الهدی هم که  مشاور اجرایی معاونت امور سینمایی حوزه هنری بود و در همان ایام حرفهایش هم به میخ زدن بود و هم به نعل، این بار کاملا به شمایل شبه روشنفکرها درآمد و سردسته سینماهای اکران کننده فیلم های فوق هنری کم مخاطب شد و حکم مدیر اجرایی و دبیر شورای سیاستگذاری این گروه سینمایی برایش زده شد.

موضع گیری درست و محکم ایل بیگی

حبیب ایل بیگی، مدیرکل روابط عمومی حوزه هنری در آن مقطع درباره فیلم های تحریمی حوزه گفته بود: ما از مقاصد و حرفهای خودمان تحت هیچ شرایطی کوتاه نمی آییم. اشکالاتی به فیلم های مورد نظر وارد است که گویا طبق نظرات گروه تصمیم گیرنده حوزه نتوانستند مشکلاتشان را حل کنند. ما با معضل خیانت و ابتذال مخالفیم و آثار مخرب آن را هم در جامعه دیده ایم و نمی توان این را نادیده گرفت. و اما. این که چرا سینماهای حوزه را هم واگذار نمی کنیم ...این کار را بکنیم که سینما را ابتذال بگیرد؟ باید دلمان برای فرهنگ و اخلاق بسوزد نه اینکه سینماها را واگذار کنیم. سینما از غرب آمده. اما ما در تمام این سالها تلاش کردیم آن را در راستای انقلاب و دفاع مقدس حفظ کنیم.در دوره ای بود که خیلی از سینماگران سینما خریدند تا به راحتی بتوانند آثارشان را اکران کنند. شاید اگر همان موقع این اتفاق نمی افتاد الان شاهد خیلی از فیلم ها نبودیم.

مدیر عامل سازمان توسعه سینمایی حوزه هنری هم گفته بود : سینما فرهنگ هم که سینمای سازمان سینمایی است هر سال تعدادی از فیلم‌ها را نمایش نمی‌دهد و این حق را برای خود قائل می‌شوند، ما هم این حق را داریم که برخی فیلم‌ها را در سینماهای زیرمجموعه حوزه نمایش ندهیم. از لحاظ قانونی و حرفه‌ای یک سینمادار حق دارد تعدادی از فیلم‌ها را نمایش ندهد. از همین رو حوزه هنری به عنوان سینمادار این حق را برای خود قائل می‌داند که فیلم‌های مغایر با اهداف خود را نمایش ندهد.

معاون نظارت و ارزشیابی دربرابر هجمه تازه چه می کند؟

 حالا دوباره بعد از کش و قوس های زیاد و عدم مقابله  سازمان سینمایی با مسولان فرهنگی سازمان سینمایی در مورد چند فیلم پرحاشیه و ممانعت از اکران آنها این بار ایوبی تصمیم گرفته است تا خانه دختر را اکران کند. یک فیلم بسیار پرحاشیه و مساله دار.


فیلمی که در آن یک خانواده مذهبی که بسیار بد به تصویر کشیده شده اند به زور می خواهند عروس آینده شان را برای مطلع شدن از باکره گی او به دکتر ببرند و بدتر از آن، کدهایی در مورد تجاوز پدر به دخترش هم در فیلم برداشت می شود.

حالا در حوزه هنری مومنی و حمزه زاده همچنان بر اصول و اعتقاداتشان پایبند هستند و احتمالا با متحمل شدن هر هزینه ای اجازه اکران این فیلم را در سینماهای حوزه نخواهند داد. همانطور که به فصل فراموشی فریبا و خانه پدری اجازه ندادند.

اما روابط عمومی حوزه دیگر آن روابط عمومی پرتحرک و پویا نیست. حالا میکاییل زاده مقابل مخالفان نخواهد ایستاد تا با مقابله، تعامل و گفتگو یا مقابله اجازه ندهد حوزه به گوشه رینگی که  مخالفانش برایش تدارک دیده اند برود. ایل بیگی هم که اصلا جایگاه فعلیش روبروی حوزه است و خوش بینانه ترین رفتارش ریش سفیدی و بازی با میخ و نعل خواهد بود. احتمالا هم با تجویز او چند پلان کوتاه فیلم تغییر کرده است.چنانکه شاه حسینی کارگردان خانه دختر گفته :


ما براي اينكه حسن نيت خودمان را نشان بدهيم، با اصلاح چند ديالوگ و حذف چهار پلان فيلم را دوباره براي كسب پروانه نمايش فرستاديم و خود آقاي حبيب ايل‌بيگي هم از اين موضوع خوشحال شد.

حالا روابط عمومی حوزه هنری کم صداست و دیگر،انتظار زیادی از آن نمی توان داشت. نمونه این کم تحرکی هم در مراسم بزرگداشت روز هنر انقلاب امسال و نمایش کمرنگ اقدام بزرگ حوزه در مورد معرفی بهترین های فرهنگ و هنر انقلاب بود.

از میان مدیران سینمایی هم بعید است جهان بیگلری اهل سینه سپرکردن باشد و در این میان تنها شاید  بشود به مدیر جوان مرکز مستند سازی حوزه – محسن یزدی – دل بست که در میانه موقعیتی که  احتمالا ایجاد خواهد شد پشتیبان مومنی و حمزه زاده و سیاست های ارش مدار حوزه هنری باشد.

از سوی دیگر حالا مجلس و اعضای فعال فرهنگی  آن مانند نصرالله پژمانفر ، لاله افتخاری ، حجه الاسلام طاهری، حجه الاسلام حسینی و ..  که همیشه مخالف فیلم های حاشیه دار بوده اند می تواند موقعیت را به سود جبهه مومن و انقلابی تغییر دهد و مانع هجمه های تازه شود.