گروه اقتصادی مشرق- با گذشت نزدیک به 2 سال از وعده وزیر راه و شهرسازی دولت  برای ارائه طرح جایگزین مسکن مهر، آخرین اظهارات مسئولان دولتی حکایت از آن دارد که این طرح 2 تا 12.5 درصد از تقاضای سالانه مسکن را پوشش خواهد داد.

مسئولان دولت از ابتدای شروع به کار خود با هجمه به طرح مسکن مهر، آن را از عوامل اصلی نابسامانی اقتصاد کشور خصوصا افزایش نقدینگی و تورم معرفی کردند؛ انتقاداتی که برخی درست و برخی هم اغراق‌آمیز بود.

تقریبا سال اول دولت در حوزه مسکن، با حملات کلامی به مسکن مهر گذشت و هرگاه هم که مسئولان دولتی درباره طرح جایگزینی که ایرادات مسکن مهر را نداشته باشد مورد سوال قرار می‌گرفتند، از طرحی به نام مسکن اجتماعی نام می‌بردند.

البته مسئولان وزارت راه و شهرسازی کابینه تدبیر و امید این را هم می‌گفتند که چون نمی‌خواهند طرحشان مانند مسکن مهر دچار شتابزدگی در اجرا شود، با نهایت دقت و وسواس در حال انجام مطالعات جامع بر روی طرح مسکن اجتماعی هستند.

* امسال 20 هزار مسکن اجتماعی ساخته می‌شود

سرانجام با نزدیک شدن به دومین سال روی کار آمدن دولت، معاون وزیر راه و شهرسازی از آغاز عملیات احداث مسکن‌های اجتماعی خبر داده است.

حامد مظاهریان معاون امور مسکن و ساختمان وزیر راه گفته است: بر اساس برنامه سالانه 125 هزار مسکن اجتماعی و در طول 6 سال 750 هزار مسکن ساخته می‌شود؛ البته در سال اول ۲۰ هزار مسکن اجتماعی برای گروه‌های هدف ساخته می‌شود.

وی با بیان این‌که با آغاز ساخت مسکن اجتماعی در سال اول 20 هزار واحد به نتیجه می‌رسد، تصریح کرده است: سال بعد میزان ساخت  و ساز جبران می‌شود، چراکه مقدمات شروع ساخت مسکن اجتماعی (انتخاب زمین و ...) زمانبر است.

وی بیان این‌که حداقل 20 هزار واحد در سال اول به نتیجه می‌رسد در پاسخ به این پرسش که زمین مسکن اجتماعی مشخص شده است، افزود: ممکن است پروسه تامین زمین زمانبر شود، اما با این حال فکر می‌کنم 20 هزار مسکن اجتماعی ساخته خواهد شد.

* یک میلیون تقاضا با کدام طرح
 
اظهارات معاون وزیر راه و شهرسازی در حالی است که شخص وزیر راه دولت پیش از این گفته بود که هر سال یک میلیون تقاضای جدید به بازار مسکن وارد می‌شود. عباس آخوندی مردادماه سال گذشته اظهار داشته بود: برآورد نیاز ما با توجه به تقاضاها نیاز سالانه یک میلیون دستگاه مسکن در سطح کشور است.


با مقایسه آمار اعلامی وزیر و معاونش می‌توان به این نتیجه رسید که طرح مسکن اجتماعی در صورت اجرا در سال جاری، فقط 2 درصد از تقاضای مردم را تامین خواهد کرد. این رقم در سال‌های آتی حداکثر به 12.5 درصد افزایش خواهد یافت.

بدیهی است طرح مسکن اجتماعی با این ظرفیت، به هیچ وجه پاسخگوی تقاضای بالفعل و بالقوه بازار مسکن کشور نیست. این در حالی است که در مقایسه مسکن اجتماعی با مسکن مهر باید به اظهارات احمد اصغری مهرآبادی قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در طرح مسکن مهر اشاره کرده که گفته است: در دولت یازدهم حدود ۴۰۰ هزار واحد مسکن مهر با وجود محدودیت‌های مالی افتتاح شده و اگر بعد خانوار را چهار نفر در نظر بگیریم یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر در این واحدها ساکن شده‌اند.

از این اظهارات اینطور می‌توان برداشت کرد که با وجود انتقادات گسترده مقامات دولت از مسکن مهر، این طرح تاکنون 20 برابر طرح مسکن اجتماعی به مدد دولت آمده است.

* مابقی تقاضای مسکن از کجا تامین می‌شود؟

با توجه به این که مسکن مهر از امسال متوقف می‌شود و ظرفیت طرح دولت برای تولید مسکن در سال جاری 20 هزار واحد و در سال‌های آینده حداکثر 125 هزار واحد اعلام شده است، این طرح پاسخگوی نزدیک به 900 هزار تقاضای مسکن نیست.

بنابراین این سوال پیش می‌آید که مابقی تقاضای مسکن قرار است از کجا تامین شود؟ طبیعی است بخشی از این تقاضا از طریق تولید مسکن توسط بخش خصوصی تامین خواهد شد.


اما آمارهای رسمی از برآورد میزان تولید مسکن بخش خصوصی نگران‌کننده است.

بر اساس گزارشی که اخیرا مرکز آمار از اطلاعات پروانه‌های ساختمانی صادرشده توسط شهرداری‌های کشور (که به معنای میزان تولید مسکن توسط بخش خصوصی است) منتشر کرده، در نیمه اول سال گذشته تعداد پروانه‌های احداث ساختمان در سطح کشور حدود 70 درصد افت کرده است.

مطابق این آمار، تعداد واحد مسکونی پیش‌بینی شده در پروانه‌های احداث ساختمان صادرشده توسط شهرداری‌های سراسر کشور در نیمه اول سال گذشته فقط 202 هزار واحد بوده است.

اگر فرض را بگذاریم که همین مقدار هم در نیمه دوم سال پروانه ساختمانی صادرشده باشد، در مجموع در سال گذشته در کل کشور بخش خصوصی برای ساخت حدود 400 هزار واحد مسکونی اقدام به اخذ مجوز کرده است.

هرچند معمولا بخش قابل توجهی از پروانه‌های ساختمانی صادرشده به مرحله ساخت نمی‌رسد، با این حال با فرض آغاز ساخت این واحدها در سال گذشته و تکمیل تمامی این 400 هزار واحد در سال جاری در کنار 20 هزار واحد مسکن اجتماعی، حدودا نزدیک به 580 هزار واحد مسکن فقط برای تقاضای جدید امسال (بدون احتساب تقاضای انباشته سال‌های قبل)، کسری خواهیم داشت.

شاید اگر دولت به جای تخطئه و توقف مسکن مهر، اقدام به اصلاح و تکمیل آن می‌کرد، این طرح می‌توانست با ظرفیت بالایی که دارد این خلأ را پر کند.