اکبر نیک‌مرد که یک قسمت از مستند خلوت یار را در تبریز می‌سازد، سراغ یک روحانی رفته و اعتکاف را با لحنی متفاوت روایت می‌کند. نیک‌مرد در این باره به جام‌جم گفت: برای تشریح مفهوم اعتکاف با یکی از روحانیون معروف شهر تبریز همراه شده‌ایم.
حجت‌الاسلام قدوسی که مسائل دینی را به روش طنز به کودکان می‌آموزد از همین روش مساله اعتکاف را برای بچه‌ها تشریح می‌کند. وی ادامه داد: تلاش کرده‌ایم به طور مستقیم سراغ اعتکاف نرویم و از نمایش مستقیم این آیین مذهبی پرهیز کنیم و از حضور کودکان در این مراسم برای ارائه تصویری تازه استفاده کرده‌ایم.
بر اساس توضیحات این کارگردان، تصویربرداری خلوت یار در تبریز بزودی آغاز می‌شود و تا پایان مراسم اعتکاف که حجت‌الاسلام قدوسی در آن سخنرانی می‌کند، ادامه خواهد داشت.مستند «خلوت یار» در بوشهر به کارگردانی صادق رسولی تولید می‌شود. رسولی از زاویه یکی از خادمان مسجد به اعتکاف می‌پردازد و تلاش دارد ابعاد بیرونی این آیین را به نمایش بگذارد. این کارگردان درباره این مستند توضیح داد: ما این آیین را از نگاه یکی از خادمان قدیمی مسجد به تصویر می‌کشیم. خادمان و برگزارکنندگان اعتکاف کسانی هستند که گرچه علاقه‌مندند در این مراسم معنوی حضور داشته باشند، اما مجبورند برای پشتیبانی مراسم و خدمت به معتکفین از مسجد خارج شوند.
رسولی تاکید کرد: در واقع سعی داریم شیوه برگزاری، آمادگی برای برگزاری آن و حواشی اعتکاف را در یک روایت دراماتیک به نمایش بگذاریم.
رسولی ادامه داد: خادمان و برگزارکنندگان این آیین با فضای بیرون از مسجد در ارتباطند و از این منظر به نوعی سفیران اعتکاف محسوب می‌شوند و واسطه‌ای بین اخبار بیرون از مسجد و خانواده‌ها با داخل مسجد هستند. همین امر باعث خلق موقعیت‌های دراماتیک در این مستند می‌شود.به گفته رسولی تصویربرداری این مستند که از گونه مستند مشاهده‌گر است دیروز آغاز شده و تا پایان مراسم اعتکاف ادامه خواهد داشت.یک قسمت از مستند «خلوت یار» در تهران به کارگردانی محسن سخا ساخته می‌شود و اعتکاف را همراه با یک خانواده به نمایش می‌گذارد. این کارگردان درباره زاویه نگاهی که برای پرداختن به اعتکاف انتخاب کرده، توضیح داد: در این اثر با خانواده‌ای همراه می‌شویم که همه اعضای آن در اعتکاف شرکت می‌کنند. به گفته این کارگردان، خانواده‌ای که برای ساخت این مستند انتخاب شده، نماینده خانواده‌های معمولی جامعه است و هیچ ویژگی متفاوتی در اعضای آن وجود ندارد.
سخا در این باره توضیح داد: در این مستند حس و حال اعضای یک خانواده را در طول سه روز اعتکاف به تصویر می‌کشیم.
علی شاهیده کارگردان مستند «خلوت یار» در کاشان، اثری روایتگر درباره یک معتکف و حال و هوای او را در نظر گرفته و به این منظور فردی را انتخاب کرده که یکی از افراد معمولی جامعه است و تلاش می‌کند از اعتکاف برای ترمیم و تقویت روح بهره بگیرد.
شاهیده ضمن اشاره به این نکته که مستندی بر مبنای روایت و گفت‌وگو تدارک دیده، توضیح داد: از ارائه یک مستند گزارشی پرهیز می‌کنیم و روایتی از یک معتکف به نمایش می‌گذاریم که در میان مشغله‌ها و روزمرگی‌ها برای یک سفر معنوی آماده می‌شود. وی تاکید کرد: هدف ما از ساخت این مستند نشان دادن اعتکاف به عنوان فرصتی است که می‌تواند انسان را از مشغله‌هایش جدا کند و به فضایی متفاوت ببرد.
اثری که این چهار کارگردان در چهار شهر ایران درباره اعتکاف می‌سازند در قالب یک مجموعه با عنوان «خلوت یار» بزودی از شبکه مستند به نمایش در می‌آید.
پیدایش ریزگردها و سرنوشت قهرمان‌‌ها
مستند ریزگردها از دیگر آثاری است که شبکه مستند بر اساس مساله روز کشور به آن می‌پردازد و تلاش می‌کند ابعاد مختلف دلایل آلودگی هوای خوزستان را تحلیل کند. این مستند به کارگردانی غلامعباس امینی تولید می‌شود و فاطمه طوسی مستندساز خوزستانی در انجام پژوهش‌های میدانی این اثر همکاری دارد. امینی درباره مستند ریزگردها توضیح داد: هدف از ساخت این مستند بررسی تمام دلایلی است که به صورت مستقیم و غیرمستقیم در ایجاد ریزگردها و هوای آلوده در خوزستان سهم دارند.به گفته این تهیه‌کننده، در مستند ریزگردها با متخصصانی که در این باره حرفی برای گفتن دارند، صحبت می‌شود و توضیحات مربوط به چگونگی ایجاد ریزگردها به صورت انیمیشن ساخته خواهد شد. وی مساله ریزگردها را یک مساله بین‌المللی عنوان کرد و توضیح داد: گفت‌وگو با کارشناسان خارجی، نمایندگان سازمان ملل در ایران و نمایندگانی از سازمان جهانی محیط زیست از دیگر بخش‌های این مستند است.
امینی درباره علل و عوامل ایجاد ریزگردها توضیح داد: عوامل محیطی مانند خشک شدن تالاب هورالعظیم، قراردادهای اجرا نشده، تاثیر جنگ تحمیلی بر نابودی نخلستان‌های خوزستان و بیابان‌زایی در این منطقه، عملکرد کشورهای همسایه، کشاورزی در عربستان و موقعیت عراق و جنگ‌ها و درگیری‌های این کشور، مدیریت‌های ناکارآمد و هر آنچه باعث ایجاد ریزگردها شده یا به آن دامن زده، در این مستند تحلیل می‌شود.
وی درباره روند تولید این مستند گفت: تحقیق، پژوهش و تصویربرداری و تولید مستند ریزگردها به صورت همزمان در حال انجام است. از آنجا که موضوع مستند ما یک پدیده جوی است سعی می‌کنیم هماهنگ با شرایط جوی آن را بسازیم. به گفته امینی احتمالا این سریال اوایل پاییز برای پخش از شبکه مستند آماده خواهد شد.
از دیگر مسائل روز جامعه که شاید کمتر به آن توجه شده، سرنوشت قهرمانان ورزشی و مدال‌آوران رشته‌های مختلف است که در سایه ورزش‌های پرآوازه‌ای مانند فوتبال و سوءمدیریت به تنگناهای مالی پیوند خورده است.مستند «قهرمانان المپیک» به تهیه‌کنندگی علیمحمد قاسمی و کارگردانی و تدوین اعظم نجفیان آخرین مراحل تولید را پشت سر می‌گذارد و زندگی قهرمانان و مدال‌آورانی را بررسی می‌کند که به مشاغلی چون سیگار فروشی و بنزین فروشی روی آورده‌اند.
مستند «قهرمانان المپیک» زندگی شش مدال‌آور کشورمان را در شهرهایی چون کرمانشاه، قزوین، بوشهر و خوزستان به تصویر کشیده است. این قهرمانان که دو نفر از آنها برادر هستند، در رشته‌های متعددی مانند کیک بوکسینگ، دو و میدانی، پاور لیفتینگ و غریق نجات موفق به کسب مدال شده‌اند.
نقش جان و راه رهنمون
مستندهایی درباره نقوش فرش ایرانی و فعالیت پزشکان در دفاع مقدس در شبکه مستند تولید شده و آماده پخش است.
مستند نقش جان به کارگردانی رضا رشیدیان که اساس و مفهوم نقوش اصیل فرش ایرانی را معرفی می‌کند؛ آخرین مراحل تولید را پشت سر گذاشته و آماده نمایش است.
رشیدیان درباره این مستند توضیح داد: نقش جان خاستگاه بخش مهمی از نقوش قالی ایرانی را تاویل و تفسیر می‌کند. در این مستند سیر تحولی، ماهیت و خاستگاه نقش باغ و نقوش منشعب از آن نظیر درختی، گلدانی، لچک ترنجی، بته، سبزیکار و ماهی معرفی و تحلیل می‌شود و با نگاهی به دو قالی ترکمنی آسمالیق و انسی نحوه شکل‌گیری درخت بر این قالی عشیره‌ای ایرانی را مرور می‌کند.
این کارگردان درباره ساخت مستند نقش جان گفت: سعی کردیم در این اثر توجه مخاطب را به نقش‌های زیر پایشان و معنا و مفهوم هر کدام از نقش‌ها جلب کنیم. به این منظور ضمن رعایت اصول ارائه اطلاعات تاریخی و مستندات نشانه‌شناختی، از روایتی تقریبا شاعرانه بهره گرفتیم.
به گفته رشیدیان، ساخت مستند نقش جان در تهران و پنج شهر دیگر انجام شده و هم اکنون آماده نمایش است.
«راه رهنمون» که مستندی گزارشی درباره پزشکان حاضر در دوران دفاع مقدس است، در شبکه مستند تولید شده و امشب ساعت 22 و 30 دقیقه از شبکه مستند به نمایش در می‌آید.
سعید رسولی، تهیه‌کننده و کارگردان «راه رهنمون» درباره تولید این مستند گفت: مراسم اهدای جایزه ملی شهید دکتر رهنمون هر سال در بیمارستان صحرایی امام حسین(ع) در دارخوین اهواز برگزار می‌شود.
این مراسم که به منظور بزرگداشت پزشکان فعال این حوزه و همچنین برپایی کنگره تخصصی با موضوع پزشکی در جنگ برگزار می‌شود، در پنجمین سال میزبان یادگاران بهداری دفاع مقدس و شخصیت‌های شاخص نظام سلامت کشور بود که از حضور این افراد برای ساخت مستند «راه رهنمون» بهره گرفته‌ایم.این تهیه‌کننده درباره شهید رهنمون و انتخاب نام ایشان برای این مستند توضیح داد: بیمارستان صحرایی فاطمه الزهرا(س) در عملیات والفجر هشت بمباران شیمیایی شد و تعداد کثیری از پزشکان کشور و شهید رهنمون به مقام شهادت نایل شدند. بنابراین روز شهادت این پزشکان و شهید رهنمون، به عنوان روز بسیج جامعه پزشکی کشور نامگذاری شد و به همین مناسبت هر ساله کنگره ملی شهید رهنمون در اهواز برگزار می‌شود.«راه رهنمون» فردا ساعت 8 و 30 دقیقه و چهارشنبه ساعت 19 و 30 دقیقه تکرار خواهد شد.
