به گزارش مشرق، عصر ایران نوشت: به نظر شما واکنش‌هایی همچون شادی، ناراحتی، ابزار علاقه و ... تنها مختص ما انسان‌ها هستند؟ به نظر شما آیا حیوانات هم می‌توانند ناراحت شوند و اشک بریزند؟

امدادگران حیوانات در هندوستان مدعی شده‌اند که پس از نجات یک فیل نر که به مدت 50 سال تحت آزار و اذیت قرار گرفته بود، شاهد اشک ریختن این حیوان و ابراز احساسات انسان‌گونه‌ی آن شدند. این فیل که راجو نام دارد 50 سال در غل و زنجیر بود و به محض اینکه امدادگران زنجیر و وصله‌های آهنی را از پای او جدا کردند، شروع به اشک ریختن کرد. اما آیا این اشک ناشی از احساسات و عواطف درونی این حیوان بوده است؟

متخصصان رفتارشناسی حیوانات می‌گویند حیوانات خاصی وجود دارند که ممکن است بنا به شرایط عاطفی دقیقا مشابه با نوزاد انسان‌ها گریه کنند. بنابراین و با توجه به این ادعای متخصصان شکی در این امر نیست که راجو، فیل نر داستان ما هم از روی احساسات و عواطف خویش اشک می‌ریخت.

اشک حیوانات در زمان مواجه شدن با وقایع تروماتیک

پوجا باینپال (Pooja Binepal) از اعضای سازمان امداد و نجات جانداران حیات وحش در بریتانیا که فیل مذکور (راجو) را به پناهگاه منتقل کرد در مصاحبه با روزنامه‌ی The Independent گفت:

تیم امداد و نجات با دیدن اشک‌های این فیل در طول عملیات نجات و در حین گشودن رنجیرهایی که به پای این حیوان وصل شده بود، شگفت زده شد. ما کاملا مطمئن بودیم که این حیوان متوجه آزادی خود شده و اشک‌هایش ناشی از احساسات و عواطف درونی‌اش است.

البته این اولین باری نیست که مشاهده شده فیلی پس از مواجه شدن با واقعه‌ای تروماتیک یا آسیب‌زا شروع به گریه می‌کند. بنا به گزارش‌ها، سال گذشته یک بچه فیل که به تازگی در پارک حیات وحش Shendiaoshan واقع در شرق کشور چین به دنیا آمده بود، پس از ضربه زدن آرام مادرش به او چیزی در حدود 5 ساعت مدوام گریه می‌کرد. نام این بچه فیل ژوانگ ژوانگ (Zhuang-zhuang) بود و بر اساس گزارش سایت خبری Metro پس از مدتی سرپرستی آن به فردی قابل اطمینان واگذار شد.

بنابراین فیل‌ها هم مانند انسان‌ها گریه می‌کنند. اشک این جانداران بیشتر در زمان مواجه شدن با غم و اندوه سرازیر می‌شود. مارک بکاف متخصص رفتارشناسی حیوانات در رابطه با این موضوع می‌گوید:

بعضی از پستانداران حتی ممکن است به دلیل از دست رفتن رابطه‌ و تماس خود با فرد یا جانداری دیگر هم گریه کنند. اشک ریختن حیوانات یک واکنش فوق‌العاده قوی و احساسی از سوی آن‌هاست.

مارک بکاف پروفسور قبلا زیست شناس تکاملی و محیط زیست در دانشگاه کلرادو نیز بوده است. وی با همکاری جین گودال سازمانی با نام روانشناسی و درمان اخلاقی حیوانات راه‌اندازی کرده است.

پروفسور مارک بکاف می‌گوید:

بچه‌ فیل‌های تازه به دنیا آمده ممکن است مانند نوزاد انسان‌ها گریه کنند، در این شرایط اشک ریختن آن‌ها ناشی از وجود استرس درونی در این حیوانات است و روشی به منظور خلاصی از استرس ورود به این جهان هستی محسوب می‌شود. حال استرس یک واکنش کاملا احساسی است. بروز احساسات تنها مختص فیلم‌ها نیست، بلکه سگ‌ها و زنبورها هم دچار افسردگی و دلتنگی می‌شوند.

پروفسور بلاف اشاره می‌کند که مطالعات علمی نشان داده مرغ‌ها، موش‌ها و موش‌های صحرایی هم احساسات جالبی دارند و همدلی و همدردی خود را با یکدیگر نشان می‌دهند. وی می‌گوید:

این پدیده‌ی عاطفی و احساسی یک پدیده‌ی فوق‌العاده پیچیده‌تر از اشک ریختن جانداران محسوب می‌شود. به منظور گریه کردن و بروز احساسات این چنینی، جاندار باید ذات و طبیعتی اجتماعی داشته باشد. همچنین آناتومی چشم و ساختار مغزی آن جاندار نیز به منظور پردازش احساسات درونی باید شبیه به ما انسان‌ها باشد.

سگ‌ها احساس همدردی و همدلی بسیار قوی دارند

سگ‌ها یکی از اجتماعی‌ترین حیوانات موجود روی کره‌ی زمین هستند. اما تاکنون ثابت نشده که این حیوانات هم مانند فیل‌ها اشک می‌ریزند. برایان هیر پروفسور و استاد انسان شناسی تکاملی در دانشگاه دوک و یکی از بنیانگذاران ابزار Dognition به منظور تجزیه و تحلیل رفتار سگ‌ها می‌گوید:

سگ‌ها و برخی دیگر از حیوانات درد و ناراحتی را احساس کرده و ناراحتی دیگران را نیز به طرز عجیبی درک می‌کنند.

در یک پرسشنامه‌ی علمی در سایت Dognition مشخص شد که 72 درصد از صاحبان سگ‌ها بر این باورند که سگ‌شان احساسان آن‌ها را درک کرده و در قبال آن عکس‌العمل نشان می‌دهند. همچنین این افراد عقیده دارند که سگ‌شان در صورت جدایی از آن‌ها دچار اضطراب شدیدی می‌شود. این اضطراب چیزی شبیه به اضطراب بچه فیلی‌ است که به تازگی به دنیا آمده است.

پروفسور برایان هیر می‌گوید:

این اضطراب شدید در سگ‌ها با عکس‌العمل‌هایی همچون پارس کردن و زوزه کشیدن نمایان می‌شود. بنابراین احتمالا سگ‌ها هم گریه می‌کنند، اما شیوه‌ و نحوه‌ی بروز احساسات آن‌ها به شکل دیگری‌ است. در واقع ممکن است سگ‌ها با اشک ریختن احساسات خود را بروز ندهند، بلکه به جای زوزه بکشند یا پارس‌ و ناله کنند.

همچنین در بررسی‌های انجام شده بیش از نیمی از صاحبان سگ‌های خانگی مدعی شده‌اند که سگ‌هایشان هنگامی که آن‌ها ناراحت و غمگین هستند، سعی در تسلی دادن صاحبان دارند. بنابراین سگ‌ها متوجه وجود ناراحتی و غم در انسان‌ها می‌شوند و سعی می‌کنند حس همدردی خود را به گونه‌هایی خاص بروز دهند.

در چنین مواقعی، ممکن است سگ شما سر خود را روی زانوی شما قرار دهد و از این طریق احساس همدردی خود را با شما بروز دهد. همچنین ممکن است سگ‌ شما با نزدیک کردن پوزه و بینی خود به سمت شما سعی در بو کردن بیشتر داشته باشد. هر دو این واکنش‌ها نوعی تماس فیزیکی آرامش بخش است که سگ‌ها از آن‌ استفاده کرده و از این طریق با انسان‌ها ارتباط عاطفی برقرار می‌کنند.

ویرجینیا مورل نویسنده و طبیعت شناس سایت خبری Discovery News می‌گوید:

تا چندی پیش مردم فکر می‌کردند که ما انسان‌ها تنها جاندارانی هستیم که می‌توانیم بخندیم، اما حالا علم ثابت کرده که موش‌ها، سگ‌ها و شامپانزه‌ها هم می‌توانند این کار را انجام دهند. به نظر می‌رسد که خندیدن در واقع یک احساس کلی و مشترک در بین پستانداران است، بنابراین جای تعجبی ندارد اگر ناراحتی و غم هم به یک احساس مشترک در بین جانداران تبدیل شود.

به نظر شما چه دلیلی به جز ابزار احساسات از سوی فیل نری که 50 سال مورد ضرب و شتم قرار گرفته و در غل و زنجیر به سر برده، می‌تواند منجر به اشک ریختن وی شود؟ راجو هم اکنون در مرکز حفاظت و مراقبت از فیل‌ها در شهر ماتورای هندوستان زندگی می‌کند. در این مرکز تمامی رسیدگی‌های لازم به منظور بهبود راجو انجام می‌شود و غذاهای مقوی و سالمی به آن داده می‌شود. این فیل هم اکنون تحت مداوا و بررسی دقیق متخصصان قرار دارد تا آثار ضرب و شتم موجود روی بدنش بهبود یابد.