تلاش برای امیدوار کردن مردم را میتوان در بخشی از فعالیتها و گزارشهای عملکرد دولتها و مقایسه آن با پیش از انقلاب و برخی کشورهای دیگر، بهوضوح مشاهده کرد. تجویز برخی روانشناسان و جامعهشناسان برای شاد کردن و آنگاه امیدوار نگه داشتن مردم، در سیاستهای رسانهای و برنامهسازی صدا وسیما و برنامههای سایر نهادها جلوهگر شده و این پروژه شاد کردن و امیدوارسازی، جزئی از «سیاست امید» دولتهای ما شده است.
این شماره از مجله سوره اندیشه، از همین جهت کوشیده است از منظرهای گوناگون به «مسئله امید» بپردازد: امید و زندگی، سیاستِ امید، علم و امید، تفکر امیدوار یا امیدزا، امید در هنر، و امید اتوپیایی.
در بخش سبک زندگی، موضوعاتی همچون شانس، قمار و نیز نسبت زندگی و امید مورد بررسی قرار گرفته است. نوشتههایی از جلال پیکانی، رامین اعلایی، رضا کریمی، اباصالح تقیزاده و نیز ترجمهای از گردا ریث به این موضوع پرداختهاند.
در بخش نظام اجتماعی، «سیاستِ امید و امیدِ سیاست» محل تأمل و پرسش قرار گرفته است. امید به مثابه الهیات سیاسی و این سؤال که «چگونه امیدی در دوران پستمدرن ممکن است»، از موضوعاتی است که یاشار جیرانی و عارف دانیالی به آن پرداختهاند. در ادامه به موضوع «امید، سیاست آرمانگرا و واقعگرا» پرداخته شده است. در متن ترجمه شده از جیمز آوریل و لوئیس ساندرارایان نیز، امید آرزومندانه، امید متعهدانه و امید مؤمنانه شرح داده شدهاند. در مقالهای دیگر هم از منظر فارابی به این پرسش پرداخته که اگر آرمانشهرها واقعی نیستند، پس بودنشان برای چیست.
در بخش نظریه اجتماعی، در ابتدا موضوع «نسبت علم و امید» مطرح شده است. سؤالاتی نظیر اینکه امید در علم و امید به علم چیست و امید غیرعلمی و پیش از علمی، آیا ماهیتاً از امید علمی متمایز است؟ امید در علم به چه صورتی در میآید و به چه چیزهایی میتوان امید بست؟ در این بخش مورد بررسی قرار گرفتهاند. مهدی معینزاده به شرح تمایز امید کنونی و علمی با امید اصیل، انتظار، پرداخته است.
بخش تفکر، با پرسش از «معنا و امکان امید» آغاز میشود: آیا میتوانیم امیدی به تفکر داشته باشیم، در حالی که اغلب ما را ناامید و نگران میکند؟ یا مسئله این است که ظهور پرسشِ چرا تفکر ما را ناامید میکند، نشانه مرحله مهمی در وضع تفکر ما نیست؛ سید محمدجواد سیدی، مهدی پارسا و یحیی شعبانی در این بخش به این پرسشها پرداختهاند. در ادامه به این بحث پرداخته شده که آیا تفکر امیدزا است یا امیدوار؟ میثم سفیدخوش به نسبت امید تراژیک، امید یوتوپیک و امید رمانتیک پرداخته است.
بخش هنر نیز از موضوع «امید، هنر و آینده» شروع کرده با آثاری از وحید عسکرپور و علی خدادادی. در ادامه روزبه صدرآرا و داوود میرزایی کوشیدهاند به این پرسش پاسخ دهند که «در شرایط فروبستگی هنر، هنرمند چگونه باید طی طریق کند؟ در شرایطی که پیشِ روی هنرمندان، راهی برای خلق اثر هنری نیست، هنرمندان چگونه میتوانند در برابر خنثی بودن و بیاثری هنر مقاومت کنند؟ چگونه میتوانند بیآنکه گذشته را تکرارکنند پایبند سنت هنری باشند؟». در بخش مصادیق هنر، به موضوع امید در هنر معاصر پرداخته شده است.
در بخش تاریخ، موضوع «امید اتوپیایی» مورد توجه قرار گرفته است. یوسفعلی میرشکاک در مطلبی به تمایز میان امید تقویمی و آرمانشهر تاریخی پرداخته و تقدیر بشر را اینبار آرمانشهری واحد برای همه دانسته است.
ضمیمه اسفار، این شماره دارای دو بخش معرفی کتاب و میزگرد است. در بخش معرفی کتاب، کتب زیر معرفی و نقد شدهاند: مسئله تقصیر، کارل یاسپرس؛ تاریخ اندیشهی سیاسی جدید در اروپا، سیدجواد طباطبایی؛ برگسونیسم، ژیل دلوز؛ زمینههای اجتماعی انقلاب ایران، حسین بشیریه؛ هنر و وهم، ارنست هانس گامبریچ؛ رازوارگی سلامت، هانس گئورگ گادامر؛ نبرد امپراتوریها، رابرت گروارث و ارز مانلا؛ علم در جامعه، ماسیمیانو بوکی؛ سفرنامهی سوزوکی شین جوء؛ نقاش زندگی مدرن، شارل بودلر؛ مبانی علوم انسانی اسلامی، احمدحسین شریفی؛ شهر فرنگ اروپا، پاتریک اوئورژنیک؛ سنجش ایدئولوژیهای مدرن، شهریار زرشناس. در ادامه، گزارشی از میزگرد نقد و بررسی کتاب «فلسفهی فرهنگ» اثر علیاصغر مصلح با حضور مؤلف، سید محمدرضا بهشتی و محمدجواد غلامرضاکاشی منتشر شده است.
علاقمندان میتوانند برای دریافت اخبار و اطلاعات بیشتر، تهیه این شماره و همچنین اشتراک مجله سوره اندیشه، به سایت www.sooremag.ir مراجعه کنند.