گروه اقتصادی مشرق- مرکز مطالعات اقتصادی بسیج دانشجویی دانشگاه علم و صنعت در گزارشی با عنوان «مقایسه آماری واردات و نقدینگی در سه دولت قبل» نسبت به اظهارات رسانه ای در خصوص آمار واردات و نقدینگی واکنش نشان داد و به مقایسه آماری سه دولت گذشته در این دو شاخص پرداخت. در این گزارش آمده است:

همچنین آقای هاشمی رفسنجانی در یک سخنرانی که در سایت رسمی ایشان منتشر شد، در مورد نقدینگی دولت های نهم و دهم بیان کردند: "هرچه اسکناس می خواستند چاپ کردند. اصلا وقتی که دولت را تحویل گرفتند کمتر از صد هزار میلیارد تومان نقدینگی بود. وقتی که تحویل دادند بیش از 600 هزار میلیارد تومان نقدینگی بود. نقدینگی خودش یک عامل خطرناک و ویروسی است که در جامعه ما افتاده.

" البته آمار ارائه شده توسط ایشان صحیح است، اما القای اینکه در یک دولت نقدینگی از لحاظ نسبی بیش از سایر دولت ها ایجاد شده است، کاملا اشتباه بوده و آمار نقدینگی که توسط بانک مرکزی ارائه شده است نشان می دهد که دولت ها در خلق نقدینگی تفاوت زیادی با هم نداشته اند.

در این گزارش آمار دو متغیر واردات و نقدینگی در سه دولت قبل مبتنی بر منابع معتبر آماری کشور مقایسه شده است؛ نتایج این گزارش نشان می دهد که بیشترین درصد واردات در دولت های هفتم و هشتم بوده است.

همچنین بیشترین درصد رشد نقدینگی نیز در دولت های پنجم و ششم و پس از آن دولت های هفتم و هشتم بوده و دولت های نهم و دهم بر خلاف تصور عمومی کمترین درصد رشد نقدینگی را نسبت به دو دولت دیگر داشته‌اند.

در ادامه به بررسی آمار واردات و نقدینگی در دولت های گذشته پرداخته می‌شود:

*واردات

پیش از مقایسه دولت ها در واردات، طبق آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران در مورد واردات که در سایت سری های زمانی بانک مرکزی و همچنین سایت اتاق بازرگانی منعکس شده است، میزان واردات در دولت های نهم و دهم از ابتدای سال 85 تا انتهای سال 92 (در تمامی مقایسه های این گزارش، وضعیت هر دولت از ابتدای سال بعد از تصدی دولت تا انتهای سال واگذاری دولت بررسی شده است) برابر 430 میلیارد دلار بوده که تقریبا حدود 300 میلیارد دلار با آمار ارائه شده توسط رئیس جمهور طبق منابع معتبر آماری کشور تفاوت دارد!

رئیس گمرک در مورد آمار ارائه شده توسط رئیس جمهور و تفاوت آن با آمار رسمی بیان کرد که این تفاوت به دلیل لحاظ کردن واردات قاچاق، خدمات و سایر هزینه های مترتب بر واردات بوده است؛ در پاسخ به این اظهار نظر باید گفت که چنین هزینه هایی در سایر سالها نیز وجود داشته است و لذا اگر بنا به مقایسه واقع بینانه و بدون سیاسی کاری باشد، باید آمار این هزینه ها در سایر سال ها نیز ارائه شود.

بنابراین از آنجا که در هیچ سالی این هزینه ها به عنوان هزینه های واردات در منابع آماری معتبر ارائه نشده است، نمی‌توان از آن به عنوان آمار رسمی واردات یاد کرد.

با این حال، در ادامه جهت مقایسه واردات در سه دولت گذشته از آمار رسمی بانک مرکزی و اتاق بازرگانی در این زمینه استفاده شده است که به شرح زیر است:


هر چند مقدار عددی واردات در دولت‌های نهم و دهم نسبت به دو دولت دیگر افزایش یافته است، اما مقدار عددی واردات، شاخص خوبی برای مقایسه دولت‌ها با هم نیست و آنچه در گزارشات معتبر به عنوان شاخص مقایسه مورد استفاده قرار می‌گیرد، میزان رشد واردات به درصد است.

بر این اساس، میانگین سالانه رشد واردات در سه دولت گذشته برای دولت‌های پنجم و ششم برابر 1.3 درصد، در دولت های هفتم و هشتم 13.5 درصد و در دولت‌های نهم و دهم 2.9 درصد بوده است. این آمار در نمودار زیر مشاهده می‌شود:


همچنین اگر آمار واردات انتهای آخرین سال هر دولت را نسبت به آمار ابتدای اولین سال هر دولت محاسبه کنیم مشاهده می شود که در دولت های پنجم و ششم آمار واردات در سال 76  نسبت به سال 68 با 10 درصد رشد مواجه بوده و از 12.8 میلیارد دلار در سال 68 به 14.1 میلیارد دلار در سال 76 رسیده است.

همچنین در دولت های هفتم و هشتم، آمار واردات در سال 84 نسبت به سال 76 با 176 درصد رشد مواجه شده و از 14.1 میلیارد دلار به 39.2 میلیارد دلار رسیده است.

در دولت‌های نهم و دهم نیز آمار واردات در سال 92 نسبت به سال 84 با 26 درصد رشد مواجه شده و از 39.2 میلیارد دلار به 49.5 میلیارد دلار رسیده است. این آمار نیز در نمودار زیر مشاهده می‌شود:


*نقدینگی

مکرر توسط مسئولین و کارشناسان و افراد مختلف در رسانه ها بیان شده که نقدینگی در دولت های نهم و دهم افزایش بسیاری نسبت به دولت‌های قبل از آن داشته است. با این حال بررسی آمار نقدینگی در دولت های گذشته نشان می‌دهد که درصد خلق نقدینگی تقریبا در همه دولت ها با هم برابر بوده و اتفاقا در دولت های نهم و دهم از دیگر دولت ها کمتر بوده است.

جهت مقایسه نقدینگی در سه دولت گذشته، از آمار رسمی بانک مرکزی استفاده شده است که به شرح زیر است:

طبق این آمار میانگین هندسی رشد نقدینگی در دولت‌های پنجم و ششم 27.9 درصد، در دولت‌های هفتم و هشتم 27.2 درصد و در دولت‌های نهم و دهم 26.2 درصد بوده است.

در نتیجه مشاهده می‌شود که میانگین رشد نقدینگی در همه دولت‌ها تقریبا با هم برابر بوده کمااینکه در دولت های نهم و دهم نیز رشد نقدینگی کمتر از سایر دولت‌ها بوده است. این آمار در نمودار زیر مشاهده می‌شود:


همچنین اگر میزان رشد (چند برابر شدن) نقدینگی را در هر دولت طبق این آمار محاسبه کنیم، این شاخص در انتهای دولت‌های پنجم و ششم نسبت به ابتدای این دولت 7.16 برابر شده و نقدینگی از 1.88 هزار میلیارد تومان در پایان سال 68 به 13.43 هزار میلیارد تومان در پایان سال 76 رسیده است.

این آمار در دولت های هفتم و هشتم 6.86 برابر شده است و از 13.43 هزار میلیارد تومان در انتهای سال 76 به 92.1 هزار میلیارد تومان در انتهای سال 84 رسیده است.


در دولت های نهم و دهم نیز نقدینگی 6.45 برابر شده و از 92.1 هزار میلیارد تومان در پایان سال 84 به 594 هزار میلیارد تومان در پایان سال 92 رسیده است.