گروه فضای مجازی مشرق- حجت الاسلام حمیدرضا فلاح در پست اخیر وبلاگش نوشت: از جمله ی این افراد که با شنیدن آیه ای از آیات قرآن کریم متأثر شد و مسیر زندگی خویش را تغییر داد، سرگذشت معروف «فُضَیل بن عَیّاض» است.[۱]

او در آغاز کار راهزن خطرناکى بود که همه مردم از او وحشت داشتند. در کتب تفسیر و حدیث آورده اند که در دل شبی از نزدیکى یک آبادى مى‏ گذشت، دخترکى را دید و نسبت به او علاقه ‏مند شد. عشق سوزان دخترک فُضَیل را وادار کرد که شب هنگام از دیوار خانه او بالا رود و تصمیم داشت به هر قیمتى که شده به وصال او نائل گردد، در این هنگام بود که در یکى از خانه‏ هاى اطراف شخص بیداردلى مشغول تلاوت قرآن بود و به همین آیه رسیده بود: أَلَمْ یَأْنِ لِلَّذینَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِکْرِ اللَّهِ وَ ما نَزَلَ مِنَ الْحَق[۲]؛ آیا وقت آن نرسیده است که قلب های مؤمنان در برابر یاد خدا و آنچه از حقّ نازل کرده است خاشع گردد؟!

 این آیه همچون تیرى بر قلب آلوده فُضَیل نشست، درد و سوزى در درون دل احساس کرد، تکان عجیبى خورد، اندکى در فکر رفت این کیست که سخن مى‏ گوید؟ و به چه کسى این پیام را مى‏ دهد؟ به من مى ‏گوید: اى فُضَیل! «آیا وقت آن نرسیده است که بیدار شوى، از این راه خطا برگردى، از این آلودگى خود را بشویى، و دست به دامن توبه زنى؟! ناگهان صداى فُضَیل بلند شد و پیوسته مى ‏گفت: بَلى وَ الله قَد آنَ، بَلى وَ الله قَد آنَ؛ به خدا سوگند وقت آن رسیده است، به خدا سوگند وقت آن رسیده است!». او تصمیم نهایى خودش را گرفته بود، و با یک جهش برق ‏آسا از صف أشقیا[۳] بیرون پرید، و در صفوف سُعدا[۴] جاى گرفت، به عقب برگشت و از دیوار بام فرود آمد، و به خرابه ‏اى وارد شد که جمعى از کاروانیان آنجا بودند، و براى حرکت به سوى مقصدى با یکدیگر مشورت مى ‏کردند، مى‏ گفتند فُضَیل و دار و دسته ی او در راه اند، اگر برویم راه را بر ما مى ‏بندند و ثروت ما را به غارت خواهند برد! فُضَیل تکانى خورد و خود را سخت ملامت کرد، و گفت: چه بد مردى هستم! این چه شقاوت است که به من رو آورده؟ در دل شب به قصد گناه از خانه بیرون آمده ‏ام، و قومى مسلمان از بیم من به کُنج این خرابه گریخته ‏اند! روى به سوى آسمان کرد و با دلى توبه ‏کار این سخنان را بر زبان جارى ساخت: اللّهُمَّ إنّى تُبتُ إلیکَ وَ جَعلتُ توبتِى إلیک جوار بیتک الحرام!؛ خداوندا! من به سوى تو بازگشتم، و توبه خود را این قرار مى‏ دهم که پیوسته در جوار خانه تو باشم، خدایا از بدکارى خود در رنجم، و از ناکسى در فغانم، درد مرا درمان کن، اى درمان کننده همه دردها! و اى پاک و منزّه از همه عیب ها! اى بى‏ نیاز از خدمت من! و اى بى ‏نقصان از خیانت من! مرا به رحمتت ببخشاى، و مرا که اسیر بند هواى خویشم از این بند رهایى بخش!

 خداوند دعاى او را مستجاب کرد، و به او عنایت ها فرمود، و از آنجا بازگشت و به سوى«مکّه» آمد، سال ها در آنجا مجاور بود و از جمله أولیاء گشت!

«فُضَیل» در کُتب رجال به عنوان یکى از راویان موثّق از امام صادق (علیه السّلام) و از زُهاد معروف معرفى شده و شاگردانی تربیت کرد و تا پایان عُمر در جوار کعبه مى ‏زیست و همان جا در روز عاشورا بدرود حیات گفت.[۵]

گداى کوى تو از هشت خلد مستغنى است             اسیر عشق تو از هر دو کون آزاد است

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[۱] . ر.ک: سفینه البحار، ج۷، ص۱۰۳

[۲] . سوره حدید، آیه ۱۶٫ أَلَمْ یَأْنِ لِلَّذِینَ ءَامَنُواْ أَن تخَْشَعَ قُلُوبهُُمْ لِذِکْرِ اللَّهِ وَ مَا نَزَلَ مِنَ الحَْقّ‏ِ وَ لَا یَکُونُواْ کاَلَّذِینَ أُوتُواْ الْکِتَابَ مِن قَبْلُ فَطَالَ عَلَیهِْمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبهُُمْ  وَ کَثِیرٌ مِّنهُْمْ فَاسِقُون؛ آیا وقت آن نرسیده است که دل هاى مؤمنان در برابر ذکر خدا و آنچه از حقّ نازل کرده است خاشع گردد؟! و مانند کسانى نباشند که در گذشته به آنها کتاب آسمانى داده شد، سپس زمانى طولانى بر آنها گذشت و قلب هایشان قساوت پیدا کرد و بسیارى از آنها گنهکارند!

[۳] . انسان های شقی و پست.

[۴] . انسان های سعادت مند.

[۵] . ر.ک: الجامع لأحکام القرآن، ج ‏۱۸، ص ۲۵۱ و تفسیر روح البیان، ج‏۹، ص۳۶۵ به نقل از تفسیر نمونه، ج‏۲۳، ص ۳۴۵ با کمی تغییر در عبارات داستان.