آب و هوای منطقه فکه بیابانی، گرم و خشک است و خاک رملی آن در هنگام وزش باد گرد و عبار شدیدی ایجاد می کند و در وقت بارش باران باتلاقی می شود. در بعد از ظهر 31 شهریور 59 ، پاسگاه فکه یکی از محورهای تجاوز عراق بود. پاسگاه فکه از روز اول مهرماه 59 تا زمان پذیرش قطعنامه در اشغال دشمن باقی ماند.
در یکی از عملیاتهای تفحص، پیکر مطهر تعدادی از شهدای گردان های حنظله و کمیل در محدودۀ این یادمان کشف گردید. یادمان فکه جایی است برای مرور کارنامۀ عملیاتهای والفجر مقدماتی و والفجر یک و بازخوانی ماجراهای تأثیرگذار تفحص.
والفجر مقدماتی
· نام عمليات: والفجر مقدماتي
· زمان اجرا: 11/18 /1361
· رمز عمليات: يا الله - يا الله - يا الله
· مكان اجرا: منطقه عمومي فكه
· ارگان‌هاي عمل‌كننده: رزمندگان سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي
· اهداف عمليات: تصرف پل غزيله و پيشروي به سوي شهر العماره عراق
یکی از مسائل مطروحه به هنگام عملیات والفجر مقدماتی، همزمانی عملیات با دهۀ فجر و دیگری برگزاری کنفرانس غیر متعهدها در هنـد بود. همچنین موفقیت های بدست آمده در دو عملیات مسلم بن عقیل و محرم، مجموعاً نقش بسزایی در شکل گیری خطوط عملیاتی آن مقطع داشت.
سردار گلعلی بابایی از رزمندگان دوران دفاع مقدس: «قبل از عملیات «والفجر مقدماتی» ستون پنجم دشمن، خیلی کار کرد؛ یکی از شاخص‌ترین عناصر ستون پنجم، «ابوالحسن بنی‌صدر» بود که با استفاده از سرشاخه‌های خود در داخل کشور اخبار و اطلاعات بسیار محرمانه نظامی را می‌گرفت و این مطالب را از طریق مجاهدین خلق به سفارت عراق در کشور بلغارستان تحویل می‌داد که منجر به لو رفتن عملیات بزرگ زمستانی سال 1361 شد؛ در نتیجه بر اثر هوشیاری دشمن و ایجاد موانع بازدارنده در مناطق شناسایی شده و پاتک‌های سنگین، در عملیات «والفجر مقدماتی» با شکست مواجه شدیم.»
نام این عملیات در ابتدا والفجر بود که پس از عدم حصول نتیجه به والفجر مقدماتی تغییر پیدا کرد.
· نام عملیات : والفجر 1
· زمان اجرا : 20/1/1362
· مدت اجرا : 6 روز
· مکان اجرا : شمال غربی فکه
· رمز عملیات : یا الله – یا الله – یا الله
· ارگان های عمل کننده : سپاه و ارتش
· اهداف عملیات : سرکوب نیروهای دشمن و باز پس گیری مناطق تحت اشغال
سردار فتح اله جعفری: «عملیات شب 21 فوردین آغاز شد. موانع دشمن پر شمار بود و اطراف هر ارتفاعی را با میدان های مین و انواع موانع پوشانده بودند. آتش ایران پر حجم و بی سابقه بود. آتش دشمن هم همینطور. خبرهایی که از خطوط مقدم می رسیـد روزهای والفجر مقدماتی را یادآوری می کرد؛ گزارش های نیروها در شب اول عملیات نشان می داد والفجر یک نیز همچون والفجر مقدماتی عملیات سختی خواهد بود.»
شهدای شاخص
شهدای تفحص: مجید پازوکی، علی محمودوند، حسین صابری، عباس صابری، علیرضا شعبانی، مهدی فرحزادی، محمود غلامی، امیر تشت زرین، ابراهیم احمدپوری، محمد زمانی و استاد سید مرتضی آوینی
عشقش گردان «حنظله» و «کمیــل» بود. یک بار پرسیـدم برای چی اینکار را می می کنی؟ گفت توی والفجر مقدماتی باید این بچه ها را به عقب می آوردم، نشد. مدیون اینها هستم، برگشتم اینجا تا اونهایی که به من لبخنـد زدند و دست تکان دادند را بگردانم. عکس هایی از آن شهدا را نشان می داد و می گفت منطقه را می شناسم کسی غی از من نمی تواند این شهدا را در بیاورد، به اینها قول دادم. به نظرت ارزش نداردبعد از چنـد وقت به یک ماد شهیـد گمنام پسرش را تحویل دهیـم ؟ خوشحالی همان مادر برای من کافیه ...
