این بن بست و شکست موجب شده در سطحی جدید از بازیگران بینالمللی و منطقهای رایزنیهای جدیدی شکل گیرد و سعودیها هم با کمک مشورتی کشورهای غربی تلاش دارند روایتی متناسب با نیازهای خود از این تلاشهای جدید ارائه کنند که تصویری از پیشرفت و پیروزی را حکایت کند. به دلایل زیادی روسها علاقهمند به حضور فعالتر در تحولات خاورمیانه هستند و با تکیه بر تنگناهای امریکایی و سعودی در یمن و سوریه پتانسیل دیپلماسی خود را در تماس با امریکاییها، سعودیها، ایران و سوریه فعال کردهاند.
سعودیها
علاقهمند هستند و در مذاکرات هم پیشنهاد کردند که به ازای دستاوردهای خود
از تحولات سوریه فاصله بگیرند ولی در کنار امریکاییها به سهمی سیاسی-
اقتصادی در پروسه تلاشهای روسیه اکتفا خواهند کرد. این روایت را نیز ترویج
میکنند تا به قول معروف «روغن ریخته را وقف مسجد کنند.» برخی از شواهد در
سوریه یا یمن نیز حاکی از نوعی توافق بین روسیه و امریکاست ولی آنچه در
عمل در حال شکلگیری است با روایت سعودی و امریکایی متفاوت است.
ممکن است روسها در آینده سوریه قولهایی محدود به طرفهای امریکایی و سعودی داده باشند ولی روند رخدادهای یمن از این پرونده جداست. سعودیها در مسیر مذاکرات قبلی و فعلی در مسقط حتی تا مرز خواهش پیش رفتند و درخواست شکلدهی به نوعی پیروزی در عدن یا استانهای جنوبی را مطرح کردند و قول دادند که منصور هادی را به دلیل بیماری کنار بگذارند و نخست وزیر وی را در صدر قرار دهند. این در حالی بود که انصارالله و جنبش جنوب با گرایشهای متفاوت درونی از مدتی قبل وارد بحثهای جدی برای پروسههای سیاسی و امنیتی و نظامی در یمن شدهاند و در آخرین خبر از نشستی که یکشنبه در مسقط انجام شده و نماینده دبیر کل سازمان ملل نیز آن را همراهی کرده و نتیجه توافق را به ریاض برده، نیروهای انصارالله از استان شبوه خارج شده و امنیت آن را به نیروهای ارتش و جنبش جنوب واگذار کردهاند و قرار است همین اقدام در استانهای تعز، لحج، حجه و عدن نیز عملیاتی شود.
در حالی که قبلاً نیروهای سعودی و مزدوران اماراتی و دیگر کشورهای عربی با تصور همراهی جنبش جنوب وارد بخشهایی از عدن و لحج شدهاند اکنون با مقابله آنها روبهرو شده و رویای اشغال برخی استانهای جنوب به سراب و بنبست تبدیل شده است. در طرح توافق شده با اینکه بر اجرای قطعنامههای شورای امنیت درباره یمن تأکید شده، مبنای راهحل سیاسی به گفتوگوهای ملی با نظارت نماینده سازمان ملل موکول شده، سعودیها و اماراتیها دست خالی هستند.
حاصل کار این است که هم در عرصه سیاسی و هم در عرصههای نظامی، روند تحولات یمن، مسیر یمنی- یمنی با نظارت سازمان ملل را طی میکند و با وجود فرصتطلبی برخی نیروهای القاعده و حزب اخوانی اصلاح در شهر تعز و عتق (مرکز استان شبوه) فضای کلی نظامی در مدیریت کامل ارتش، انصارالله و نیروهای جنبش جنوب است. نکته مهم این است که این طرح توافق شده در مسقط فاصله زیادی با محتوای طراحی شده قبلی سعودی و نماینده سازمانملل دارد و اکنون ریاض باید تکلیف خود را با این توافق و شرایط میدانی نبرد هماهنگ کند. دیپلماسی فعال ایران- روسی به موازات تحولات سوریه و یمن، تضمین کننده اصلی منافع ملی مردم یمن و سوریه خواهد بود و ابتکار عمل نیز در دست آنها است.