به گزارش مشرق، در خبرها آمده که « شرکت دایملر بنز آلمان  قصد دارد تا دوباره فعالیت‌هایش را در ایران از سر گیرد». بر همین اساس« مدیران ایران خودرو، 42 میلیون یورو از این شرکت طلب کرده بودند تا به عنوان غرامت بپردازد و بتواند دوباره کار خود را در ایران آغاز کند». بر اساس این گزارش، بنز پیش از تحریم‌ها در شرکت ایران خودرو دیزل به تولید انواع کامیون و اتوبوس مشغول بود در عین حال خط تولیدی نیز برای تولید سواری‌های تشریفاتی فعال کرده بود که پس از وقوع تحریم‌ها تولید محصولات خود را به صفر رساند.

باید دانست اگر چه ورود و خروج هیات‌های تجاری و سرمایه گذاری به کشور همزمان با اعلام جمع بندی توافق هسته ای در تیرماه امسال ادامه دارد، اما گفتگوها و رایزنی‌های صورت گرفته هنوز در حد تعارف و وعده های پرطمطراقی است که با واقعیت های امروز اقتصاد بویژه در صنعت خودروسازی همخوانی ندارد.

 صنعت خودرو سازی همچنان به دلیل هزینه های مالی سنگین و وجوه التزام ناشی از دیرکرد تسویه این هزینه ها و از طرفی عدم تناسب هزینه های ناشی از تورم نیروی انسانی در مقایسه با نسبت سودعملیاتی به درآمد فروش با زیان های پیدا و پنهانی در دوره های عملکردی خود مواجه هستند.

با این همه نگاهی به تاریخچه گزارش های مالی و مصاحبه های مختلف مدیر عامل وقت شرکت ایران خودرو دیزل نشان می دهد که ادعای بنز برای پرداخت غرامت میلیاردی وعده ای است که در سال های گذشته معادل ریالی آن در صورت های مالی این شرکت نشسته و یا حتی به نام سود در شرکت های تلفیقی آن خرج شده است.

ماجرا از جایی آغاز می شود که از اواخر سال 90 ارقامی مبنی بر احتمال اعلام قریب الوقوع تعدیل خیره کننده شرکت ایران خودرو دیزل زبان به زبان می چرخید تا اینکه هاشم یکه زارع مدیر عامل وقت شرکت ایران خودرو دیزل در تیر ماه سال 1391 با حضور در مجمع سال مالی 90 سهامداران از داستان غرامت گرفتن این شرکت از مرسدس بنز پرده برداشت.

در مجمع 31 تیر ماه سال 1391 سهامداران  ، مدیر عامل وقت شرکت ایران خودرو دیزل می گوید:« با وجود همکاری با شرکت بنز، در تیر ماه سال 89 رابطه با بزرگترین شریک تجاری شرکت قطع و حدود 600 میلیارد تومان از محل درآمد فروش "خاور" در پایان دوره مالی مذکور کاسته شد.»

این در حالی است که 20 اردیبهشت 89 در مصاحبه ای اعلام می شود هیچ گونه خللی در روند همکاری این دو شرکت ایجاد نشده و این همکاری در حال توسعه است. ایران خودرو دیزل، یکی از شرکای قدیمی شرکت بنز آلمان است و در طول سال های متمادی همکاری های فنی و مهندسی خود را توسعه داده و این روند همکاری در حال حاضر نیز ادامه داد. یکه زارع اعلام می کند که شرکت بنز آلمان در یک برنامه جدید و (نه به بهانه تحریم ها ) سهام های غیر مدیریتی خود را به فروش می رساند و اخیراً قصد فروش سهام خود را در تاتای هند دارد، در این راستا 30 درصد سهام ایدم تبریز را نیز که از آن این شرکت است، به فروش خواهد رساند.

وی در مجمع سال مالی 90 سهامداران در تیرماه 91 در پاسخ به مطالبه سهامداران، راجع به آخرین پیگیری‌ها درباره موضوع همکاری با شرکت مرسدس بنز می گوید: مذاکراتی با شرکت مذکور انجام شد که تحت یک پکیج کلی، در اولین قدم بحث انتقال مالکیت 30 درصدی سهام ایدم تبریز به عنوان جبران هزینه از شرکت مرسدس بنز به قیمت تمام شده یک ریال انجام شود.

مدیرعامل ایران خودرو در این مجمع  از پیشنهاد (طرف آلمانی برای ) واریز حدود 10 میلیون یورو نقدینگی به همراه تحویل سه هزار قطعه اکسل به شرکت (ایران خودرو دیزل) خبر می دهد و عنوان می کند « که اگر این پیشنهاد را قبول می کردیم EPS سال مالی 90 به مبلغ 96 تومان بالغ می شد.»

یکه زارع عنوان می کند که « به هر ترتیب 99 درصد از این موضوع به سرانجام رسیده که چنانچه مباحث نهایی انجام شود سودآوری مناسبی از این محل برای "خاور" ایجاد خواهد کرد، بطوریکه علاوه بر کاهش 20 درصدی هزینه های مالی، بیش از 40 تومان به ازای هر سهم بر روی EPS سال مالی 91 تأثیر مثبت خواهد داشت.» این یعنی دستکم تحقق درآمد 38 میلیارد و 880 میلیون تومانی برای ایران خودرو دیزل که با احتساب سرمایه 97 میلیارد و 200 میلیون تومانی این شرکت در آن زمان اعلام شده بود.

گرچه این وعده ها در مجمع آن زمان به شدت سهامداران را به وجد آورد اما به دلیل وجود زیان در صورت های تلفیقی شرکت ایران خودرو دیزل نتوانست به تقسیم سود نقدی بیانجامد و در نهایت سهامدار را با جیب خالی روانه خانه کرد، اما در بازار سهام روند معالات به گونه دیگری ورق خورد. بطوری که قیمت سهام "خاور" که از مدت ها پیش در مواجه با پرونده شاکیان گرانفروشی کشنده های هوو و نیز انصراف بنز برای ارایه قطعات منفصله و افزایش هزینه‌های مالی با زیان در صورت های مالی و افت نرخ بازاری سهم به زیر قیمت اسمی  مواجه شده بود به یکباره از حدود 70 تومان به حتی 125 تومان پرواز کند آن هم در شرایطی که ناله سایر خودروسازان از آشفتگی ارزی و شدت تحریم ها بلند بود.

جالب اینکه مدیر عامل ایران خودرو دیزل در مصاحبه ای که یک مرداد ماه 91  از وی در فضای مجازی منتشر شده « با نگاهی به رشد 11 درصدی برآورد هزینه های مالی در بودجه سال مالی 91 » گفته بود:« در این مورد چنانچه فقط موضوع موافقتنامه با طرف آلمانی محقق شود علاوه بر احتساب آن در سودآوری ها، حجم مناسبی از نقدینگی برای شرکت ایجاد می شود که هیچ هزینه بهره ای در بر ندارد. وجوه قابل توجهی که از بابت مذاکره با طرف آلمانی برای "خاور "محقق خواهد شد در حالی صرف صنعت خودرو سازی تجاری می شود که انتقال این وجوه در شرکت های تابعه بعید به نظر می رسد.»

به باور یکه زارع « هبه 30 درصدی سهام شرکت ایدم از سوی دایملر آلمان پیشتر از سوی گروه ایران خودرو 20 درصد بالاتر از قیمت کارشناسی 39 میلیارد تومانی این دارایی ارزش گذاری شده بود که "خاور" آنرا بطور مجانی تملک کرده است.»

دلیل رفت و برگشت 16 تومانی سود

اظهارات مدیر عامل وقت شرکت ایران خودرو دیزل تا جایی پیش می رود که به یکباره سود هر سهم پس از کسر مالیات "خاور"  از 96 تومان و 6 ریال به 80 تومان و 6 ریال در پایان عملکرد سه ماهه سوم سال مالی 90 تبدیل می شود. یکه زارع در آن زمان دلیل این موضوع را ناشی از نظر حسابرس برای شناسایی سود حاصل از مذاکره با طرف خارجی(بنز آلمان) برای جبران ضرر و زیان ایجاد شده در سال 89 اعلام کرده و می گوید: از انتهای سال 89 بحث خسارت های وارد شده از سوی شرکت دایملر بنز آلمان تحت یک پکیج کلی مطرح شد که برای جلوگیری از خدشه های احتمالی در روند مذاکرات، کم و کیف آن بنا به صلاحدید اعلام نشد. با تداوم این پیگیری ها، طرف خارجی با تهدید شکایت به مراجع قانونی مواجه شد که عنوان کرد فارغ از این چارچوب برای جبران خسارت های وارد آمده به اقداماتی از جمله پرداخت حدود 10 میلیون یورو وجه نقد و تحویل سه هزار قطعه اکسل روی خواهد آورد که این موضوع هنوز در حال پیگیری بوده و تاکنون 99 درصد آن به نتیجه رسیده که اثرات مثبتی در بودجه سال مالی 91 خواهد داشت.

بر همین اساس شرکت ایران خودرو دیزل پیش بینی سود هر سهم سال مالی منتهی به 29/12/90 را در تاریخ 3/12/89 و 30/4/90 مبلغ 48 ریال و در تاریخ 8/6/90 ،11/7/90(حسابرسی شده) و 4/8/90 مبلغ 102 ریال اعلام کرد که دلایل تعدیل عمدتاً ناشی از شناسایی درآمد حاصل از تحصیل سهام شرکت ایدم بود.

ماجرای هبه 39 میلیارد تومانی آلمانی ها

ماجرای تحصیل 30 درصدی سهام شرکت ایدم تبریز از جایی شروع شد که  پس از تشدید تحریم ها، شرکت بنز تصمیم به واگذاری دارایی های خود در ایران گرفت که براساس آن 30 درصد از سهام شرکت ایدم تبریز به قیمت هر سهم یک ریال به ایران خودرو دیزل واگذار و سود شناسایی شده از این هبه رقمی نزدیک به  39 میلیارد تومان در سرفصل سایر درآمد های متفرقه شرکت به ثبت رسید.

حسابرس شرکت ایران خودرو دیزل نیز در گزارش های مالی شرکت برای پیش بینی بودجه سال مالی 90 اعلام می کند که در سرفصل سایر درآمدها و هزینه های متفرقه اقدام به شناسایی مبلغ 218ر389 میلیون ریال (معادل 86 درصد سود خالص و به ازای هر سهم مبلغ 243 ریال) درآمد ناشی از خرید سهام نموده است که اعلام کرده این رقم بابت مابه التفاوت قیمت تمام شده خرید 30 درصد سهام شرکت ایدم از شرکت دایملر آلمان با ارزش کارشناسی شرکت مذکور است.

شناسایی درآمد ناشی از خرید سهام شرکت ایدم به میزان101.400.000 سهم (به میزان30درصد) متعلق به شرکت دایملرآلمان بوده است ومابه التفاوت قیمت تمام شده خرید سهام مذکور با ارزش کارشناسی آن به عنوان سود شناسایی و در حسابها منعکس شده است.

یکه زارع در 18 شهریور ماه 91 نیز می‌گوید: آلمانی ها لنگ یک تفاهم نامه 8 خطی با ایران خودرو دیزل مانده اند. درست در زمانیکه همزمان با تنگ ترشدن حلقه تحریم ها نرخ ارز در بانک ها و بازار آزاد روی مدار نوسان شدید قیمتی قرار گرفته است.

مدیر عامل وقت شرکت ایران خودرو دیزل راجع به آخرین پیگیری ها برای حل و فصل پرونده مذاکره با شرکت دایملر بنز آلمان در آن دوره گفته بود: آنچه که پیش از این نیز در مجمع اخیر سهامداران اعلام شد منابع حاصل از این موضوع، افزایش 40 تومانی بر هر سهم "خاور"در بودجه سال مالی جاری خواهد داشت. منتهی این رقم در آن موعد برمبنای نرخ ارز مرجع عنوان شده و با توجه به صرفه و صلاح شرکت در شرایط کنونی، هنوز تصمیمی مبنی بر افشای رقم حاصل از این توافق نامه در عملکرد میاندوره ای 6 ماهه یا 9 ماهه (سال مالی 91) در نظر گرفته نشده است.

در حال حاضر نیز موافقتنامه ای 20 صفحه ای با طرف آلمانی در مرحله نهایی شدن است که پس از تعامل برسر دو تا سه بند هشت خطی در این تفاهمنامه و رعایت منافع ملی به امضاء دو طرف خواهد رسید.

یکه زارع در آن برهه گفته بود همکاری با بنز برای «دستیابی به تعریفی مشخص برای تامین منافع ایران خودرو دیزل در سال‌های آینده از جمله تداوم ورود مواد اولیه و یا شناسایی درآمد حاصل از منابع ارزی این موضوع در بازار آزاد و از همه مهمتر چگونگی تداوم همکاری ها پس از کنار رفتن تحریم ها در حال بررسی و تصمیم گیری است».

غرامت آلمانی ها کجا رفت؟

مدیر عامل شرکت  "خاور"  یا همان ایران خودرو دیزل امروز در ششم آذر ماه 1391 نیز در مصاحبه ای که در فضای مجازی و در آستانه بازگشایی نماد معاملاتی این شرکت پس از مدت ها توقف صورت گرفت در خصوص وجوه دریافتی از شرکت بنز دایملر گفت:« با وجود مشقات فراوانی که در رابطه با این پرونده وجود داشت، شرکت به توفیقات زیادی دست یافته و قرار بر این است تا نتیجه نهایی این امر در جلسه ای که نیمه آذر ماه برگزار می شود، مشخص گردد. رقم ادعایی شرکت در صورت نهایی شدن نتیجه این امر به صورت نقدی و با نرخ روز ارز مبادلاتی در حساب ها آورده می شود. البته در برآوردهای قبلی با نرخ ارز مرجع 1226 تومانی، امکان افزایش 40 تومانی سود "خاور" ارزیابی شد که به نظر می رسد این رقم با توجه به رشد بهای دلار با تغییرات با اهمیتی همراه شود.» یکه زارع در آن زمان از فروش شرکت های تاپ خودرو و تولیدی، خدماتی و تجارتی ستاره ایران خبر داده بود. یعنی همان دو شرکتی که نمایندگی فروش و خدمات پس از فروش خوردوهای سواری بنز را در اختیار داشتند که هیچ وقت این فروش رخ نداد.

در بند های حسابرسی شرکت ایران خودرو دیزل برای پیش بینی بودجه سال مالی 90 آمده که « در سرفصل سایر درآمدها و هزینه های متفرقه شرکت اقدام به شناسایی مبلغ 218ر389 میلیون ریال (معادل 86 درصد سود خالص و به ازای هر سهم مبلغ 243 ریال) درآمد ناشی از خرید سهام نموده است که اعلام نموده این رقم بابت مابه التفاوت قیمت تمام شده خرید 30 درصد سهام شرکت ایدم از شرکت دایملر آلمان با ارزش کارشناسی شرکت مذکور می باشد.

در یادداشت‌های توضیحی 35 صورتهای مالی سال مالی 90 هم  اعلام می شود که ‌طی سال مالی مورد گزارش،‌سهم‌الشرکه شرکت دایملر آلمان (معادل 30 درصد) درشرکت ایدم (شرکت فرعی) در راستای مراودات تجاری فی‌مابین با شرکت اصلی به صورت بلاعوض به شرکت اصلی انتقال یافته است (تعهد شرکت ایران خودرو دیزل در این رابطه صرفا محدود به پرداخت هزینه های نقل و انتقال ومالیات بوده است)،‌ سهام مذکور بر مبنای اخذ قیمت کارشناسی رسمی به حساب سرمایه‌گذاری های بلند مدت منظور و مبلغ 393 میلیارد‌ریال سود شناسائی گردیده است.

همچنین در پیش بینی سال منتهی به 1391/12/30 (حسابرسی نشده) حسابرس شرکت اعلام می کند که خالص درآمد(هزینه) های متفرقه در پیش بینی سال مالی 1391 به مبلغ 914,108 میلیون ریال (به ازای هر سهم مبلغ 571 ریال) شامل مبلغ 827,452 میلیون ریال (به ازای هر سهم مبلغ 517 ریال) درآمد توافق صورت گرفته با شرکت دایملر می باشد، مزید اطلاع در اطلاعات پیش بینی قبلی این رقم به میزان 253,920 میلیون ریال( به ازای هر سهم مبلغ 159 ریال) اعلام گردیده بود که تا کنون علی رغم پیگیری های انجام شده مدارکی در خصوص درآمد شناسایی شده به سازمان (حسابرسی) ارایه نگردیده است.

این یعنی سود حاصل از توافق با دایملر به رقم بیش از 50 میلیارد تومانی برای "خاور" رسیده است.

اما در عملکرد واقعی سال مالی 1391 اعلام می شود: در پیش بینی های قبلی مبلغ 827,452 میلیون ریال (به ازای هر سهم مبلغ 517 ریال) درآمد توافق صورت گرفته با شرکت دایملر در این سرفصل منعکس گردیده بود که در اطلاعات واقعی 12 ماهه واقعی حذف گردید.

در حالیکه مشخص نیست جریان پولی وعده داده شده از سوی مدیران وقت ایران خودرو دیزل چگونه در صورت های مالی جابجا می شود سال مالی 91 به پایان می رسد تا اینکه سوار بر موج شایعه سازی های دیگری همچون فروش سهام بانک پارسیان در "خودرو" یکه زارع در شهریور ماه 92 به عنوان مدیر عامل گروه ایران خودرو انتخاب می شود و این در حالی است که همچنان بحث بر سر همکاری با بنز هنوز به هیچ نتیجه روشن و قابل لمسی نرسیده است.

صرف ریالی غرامت میلیونی آلمانی ها در سال های قبل

بررسی گزارش های مالی ایران خودرو دیزل در دوره زمانی مذکور نشان می دهد که بخش عمده ای از غرامت ادعایی شرکت بنز در صورت های مالی دیده شده و به عنوان تعدیل سود در بودجه های براوردی شناسایی شده است. به عبارتی ساده تر می توان گفت معادل ریالی وجوهی که امروز از آنها به عنوان غرامت یاد می شود پیشتر در صورت های مالی "خاور" آروده شده و اتفاق جدیدی را برای این شرکت رقم نخواهد زد.

آلمانی ها تشنه چه چیزی هستند؟

همواره حضور شرکت بنز در ایران و همکاری با شرکت های خودرو ساز داخلی بر مبنای قرارداد های یکطرفه و تحمیل شرایط طرف خارجی به طرف ایرانی بوده تا هیچ گاه هزینه ای بر گردن نتواند بگیرد.

این در حالی است که با وجود اعطای امتیاز بنز برای تولید خودروهای سنگین و نیمه سنگین به "خاور" اما مدیران این شرکت در نیمه دوم دهه 80 با کشاندن هووی چینی به بازار ایران با طرف آلمانی خلف وعده می کنند تا به این ترتیب بهانه تحریم بنز فراهم شود.

بر اساس این گزارش از دیدگاه آلمانی ها بازار خودروهای سنگین و کشنده های ایران از حاشیه سود سرشاری برخوردار است که برای بدست آوردن دوباره این بازار حتی به اظهار تمایل برای خرید شرکت های زیانده ای همچون ستاره ایران باشد.

اما در واقع قصد آلمانی ها برای ارایه  طرح های مختلف به خودروسازان ایرانی تلاش برای آغاز واردات و سرازیر کردن قطعات منفصله به همراه موتور های پیچیده شده در نایلون های آلمانی به کشور است.

مدیران شرکت دایملر کرایسلر بنز آلمان می دانند که قرارداد تولید سواری مرسدس بنز در ایران به دلیل نبود چارچوب قرارداد انحصاری از اهمیت چندانی برخوردار نیست و برایش از حاشیه سود چندانمی برخوردار نیست چرا که مطمئن است سواری های برخوردار از مارک بنز بدون نیاز به ارایه تخفیف های احتمالی به نماینده های ایرانی براحتی از سایر مبادی گمرکی از جمله دبی به دست متقاضی ایرانی می رسد.