نامناسب و پایین بودن بهای ضرر و زیان ناشی از شکار غیرمجاز و کشتار بیرحمانه حیات وحش، بسیاری از شکارچیان را راغب به شکار می کند و اجرایی شدن مصوبه جدید برای کاهش هجمه علیه حیات وحش امری الزامی است. کمبود محیط بان و سنتی بودن امکانات محیط بانی برای مقابله با شکارچیان از دیگر عواملی است که شکارچیان و سودجویان را برنده میدان شکار کرده است.

چندی پیش بود که خبر کشتار و مثله شدن خرس قهوه ای قلب دوستداران حیات وحش را به درد آورده است و در این رقابت نابرابر، از کوله های شکارچیان در کلاردشت، تکه های گوشت خرس قهوه ای کشف شد و در ارتفاعات چهار هزار متری این شهرستان کوهستانی، دو شکارچی غیرمجاز با تلاش و رایزنی محیط‌بانان اداره محیط‌زیست کلاردشت دستگیر شدند.

اما تنها دستگیری این شکارچیان نمی تواند ظلم رفته بر پیکره حیات وحش را التیام بخشد، چرا که همیشه گلوله های سربی، خواب خوش را از حیات وحش ردوده است و تاکنون نسل بسیاری از وحوش بر اثر شکار غیرمجاز به شماره افتاده است.

گونه خرس قهوه ای به عنوان یکی از زیباترین و نادرترین گونه های خرس در کلیه مناطق جنگلی و کوهستانی شمال و شمال غرب ایران پراکنش دارد و خرس نقره ای در فصل برف و سرما به غارها و شکاف صخره ها پناه می برد و با گرم شدن هوا و رویش گیاهان از خواب زمستانی برخاسته و در جستجوی غذاست اما این گونه منحصربفرد نیز از شکار مصون نمانده است.

خوتکا و بوتیمار در کوله شکارچیان

برای پرده برداشتن از تراژدی غمبار شکارغیرمجاز با محیط بانان جویباری همراه می شویم، در دامنه های منطقه آببندا پایین زرین کلا، آنجا که محیط بانان دو شکارچی غیرمجاز را دستگیر کرده اند. در کوله های این شکارچیان، لاشه های خوتکا و بوتیمار به چشم می خورد، پرندگان نادری که شکار نسل شان را در معرض انقراض قرار داده است.

اگرچه محیطبانان محیط زیست، دو قبضه اسلحه دولول مجاز و دو قطعه پرنده خوتکا و دو قطعه پرنده بوتیمار را کشف کردند و متخلفان را به دادگاه معرفی کرده اند اما این پایان قصه شکار نخواهد بود.

از جویبار به چالوس در غرب مازندران می رویم، در منطقه یکارک روستای هریجان با محیط بانان کوهستانی کندوان همراه می شویم که موفق می شوند، سه شکارچی متخلف حرفه ای را با تعقیب و گریز دستگیر کنند.

در کوله این شکارچیان غیرمجاز نیز لاشه سه راس کل وحشی و مقداری گوشت شکار کشف می شود و در نهایت آنان به مراجع قضایی معرفی می شوند و ما می مانیم و قصه تلخ شکار که هر روز قربانی می گیرد.

از رامسر هم خبرهای خوشی نمی رسد و محیط بانان و پلیس آگاهی با اطلاع رسانی دوستداران طبیعت، پنج راس کل وحشی شکارشده را از خودروی سه متخلف کشف می کنند، شکارکش ها که در ارتفاعات شهرستان رامسر اقدام به شکار ۵ راس کل وحشی(پازن) کرده بودند به دستور بازپرس پرونده تا تحقیقات بعدی و معرفی سایر همدستان بازداشت شدند.

کل وحشی یا پازن از گونه های حمایت شده بوده که در مناطق صعب العبور کوهستانی به تعداد محدود دور از دسترس انسانها زیست می کنند که متاسفانه تعدادی از متخلفان اقدام به شکار این گونه با ارزش می کنند.

جدای از قصه تلخ شکار، داستان محیط بانانی زیباست که گاه با دستان خالی و تنها با عشق به طبیعت و حیات وحش، برای حفظ این میراث طبیعی از جان مایه می گذارند و حدیث این دلدادگی را می توان در هم صحبتی با محیطبان کارکشته که ۲۴ سال در دل طبیعت برای نجات حیات وحش روزگار می گذراند، خواند.

مسلم آهنگری  که از سال ۷۰ کار خود را به عنوان محیط بان در سازمان محیط زیست شروع کرده است می گوید: کارم را دوست دارم و با عشق به کارم ادامه می دهم و از جانم در این راه مایه گذاشته ام.

مسلم آهنگری با بیان اینکه کارش جلوگیری از شکار غیرمجاز حیوانات است می گوید: از سختی کار و دور بودن از محل زندگی می گوید. از رفتن به جاهایی که خارج از محدوده شهر است و کسی جز ما، شکارچیان و خدا کسی نیست، در بسیاری موارد اگر اتفاقی برای ما بیفتد کسی صدای مارا نمی شنود.

وی گفت: مبارزه با شکارچیان کار مشکلی است و در این راه تاکنون چندین بار مجروح شده ام و علاوه بر این، خطراتی مثل پرت شدن از صخره، حمله حیوانات وحشی، غرق شدن در آب دریاچه ها و رودخانه ها، محیط بانان را تهدید می کند.

وی حمله شکارچیان متخلف را از دیگر مسائل بیان کرد و گفت: همواره نگران آن هستیم که مورد اصابت گلوله شکارچیان قرار گیریم و در مواردی هم خانواده هایمان مورد آزار واذیت قرار گرفته اند.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست مازندران با اشاره به اینکه ۱۸ شبانه روز در ماموریت  و ۱۲ شبانه روز در کنار خانواده هستیم افزود: خدمت کردن در جنگل و نبود حفاظت در برابر شکارچیان ما را از لحاظ روحی و روانی دچار مشکل می کند.

تفنگ را کنار بگذاریم و دوربین در دست بگیریم

وی  گفت: ارزش ندارد انسان به خاطر یک کار تفننی حیوانات را شکار کند و از این کار لذت ببرد بلکه باید با دیدن حیات وحش لذت ببریم نه از کشتن آنان و تفنگ را کنار بگذاریم و دوربین به دست بگیریم و به جای شکار، حیات وحش و زیبائیهایش را به تصویر بکشیم.

کمبود محیط بان از جمله مشکلاتی است که حفاظت از گونه های حیات وحش را در مازندران با مشکل مواجه می کند و مدیرکل محیط زیست مازندران با اشاره به اینکه بر اساس استاندارد جهانی به ازای هر هزار هکتار یک محیط بان در استان نیاز داریم، گفت: محیط زیست مازندران با کمبود محیط بان مواجه است.

ناصر مهردادی افزود: با توجه به حساسیت زیست محیطی مازندران، هر هزار هکتار یک محیط بان نیاز داریم ولی در مازندران هر ۱۲ هزار هکتار یک محیط بان داریم.

وی با بیان اینکه مجازات شدیدتری برای متخلفان به محیط بانان باید در نظر گرفته شود، گفت: با توجه به پایین بودن حقوق، پیشنهاد می شود حق بیمه از این افراد دریافت نشود.

اجرای نرخ جدید بهای ضرر و زیان به حیات وحش

با گذشت روزها از درج مصوبه شماره ۳۸۰ شورای عالی محیط زیست در روزنامه رسمی کشور در تاریخ ۹۴/۴/۳۱ ، نرخ جدید بهای جانوران وحشی به لحاظ مطالبه ضرر و زیان از روز سه شنبه ۹۴/۵/۲۰ لازم الاجرا و قابل طرح در مراجع قضایی است.

طبق این مصوبه هر متخلفی که اقدام به صید و شکار غیرمجاز جانوران وحشی نموده و به همین دلیل توسط نیروهای اجرائی در ادارات محیط زیست سراسر کشور دستگیر و به مراجع قضایی معرفی شود طبق قانون موظف است نرخ جدید بهای ضرر و زیان جانور مربوطه را به حساب دولت واریز کنند.

بر اساس بند (چ) قانون شکار و صید مصوب ۱۳۴۶/۳/۱۶ (با اصلاحات مصوب ۱۳۵۳/۱۰/۳۰ و ۱۳۷۵/۹/۲۵) تعیین بهای جانوران وحشی به لحاظ مطالبه ضرر و زیان از وظایف و اختیارات شورای عالی حفاظت محیط زیست است و بر اساس ماده ۱۸ همین قانون در مورد جرائم مذکور، سازمان محیط زیست از حیث مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم، بعنوان شاکی خصوصی شناخته می شود و بر اساس ماده ۴ قانون شکار و صید، مصوبات شورای عالی محیط زیست بیست روز پس از درج در روزنامه رسمی کشور لازم الاجرا است.

حیات وحش اندک شمار ایران لحظه به لحظه از ۲۴ ساعت در تیررس تفنگ شکاری است و هر شلیک می تواند آخرین موجود از یک گونه را برای همیشه به تاریخ ببرد همانطور که آخرین ببر مازندران در سال ۱۳۳۸ در جنگل گلستان توسط یک شکارچی محلی کشته شد و اکنون از این حیوان که بدان شیرسرخ می گفتند تنها چند عکس و پوست بر جای مانده است و دیگر هیچ.

فروش تفنگ شکاری جدید و صدور مجوز محل سلاح شکاری به هر نحور باید ممنوع شود و دلیلی ندارد در کشوری که حیات وحش آن در معرض خطر است، فروشگاههایی برای فروختن سلاح شکاری وجود داشته باشد و افرادی به راحتی تفنگ بخرند، مجوز بگیرند و به جان حیوانات بیفتند.