صحبت های برخی از این دوستان پیرامون این نشست منجر شد تا جمعی از مدعوین حاضر با اعتراض به این جلسه ، نکاتی را مطرح کنند. دو تن از این مدعوین عبارت بودند از حجج الاسلام بی آزار تهرانی و میثم علی پناه که پس از خداحافظی حجت الاسلام ثمری و حاج محسن طاهری به این نشست دعوت شدند.

حضور این دو منبری شناخته شده در این نشست و انتقادات و موارد مطروحه باعث گردید تا نتیجه گیری یک طرفه اعضای این نشست تا حدی برهم بخورد. لذا پس از برگزاری این برنامه و خبری شدن آن ، حجم بالایی از انتقاد از سوی افراد موافق با اکران فیلم "روز رستاخیز " به سمت این 2 منبری سرازیر شد.

بهمین خاطر، با دعوت از این دو بزرگوار ، خواستیم تا اصل ماجرا را از لسان این ایشان جویا شویم.

خلاصه ای درباره جریان دعوت و حواشی نمایش فیلم رستاخیز برای اهالی هیئت در مجتمع سرچشمه توضیح دهید.

حجت الاسلام بی آزار: دعوت از طرف خانه مداحان صورت گرفت. آنچه که موجب شد من و برادر عزیزم حجت الاسلام حاج آقای علی پناه ورود در این صحنه کنیم این بود که تقریبا می شود گفت چهره های شاخصی که غالبا از آقایان ذاکرین دعوت شده بودند همه تصورشان این بود که برنامه فقط نمایش فیلم است. چیزی به عنوان نقد فیلم اصلا مطرح نشده بود و لذا پس از نمایش فیلم در یک عمل انجام شده قرار گرفتیم. خیلی از آقایانی که فیلم را دیده بودند رفته بودند. ما ناظر بودیم تا آنجا که حس کردیم بعضی از آقایان که در مسند قرار گرفتند متاسفانه با یک ادبیاتی شروع کردند که حس می شد به نحوی به این نتیجه می خواهند برسند، فیلمی که دیده شد مانعی برای پخش ندارد .

البته بنده اینجا عرض کنم گروه سازنده این فیلم را دلسوز و محب سیدالشهدا علیه السلام دیدم و اینها واقعا دلشان می خواست خدمتی کرده باشند. منتها ورود، ورود صحیحی نبود. با آنکه داعیه این بود که هفت سال مطالعه شده برای این کار ، غلط های فاحشی در نسخه اولیه فیلم وجود داشت.

یک وقتی می بینید یک مطلبی دو پهلو است، یک بازخوانی و قرائت ناصوابی از آن می شود. اما در نسخه اصلاح شده با اینکه چهل دقیقه از فیلم حذف شده بود، شاید بیشتر از 10، 12مورد اشکال مسلم تاریخی و روایی بر فیلم مترتب است. خب این معلوم است که کار حرفه ای نشده است یا حداقل زیر نظارت کسانی بوده که نگاه دقیق به عنوان یک مورخ نداشته اند.

یک وقت ما دیدیم جریان را به سمتی می برند که نقد منصفانه ای نمی شود کرد و اینطور بیان می شود که اگر هم سر و صدایی هست از روی عناد و جهل است. دیدیم که نمی توانیم سکوت کنیم. برای همین مطالبی که به ذهنمان می رسید را عرض کردیم. البته باز هم محض اطلاع دوستان عرض می کنم که واقعا آن روز قصد ورود در مباحث را نداشتیم ولی برای اینکه حق تضییع نشود ورود کردیم.

اینکه وزیر محترم می گویند طبق پیشنهاداتی که داده شده است، طبق نظر بزرگان، مراجع، صورت بنی هاشم را در هاله ای از نور قرار بدهند بحث دیگر است. من نمی گویم اصل فیلم را نشان ندهند اما می بایست اضافات و پیرایه هایی که به جریان عاشورا وارد شده است را حذف کنند.

من از اصول هنری اطلاعی ندارم. نمی دانم این کار استقبال می شود یا نه؟ آیا می تواند حالت تراژدی که پایین ترین نکته از جریان عاشورا هست را در بیاورد و فضای حزن را در مخاطبینش ایجاد کند؟ اصلا من به آنها ورود نمی کنم! ولی ما ایستاده ایم و تا این موانع و پیرایه ها و اضافات و موارد کذب که به معصوم علیه السلام نسبت داده شده است حذف نشود نباید اکران شود.

درست است که برای ساخت این فیلم هزینه میلیاردی شده ولی ما همه هستی را با یک یاحسین (علیه السلام) عوض نمی کنیم. دستگاه سیدالشهدا علیه السلام هم هزینه دارد.

حجت الاسلام علی پناه: من عرایضم را در سه بخش مقدمه عرض می کنم. اول اینکه انگیزه ما از حضور در این جلسه صرفا دیدن این فیلم بود و بنای این بود که یک جمعی از اهل منبر و مادحین اهل بیت علیهم السلام می خواهند این فیلم را ببینند. اصلا انگیزه ما از شرکت در این جلسه دیدن فیلم و بعد نقد بر مبنای دیده شدن فیلم بود.

مطلب دوم اینکه ما به اسم هیچ صنف و گروهی در آنجا شرکت نکردیم. ما جزء مدعوینی بودیم که به دعوت خانه مداحان شرکت پیدا کردیم. نرفتیم که سخنگوی جامعه وعاظ باشیم! و نه مدعی شدیم که تاریخ شناس هستیم و نه از بزرگان حوزه و منبر. به قول فرمایش حاج آقای بی آزار عرصه خالی بود. اصلا بحث عرض اندام و اظهار فضل و این حرفها نبود. واقعا اگر ما هم سکوت می کردیم به امام حسین علیه السلام ظلم می شد.

ما گمان نمی کردیم بعد از اکران فیلم قرار است نقدی شود. اگر هم قرار بود جلسه نقدی برگزار شود، انصاف و عقل حکم می کرد از هر دو طرف دعوت شوند. ما دیدیم که یک طیف یک دست و یک پارچه نشسته اند و می خواهند یک حرف را بزنند. خب اینکه جلسه نقد نیست! اگر می خواهند تجلیل کنند از فیلم اسمش را این می گذاشتند، اسمش اکران و نقد بود.

فیلمی که ما دیدیم، از آن 15 اشکال تاریخی در آوردیم و نتوانستیم سکوت کنیم. خود نویسنده فیلم، به این معترف بود که بعضاً دچار خطا شده اند ولی کسانی که آمده بودند برای تحلیل، کاسه داغ تر از آش شده بودند.

در این فیلم اشتباهاتی بود که اگر کسی صرفا تا به حال روضه گوش داده باشد، نباید این اشتباهات را مرتکب شود. چه برسد به اینکه مقتل دیده باشد و اهل تاریخ هم باشد. من به تهیه کننده فیلم گفتم؛ آقا ! شما چرا به خودتان اجازه می دهید در این فیلم سکانسی را درست کنید که در آن خون حضرت علی اصغر علیه السلام روی سم اسب ریخته می شود. توجیه ایشان این بود! " ما ذوالجناح را فرشته می دانیم، فرشته هم از جنس عالم بالاست و برمی گردد به عالم بالا! پس حالا خون حضرت علی اصغر که ریخته شده روی سم جناب ذوالجناح این هم میرود بالا پس نریخته زمین! در بعضی موارد نویسنده و کارگردان به خطا میرود. این حرفی است که من از خودشان شنیده ام " دست کارگردان و نویسنده باید باز باشد و هی نباید گفت با تاریخ مغایرت دارد. کارگردان باید بتواند فیلمش را بسازد." خب این نگاه تحریف ساز است! شما اگه یک فیلم را به لحاظ هنری پر و بال بدهید و زیبایش کنید مجبور می شوید شخصیتی را در این فیلم قرار بدهید به نام " بُکِیر " پسر جناب حر با اون تعریف هالیوودیش! این کجای تاریخ آمده؟!! خب اگر قرار است شما تخیل و توهم کنید، بی زحمت سراغ کربلا نیایید.

مطلب سوم این است که شنیده می شود بعضی از افراد یا از سر جهل یا به صورت هدفمند ابراز می کنند که در این فیلم مشکل اصلی نمایش دادن چهره حضرت عباس علیه السلام است. در حالیکه این هم یکی از این مشکلات است. حتی اگر این هم حذف شود و در هاله ای از نور نشان داده شود کماکان آن اشکالات دیگر به قوت خودش باقی است. مثال در باب نحوه نمایش شخصیت جناب قمر بنی هاشم علیه السلام ، چهره ایشان صرفا از جهت رشادت و جنگاوری نشان داده می شود، نه تعبد در امر ولایت و التزام به امام معصوم علیه السلام. در این فیلم گویا حضرت عباس علیه السلام صرفاً محافظ امام حسین علیه السلام است و هیچ شان دیگری ندارد! حتی در بعضی جاها ادبیاتی که برای حضرت عباس علیه السلام استفاده شده ادبیات دور از شخصیت ایشان است. شما تاریخ را بخوانید رجز خوانی های ایشان موجود است. مکالماتشان با اهل حرم موجود است، اینها را چرا نساختند؟

یه نکته ای که ذهن من را درگیر کرد تغییر موضع حجت الاسلام ثمری نسبت به مواضع گذشته ایشان است! به نظر شما دلیل تغییر موضع و چرخش ایشان چه بوده؟

حجت الاسلام بی آزار: فکر میکنم ایشان هم از برنامه نقد بعد از فیلم اطلاع نداشتند و در آن فرصت کوتاه که خودشان در ابتدای سخن تذکر دادند، نتوانستند خیلی مطلب را تببین کنند و خیلی مختصر اشاره کردند. مواضع ایشان مشخص و معلوم بود. منتها نکته ای که ایشان گفتند این بود که اگر بخواهیم به عنوان شخصیت سازی " بکیر " این فیلم را ببینیم مشکلی نیست. البته این نقطه مقابل حرف نویسنده بود که گفت " بکیر " داستانیست که کنارش کربلا هم دیده شده.

حجت الاسلام علی پناه: یکی از دلایلی که موجب شد سخن بگوییم این بود که توقع ما از آقای ثمری به عنوان تاریخ دان نقد فیلم بود. ایشان به هر دلیلی نقد نکردند و صلاح ندیدند درباره این فیلم صحبت کنند و مطالبی را عنوان کردند که جای تامل داشت. مثلا فرمودند در این فیلم اصلاح شده بخش زیادی از دغدغه های من رفع شد! البته ناگفته نماند ما آن چهل دقیقه حذف شده فیلم را ندیدیم. شاید بعد از دیدن این اصلاحات دغدغه های ایشان رفع شد. هرچند ما که همین اصلاح شده اش را دیدیم دغدغه مند شدیم. شاید اگر ما هم مثل آقای ثمری اولی را می دیدیم و بعد دومی را می دیدیم، مثلا می گفتیم خب حالا خیلی بهتر شد و دغدغه های ما تا حدود زیادی رفع شد. این را هم نمی توانیم نادیده بگیریم که نباید از جاده انصاف خارج شد ولی باز همینش هم ما را ناراحت کرد و دغدغه مند کرد.

خدا می داند تا همین الان وقتی به آن جلسه فکر می کنم خیلی ناراحت میشوم که حالا بعد از 37 سال از انقلاب آمدیم پرداختیم به کربلا آن هم با این وضعیت. شما مدعی هستید فیلم نامه را به دفتر مراجع داده اید و خیلی از اساتید اهل فن نظارت داشتند بر این فیلم. آیا آنها هم نظرشان اعمال شد؟! چون خیلی وقت ها علما نظر می دهند اما اعتنایی نمی شود. اگر اعتنایی شد، پس چرا این همه اشکالات فاحش وجود دارد؟

ما درباره کربلا نمی توانیم حرف صد در صدی مطلق بزنیم، چون نقل ها مختلف است. این میراث اهل بیت علیهم السلام خیلی وقتها دست خوش بازی های بنی امیه و بنی العباس لعنه الله علیهم شده است. خیلی جاها تاریخ را سوزاندند و از بین بردند، اضافه و کم کردند. دشمنی کردند و کار به جایی رسید که ابن مسعود از روات ثقه در گوشه خانه اش جرات نمی کرد یک حدیث از پیامبر صلی الله علیه و آله بخواند. خب در مورد کربلا نمی توانیم بگوییم این است و چیزی جز این نیست. اما خیلی جاها اینها از قول مشهور هم عدول کردند. مشهور است در بین اصحاب اولین کسی که شهید شد جناب حر است و دقیقا در این فیلم آخرین نفر بود و در بین بنی هاشم اولین کسی که به شهادت می رسد حضرت علی اکبر علیه السلام است اینها اقوال مشهور را هم مورد اعتنا قرار نداده اند.

حجت الاسلام بی آزار: یک چیزی که به عنوان شجاعت و غیرت الله بودن حضرت سید الشهدا در این فیلم مورد توجه قرار نگرفته همین نکته است که حضرت در حال جنگ هستند و همان لحظه به خیمه ها حمله شده و دارند خیمه ها را آتش می زنند. در صورتی که این قول مسلم است که می خواهند حضرت را محک بزنند در زمانی که دیگر توانی ندارند و بر زمین افتاده اند و جرات نمی کردند نزدیک ایشان شوند، شمر به دروغ گفت حمله کنید به خیمه ها. امام حسین جمله معروفی دارند که می فرمایند: اگر دین نداریدلااقل آزاد مرد باشید. کجا این مطلب آورده شده؟ چرا نمی شود غیرت که موضوع مهمی است را در این فیلم نشان داد؟

جناب حر آن حالاتی که به عنوان تائب داشتند یک گوشه ای اشاره کرده است و اصلا نشان نداده است که چه شد که ایشان توبه کرد؟ یک کلمه از دیالوگ بین امام حسین علیه السلام و حر نیامده است. مرحوم شهید مطهری می فرمودند: اصلا حر فرصت پیاده شدن هم پیدا نکرد، گفته بود باید اجازه دهید اولین نفری که فدا می شود من باشم.

غالب تاریخ و نظر مشهور این است که فرزند حر پیش از خودش به شهادت رسید. این هم یک درجه و امتیاز برای حر بود. غلام و فرزند ایشان زودتر از خودشان به شهادت رسیدند، ولی در فیلم تا آخر فیلم فرزند حر باقی مانده است. یک سری چیزها مشکلات اساسی فیلم است و باید بازبینی شود.

بالاخره ما در جامعه شیعی زندگی می کنیم و این دوستانمان هم زحمت کشیده اند و خواسته اند عاشقانه برای امام حسین کار کنند. این که کفن بپوشیم و کارهایی که بعضی از این جریان های تندرو انجام دادند و قمه زدند و اعتراض های نابسمان غلط است. آنها دارند نمادی را از آن جریان تندرو درست می کنند، به عنوان این که این جریان تندرو، ولایتی است. البته اگر کسی انتقادی دارد،باید پاسخ داده شود.

من خاک پای تمام اهل بیت ام ولی اگر بخواهد اجحاف شود و از روی مسند و قدرت و صندلی وزارت و هر جای دیگر با دستگاه سیدالشهدا علیه السلام کمترین بازی شود و به عنوان این که جمعی، جریانی، نفری، فکری، اندیشه ای، هزینه هایی که کردند تامین شود و به دستگاه سیدالشهدا هزینه هایی تحمیل شود، هر چند ما اهل فریاد و غوغا سالاری نیستیم ولی تمام منبرهایمان را به این معنا اختصاص می دهیم. اگر قرار باشد به ساحت قدسی عاشورا و سیدالشهدا لطمه بخورد، در کنار این که از احدی الا مراجع و رهبر حکیم و مقتدر و بزرگوارمان تبعیت نمی کنیم، به هیچ معنایی این مساله را قابل سکوت نمی دانیم.

پخش رستاخیز چقدر می تواند در تحریف تاریخ کربلا تاثیر داشته باشد؟

حجت الاسلام علی پناه: آن روز در جلسه اکران خیلی ها گفتند در تعزیه ها هم چهره نشان داده می شوند، در تعزیه ها هم شاید یک اشتباه تاریخی باشد چرا درباره آنها حرف نمی زنیم؟

کارکرد سینما با کارکرد یک تعزیه در یک محله، زمین تا آسمان فرق می کند. اگر شما مطلبی را به اشتباه از کربلا در قالب سینما به مخاطب القا کنید، این در ذهن مخاطب می ماند. یک زمان منبری، روی منبر داستان حضرت یوسف را می گفت. مردم هرچه او می گفت را می پذیرفتند. الان پس از پخش سریال حضرت یوسف، مردم حرف ما را با آنچه که سریال نشان داد، تطبیق می کنند. این اثرگذاری سریال است. اثرگذاری فیلم خیلی بیشتر از سریال است. چون قرار است به ادعای خودشان این فیلم را روی آنتن ماهواره بفرستند. آقای تهیه کننده رسماً گفت من این را برای ایران نساختم.

شما وقتی می خواهید چیزی را به امام حسین علیه السلام نسبت دهید، چگونه می خواهید بعدها اصلاح کنید؟ شما وقتی از چهره جناب عباس علیه السلام با آنچه که در حقیقت بوده خیلی فاصله گرفته اید، چگونه توقع دارید مخاطب جذب آن پیام های شخصیتی حضرت عباس علیه السلام شود و بعد بتواند از این سرمایه عظیم بهره برداری اخلاقی کند؟ اگر رستاخیز اکران شود و مطالبی که در این فیلم به صورت صددرصد اشتباه به مخاطب القا شده، در بدنه جامعه بیاید و در ذهن مخاطب برود، به این راحتی ها قابل اصلاح نیست. چون خیلی از این بینندگان پای منبر ما نمی نشینند.

کربلا یعنی اشک. امام حسین یعنی گریه، در روایات داریم گاهی امیرالمومنین علی علیه السلام را اینگونه خطاب می کرد: «یا عبرة کل مومن» ای اشک چشم هر انسان مومن. امام حسین علیه السلام یعنی گریه. گریه بر امام حسین علیه السلام یعنی ایمان. در این اکرانی که ما بودیم، جلسه، جلسه آماده ای بود. ما انقلابی در جلسه ندیده ایم و بعد هم خود آقای تهیه کننده می گوید شما خیال می کنید ملاک خوب بودن این فیلم این است که گریه تان را دربیاورد؟! بله. چون اینجا درباره کربلا دارید صحبت می کنید، اگر می خواهید بفهمید کربلایتان چقدر بر حقیقت منطبق است، به حال مخاطب نگاه کنید. شما به سخت ترین مصیبت هایی پرداختید که در زیارت عاشورا می فرماید: "مصیبة ما اعظمها و اعظم رزیتها فی الاسلام و فی جمیع السماوات والارض" یعنی در تاریخ اسلام این مصیبت بی نظیر بوده و آسمان و زمین چنین مصیبتی را به خود ندیده است. و دیگر تکرار نمی شود. آیا ملاک موفقیت شما در انعکاس این سخت ترین این مصیبت، انقلاب مخاطب نمی تواند باشد؟ حکم عقل است. حاج آقا مجتهدی می فرمودند در کربلا از همه مصیبت ها، حداقل یکی بوده. وقتی شما دارید مصیبت را نشان می دهید، باید زمانی به خودتان نمره بدهید که مصیبت روی مخاطب تاثیر می گذارد و اشکش را درمی آورد. ملاک خوب بازی کردن یک بازیگر چیست؟ یک بازیگر که نقش منفی بازی می کند، زمانی به او موفق گفته می شود که مردم از او متنفر شوند. حتی در خیابان هم که او را می بینند، او را لعنت می کنند!

ما در حوزه سینما و فرهنگ باید به کربلا برویم یا نرویم؟ اگر باید برویم، چه مسیری را باید طی کنیم؟

حجت الاسلام بی آزار: یکی از روایاتی که ما از امام صادق علیه السلام داریم این است که فرمودند روزی مهدی (ارواحنا فداه) ما خواهد آمد که نام سیدالشهداء علیه السلام عالم گیر باشد. یکی از مقدمات ظهور همین است. وقتی هم حضرت مهدی می آیند در کلام جهانی شان، بعد از معرفی خودشان، صدا که می زنند، سومین رکن معرفی شخصیت حقوقی و حقیقی شان این است: «اَلايا اَهلَ العالَم اِنَّ جَدِي الحُسَين قَتَلُوهُعَطشاناً». این اشاره به عاشورا است. پرچم آقا هم یالثارات الحسین علیه السلام است. خیلی خوب است که از این ابزار روز استفاده کنیم.

سیدالشهدا قلوب را تصرف کرده است. به تعبیر پیغمبر حرارتی را خداوند در قلوب قرار داده است که تا قیامت سردشدنی نیست. نیاز نیست ما بیاییم گرما ببخشیم. ما نیاز نداریم برگردیم مسائل را از ابتدا بگوییم. این مسائل را سال ها مردم پای همین روضه ها و توسلات، مرده شان زنده شده و زندگی هایشان تغییر کرده است، شرشان به خیر تبدیل شده است.

هرجه داریم از این سرمایه داریم. ما باید امروز از سیدالشهداء اعتبار بگیریم. چیزی نیست که فکر کنید ما می توانیم بیاییم به عالم، با تکنیک سینمایی و هنری امام حسین را معرفی کنیم. سیدالشهدا قبض قلوب کرده، دل ها را تصرف کرده.

پیشنهاد من این است تمام سرمایه گذاری را، اینجا دیگر واقعا تخصص هنری می خواهد، نیازی نیست شما برگردید به تاریخ ، همه این ظرفیت ها را در قصۀ اربعین بیاوریم و مستندسازی های قوی شود.

مستندسازی کنید ببینید امام حسین جهانی می شود یا نه. ببینیم در امر فرج می توانیم تسریع کنیم یا نه. می گوییم عصر رسانه و اطلاعات و خبر است، حرفی نیست. بیایید از همین ظرفیت موجود استفاده کنید. بیایید به دنیا معرفی کنید. ولی وقتی شما بیاید یک مستند حرفه ای درست کنید از دختری که از کانادا آمده کربلا؛ وقتی به او می گویند تو نترسیدی از ناامنی راه؟ جایی که داعش بالاترین تهدیدها را می کند و امنیت ندارد؟ آرام اشک می ریزد و می گوید سرپرست زوارالحسین، قمر بنی هاشم علیه السلام است. امیدم به آقای بزرگی به نام عباس است. دلشوره ای ندارم. روی همین زمینه ها کار کنید. امثال اینها از اقصی نقاط دنیا با دین های مختلف و نگاه های مختلف.

نکات خوبی هم می توانیم در فیلم بشماریم ولی متاسفانه آنقدر تحریف در این جریان وجود دارد که متاسفانه خدمات و برکات را هم از بین می برد.