به گزارش مشرق، حجت‌الاسلام محمد باقريان، استاد حوزه و دانشگاه با تأكيد بر گستردگي موضوعات مرتبط با انجام گناه و نزول عذاب گفت: آيات بسياري نيز از اين ارتباط سخن به ميان آورده‌اند، اما در اين گفت‌وگو تنها به روايات مرتبط با اين مبحث مي‌پردازيم.
* «سلب نعمت»، «قساوت قلب» و «فراموشي علوم» از آثار سوء انجام گناه است
حجت‌الاسلام باقريان باتأكيد بر اينكه در روايات اسلامي، آثار متعدد مادي و معنوي براي انجام گناه و معصيت برشمرده شده است، گفت: انجام گناه رابطه مستقيم با نزول نعمت و نقمت دارد.
اين حديث پژوه معاصر با اشاره به عناوين مختلف گناه در روايات اسلامي گفت: در اين روايات، گناه با عناويني همچون «درد» (الذّنوب داء)، «چرك و آلودگي» و يا «اسب چموشي كه صاحبش را بر زمين مي‌زند» بيان شده است.
باقريان با اشاره به آيه «كَلَّا بَلْ رَانَ عَلَى قُلُوبِهِم» گفت: از آثار گناه، تأثير سوء بر قلبي آدمي است. طبق روايات اسلامي كسي كه مرتكب گناه شود، نور قلبش خاموش مي‌شود و استمرار بر انجام گناه تمام دل را سياه و تيره مي‌كند و در اين حالت، امكان رستگاري شخص بسيار اندك است.
وي ادامه داد: معصيت، گاهي اوقات نيز شخص را «قسي‌القلب» كرده و به دليل سخت‌دلي، حرف حق در او اثر نمي‌كند.
اين استاد حوزه و دانشگاه، يكي از آثار سوء گناه را «سلب نعمت» عنوان كرد و افزود: در كلام معصومان آمده است كه خداوند هيچ نعمتي را از بنده‌اي دريغ نمي‌كند؛ مگر به سبب انجام معصيت. حال اين نعمات ممكن است مادي و يا معنوي باشند. يكي از اصحاب امام علي (ع) از ايشان در خصوص عدم توفيق براي خواندن نماز شب سئوال مي‌كند و حضرت در پاسخ مي‌فرمايد «قد قيدتك ذنوبك»، يعني گناهانت تو را به بند كشيده است.
وي ادامه داد: امام صادق (ع) نيز مي‌فرمايد: «إن الرّجل يذنب الذّنب ويحرم صلاة الليل» يعني بنده به سبب انجام گناه از نماز شب محروم مي‌شود.
باقريان با تأكيد بر اينكه فراگيري دانش با گناه نيز در ارتباط مستقيم است، گفت: گناه، تأثير منفي در فراگيري علم و رابطه مستقيم با فراموشي آن دارد. روايتي از پيامبر اكرم (ص) نيز در «بحارالانوار» موجود است كه مي‌فرمايد: همانا بنده گناهي را مرتكب مي‌شود كه به سبب آن، دانشي را كه فرا گرفته بود، از دست مي‌دهد.
* علل معنوي در طول علل مادي وقوع بلا قرار دارند
حجت‌الاسلام باقريان با اشاره به آثار مادي انجام گناه گفت: ارتكاب معصيت، آثار و ظواهري دارد كه با طبيعت نيز در ارتباط است. البته اين بدان معنا نيست كه وقوع بلاها را صرفاً به دليل انجام گناه بدانيم و علت‌هاي طبيعي را فراموش كنيم. مراد ما اين است كه علاوه بر علل طبيعي وقوع بلاها، علل معنوي نيز در طول آن قرار دارند.
وي با ذكر يك مثال براي تبيين بهتر موضوع گفت: نوشتن را مي‌توان به عوامل گوناگون مانند قلم، دست انسان يا اراده آدمي نسبت داد.
اين استاد دانشگاه با اشاره به حديث «إنّ العبد ليذنب الذّنب فيزوي عنه الرزق» از امام باقر (ع) گفت: اين حديث كه در جلد دوم «بحارالانوار» موجود است، ارتكاب برخي گناهان را باعث كم شدن روزي يا قطع آن عنوان مي‌كند.
باقريان با اشاره به برخي روايات كه در آنها به طور خاص به نوع معصيت و گناه اشاره شده است، گفت: امام صادق (ع) در روايتي مي‌فرمايد، «اما إنه ليس من عرق يضرب ولانكبة ولاصداع ولا مرض إلا بذنب» يعني هيچ رگي بريده نمي‌شود، و هيچ پايي به سنگ نمي‌خورد، و سردرد و بيماري عارض نمي‌شود؛ مگر به واسطه انجام گناه.
وي ادامه داد: در ادامه روايت، امام صادق (ع) دليل اين امر را نيز از قول خداوند و آيه 30 سوره شوري بيان مي‌كند كه مي‌فرمايد: هر مصيبتي كه به شما مي‌رسد، به خاطر اعمال خود شماست، ضمن اينكه خداوند بسياري از آنها را مي‌بخشد. در روايتي از امام علي (ع) آمده است: گاهي آسيبي به بدن مؤمن، خانواده يا مال او مي‌رسد و اين به سبب گناهاني است كه انجام داده است.
* ارتكاب برخي گناهان، فرا رسيدن زمان مرگ را سرعت مي‌بخشد
حجت‌الاسلام باقريان با اشاره به روايتي از امام رضا (ع) كه مي‌فرمايد: «كلما احدث العباد من الذنوب ما لم يكونوا يعملون احدث الله لهم من البلاء ما لم يكونوا يعرفون» اظهار داشت: امام مي‌فرمايد «هر گاه بندگان مرتكب گناهي شوند كه قبلاً انجام نمي‌دادند، خداوند بلاهايي را بر آنان نازل مي‌كند كه تا پيش از آن سابقه نداشته است». شايد برخي بيماري‌هاي جديد را نيز بتوان به اين موضوع مرتبط دانست.
اين استاد حوزه و دانشگاه با بيان اينكه در برخي روايات آمده است كه انجام گناهان، مي‌تواند زمان فرا رسيدن اجل انسان را جلو بيندازد، ادامه داد: امام صادق (ع) مي‌فرمايد: «من يموت بالذنوب اكثر ممن يموت بالآجال» يعني كساني كه بر اثر گناهان مي‌ميرند، بيشتر از كساني هستند كه بر اثر فرا رسيدن اجل مي‌ميرند.
وي با بيان اينكه گاهي تأثيرات گناهان در طبيعت جلوه مي‌كند، گفت: خداوند در آيه 41 سوره مباركه روم مي‌فرمايد: فساد در خشكي و دريا به خاطر كارهايي كه مردم انجام دادهاند، آشكار شده است، خدا مي‌خواهد نتيجه بعضي از اعمالشان را به آنان بچشاند.
پژوهشگر مؤسسه دارالحديث ادامه داد: البته اين موضوع با قيامت هيچ تناقضي ندارد و رسيدگي كامل به اعمال انسان در قيامت انجام مي‌شود و جزا و پاداش كامل نيز در آخرت اعطا مي‌شود. به گناهاني همچون قطع رحم، زورگويي، آزردن پدر و مادر و ناسپاسي نسبت به خوبي‌هاي ديگران، در همين دنيا رسيدگي مي‌شود و عقوبت آن نيز دامن شخص را مي‌گيرد.
* «قضاوت ظالمانه» و «ايراد شهادت دروغ» نزول باران را به تأخير مي‌اندازد
حجت‌الاسلام باقريان در خصوص رابطه گناه با طبيعت و وقوع بلاياي ارضي و سماوي گفت: گاهي اوقات مردم مرتكب گناه مي‌شوند و خداوند، باراني را كه براي آنها مقدر كرده بود، از آنها باز مي‌دارد. اين مطلب در حديث «ان‌الله اذا عمل قوم بالمعاصي صرف عنهم ما كان قدر لهم من المطر» امام رضا (ع) مشاهده مي‌شود.
پژوهشگر مؤسسه دارالحديث با بيان اينكه در روايات اسلامي، آثار خاصي براي برخي گناهان ذكر شده است، گفت: برخي گناهان نيز آثار مختص خود را دارند. مثلاً اگر زكات داده نشود، چهارپايان مي‌ميرند و يا اگر حكمرانان دروغ بگويند، نزول باران قطع مي‌شود.
وي ادامه داد: گناهي كه باعث قطع يك‌باره نعمت مي‌شود، «زورگويي» است و نزول نقمت با ظلم ارتباط مستقيم دارد. همچنين طبق فرموده امام صادق (ع) در حديث «الذنوب التي تحبس الرزق الزّنا» زنا باعث قطع روزي مي‌شود. گناه ديگري مانند قطع رحم نيز باعث مي‌شود نابودي سرعت گيرد. روايت ديگري نيز قضاوت ظالمانه، ايراد شهادت دروغ يا كتمان شهادت را باعث قطع نعمت باران بيان مي‌كند.
حجت‌الاسلام باقريان در پايان با تأكيد بر پرهيز از انديشه گناه و فكر كردن به معصيت گفت: در روايتي از معصوم (ع) فكر كردن به گناه، همچون روشن كردن آتش در اتاق بيان شده است كه اگرچه خانه را نمي‌سوزاند، اما ديوارهاي آن را سياه مي‌كند. بنابراين فكر كردن به انجام گناه، ذهن آدمي و لوح وجودي او را تيره و تار مي‌كند.
* «سلب نعمت»، «قساوت قلب» و «فراموشي علوم» از آثار سوء انجام گناه است
حجت‌الاسلام باقريان باتأكيد بر اينكه در روايات اسلامي، آثار متعدد مادي و معنوي براي انجام گناه و معصيت برشمرده شده است، گفت: انجام گناه رابطه مستقيم با نزول نعمت و نقمت دارد.
اين حديث پژوه معاصر با اشاره به عناوين مختلف گناه در روايات اسلامي گفت: در اين روايات، گناه با عناويني همچون «درد» (الذّنوب داء)، «چرك و آلودگي» و يا «اسب چموشي كه صاحبش را بر زمين مي‌زند» بيان شده است.
باقريان با اشاره به آيه «كَلَّا بَلْ رَانَ عَلَى قُلُوبِهِم» گفت: از آثار گناه، تأثير سوء بر قلبي آدمي است. طبق روايات اسلامي كسي كه مرتكب گناه شود، نور قلبش خاموش مي‌شود و استمرار بر انجام گناه تمام دل را سياه و تيره مي‌كند و در اين حالت، امكان رستگاري شخص بسيار اندك است.
وي ادامه داد: معصيت، گاهي اوقات نيز شخص را «قسي‌القلب» كرده و به دليل سخت‌دلي، حرف حق در او اثر نمي‌كند.
اين استاد حوزه و دانشگاه، يكي از آثار سوء گناه را «سلب نعمت» عنوان كرد و افزود: در كلام معصومان آمده است كه خداوند هيچ نعمتي را از بنده‌اي دريغ نمي‌كند؛ مگر به سبب انجام معصيت. حال اين نعمات ممكن است مادي و يا معنوي باشند. يكي از اصحاب امام علي (ع) از ايشان در خصوص عدم توفيق براي خواندن نماز شب سئوال مي‌كند و حضرت در پاسخ مي‌فرمايد «قد قيدتك ذنوبك»، يعني گناهانت تو را به بند كشيده است.
وي ادامه داد: امام صادق (ع) نيز مي‌فرمايد: «إن الرّجل يذنب الذّنب ويحرم صلاة الليل» يعني بنده به سبب انجام گناه از نماز شب محروم مي‌شود.
باقريان با تأكيد بر اينكه فراگيري دانش با گناه نيز در ارتباط مستقيم است، گفت: گناه، تأثير منفي در فراگيري علم و رابطه مستقيم با فراموشي آن دارد. روايتي از پيامبر اكرم (ص) نيز در «بحارالانوار» موجود است كه مي‌فرمايد: همانا بنده گناهي را مرتكب مي‌شود كه به سبب آن، دانشي را كه فرا گرفته بود، از دست مي‌دهد.
* علل معنوي در طول علل مادي وقوع بلا قرار دارند
حجت‌الاسلام باقريان با اشاره به آثار مادي انجام گناه گفت: ارتكاب معصيت، آثار و ظواهري دارد كه با طبيعت نيز در ارتباط است. البته اين بدان معنا نيست كه وقوع بلاها را صرفاً به دليل انجام گناه بدانيم و علت‌هاي طبيعي را فراموش كنيم. مراد ما اين است كه علاوه بر علل طبيعي وقوع بلاها، علل معنوي نيز در طول آن قرار دارند.
وي با ذكر يك مثال براي تبيين بهتر موضوع گفت: نوشتن را مي‌توان به عوامل گوناگون مانند قلم، دست انسان يا اراده آدمي نسبت داد.
اين استاد دانشگاه با اشاره به حديث «إنّ العبد ليذنب الذّنب فيزوي عنه الرزق» از امام باقر (ع) گفت: اين حديث كه در جلد دوم «بحارالانوار» موجود است، ارتكاب برخي گناهان را باعث كم شدن روزي يا قطع آن عنوان مي‌كند.
باقريان با اشاره به برخي روايات كه در آنها به طور خاص به نوع معصيت و گناه اشاره شده است، گفت: امام صادق (ع) در روايتي مي‌فرمايد، «اما إنه ليس من عرق يضرب ولانكبة ولاصداع ولا مرض إلا بذنب» يعني هيچ رگي بريده نمي‌شود، و هيچ پايي به سنگ نمي‌خورد، و سردرد و بيماري عارض نمي‌شود؛ مگر به واسطه انجام گناه.
وي ادامه داد: در ادامه روايت، امام صادق (ع) دليل اين امر را نيز از قول خداوند و آيه 30 سوره شوري بيان مي‌كند كه مي‌فرمايد: هر مصيبتي كه به شما مي‌رسد، به خاطر اعمال خود شماست، ضمن اينكه خداوند بسياري از آنها را مي‌بخشد. در روايتي از امام علي (ع) آمده است: گاهي آسيبي به بدن مؤمن، خانواده يا مال او مي‌رسد و اين به سبب گناهاني است كه انجام داده است.
* ارتكاب برخي گناهان، فرا رسيدن زمان مرگ را سرعت مي‌بخشد
حجت‌الاسلام باقريان با اشاره به روايتي از امام رضا (ع) كه مي‌فرمايد: «كلما احدث العباد من الذنوب ما لم يكونوا يعملون احدث الله لهم من البلاء ما لم يكونوا يعرفون» اظهار داشت: امام مي‌فرمايد «هر گاه بندگان مرتكب گناهي شوند كه قبلاً انجام نمي‌دادند، خداوند بلاهايي را بر آنان نازل مي‌كند كه تا پيش از آن سابقه نداشته است». شايد برخي بيماري‌هاي جديد را نيز بتوان به اين موضوع مرتبط دانست.
اين استاد حوزه و دانشگاه با بيان اينكه در برخي روايات آمده است كه انجام گناهان، مي‌تواند زمان فرا رسيدن اجل انسان را جلو بيندازد، ادامه داد: امام صادق (ع) مي‌فرمايد: «من يموت بالذنوب اكثر ممن يموت بالآجال» يعني كساني كه بر اثر گناهان مي‌ميرند، بيشتر از كساني هستند كه بر اثر فرا رسيدن اجل مي‌ميرند.
وي با بيان اينكه گاهي تأثيرات گناهان در طبيعت جلوه مي‌كند، گفت: خداوند در آيه 41 سوره مباركه روم مي‌فرمايد: فساد در خشكي و دريا به خاطر كارهايي كه مردم انجام دادهاند، آشكار شده است، خدا مي‌خواهد نتيجه بعضي از اعمالشان را به آنان بچشاند.
پژوهشگر مؤسسه دارالحديث ادامه داد: البته اين موضوع با قيامت هيچ تناقضي ندارد و رسيدگي كامل به اعمال انسان در قيامت انجام مي‌شود و جزا و پاداش كامل نيز در آخرت اعطا مي‌شود. به گناهاني همچون قطع رحم، زورگويي، آزردن پدر و مادر و ناسپاسي نسبت به خوبي‌هاي ديگران، در همين دنيا رسيدگي مي‌شود و عقوبت آن نيز دامن شخص را مي‌گيرد.
* «قضاوت ظالمانه» و «ايراد شهادت دروغ» نزول باران را به تأخير مي‌اندازد
حجت‌الاسلام باقريان در خصوص رابطه گناه با طبيعت و وقوع بلاياي ارضي و سماوي گفت: گاهي اوقات مردم مرتكب گناه مي‌شوند و خداوند، باراني را كه براي آنها مقدر كرده بود، از آنها باز مي‌دارد. اين مطلب در حديث «ان‌الله اذا عمل قوم بالمعاصي صرف عنهم ما كان قدر لهم من المطر» امام رضا (ع) مشاهده مي‌شود.
پژوهشگر مؤسسه دارالحديث با بيان اينكه در روايات اسلامي، آثار خاصي براي برخي گناهان ذكر شده است، گفت: برخي گناهان نيز آثار مختص خود را دارند. مثلاً اگر زكات داده نشود، چهارپايان مي‌ميرند و يا اگر حكمرانان دروغ بگويند، نزول باران قطع مي‌شود.
وي ادامه داد: گناهي كه باعث قطع يك‌باره نعمت مي‌شود، «زورگويي» است و نزول نقمت با ظلم ارتباط مستقيم دارد. همچنين طبق فرموده امام صادق (ع) در حديث «الذنوب التي تحبس الرزق الزّنا» زنا باعث قطع روزي مي‌شود. گناه ديگري مانند قطع رحم نيز باعث مي‌شود نابودي سرعت گيرد. روايت ديگري نيز قضاوت ظالمانه، ايراد شهادت دروغ يا كتمان شهادت را باعث قطع نعمت باران بيان مي‌كند.
حجت‌الاسلام باقريان در پايان با تأكيد بر پرهيز از انديشه گناه و فكر كردن به معصيت گفت: در روايتي از معصوم (ع) فكر كردن به گناه، همچون روشن كردن آتش در اتاق بيان شده است كه اگرچه خانه را نمي‌سوزاند، اما ديوارهاي آن را سياه مي‌كند. بنابراين فكر كردن به انجام گناه، ذهن آدمي و لوح وجودي او را تيره و تار مي‌كند.
۱۸:۰۲ - ۱۴۰۱/۱۱/۱۷
