رهبران دو کشور بر اهمیت تداوم تقویت روابط استراتژیک به نفع دولت و مردم خود تاکید کرد. رئیس جمهور آمریکا به نقش رهبری عربستان در جهان عرب و اسلام اشاره کرد. "
همچنانکه ملاحظه می شود تا اینجای کار دو طرف بر حفظ و تقویت روابط دوجانبه تاکید می کنند که این مسئله با توجه به فضای تنش حاکم بر روابط دو کشور در ماههای گذشته برای دو طرف حائز اهمیت بوده و تاکید بر مثبت بودن این دیدار از این فضا ناشی می شود.
اما نکته قابل نقدی که در اینجا وجود دارد این است که هر دو طرف سعی می کنند لزوم تقویت روابط و همکاری های دو جانبه را به مقابله با آنچه که فعالیت های ثبات کننده ایران می خوانند، ربط دهند حال آنکه جمهوری اسلامی ایران با امضای توافق هسته ای و در حالیکه به اذعان خود مسئولان آمریکایی تهران حسن نیت کامل خود را برای برقراری ثبات و امنیت در منطقه یکبار دیگر نشان داده و از نخستین روزهای توافق هسته ای رایزنی های خود را برای حل سایر مسائل و بحران های منطقه ای از سرگرفته و آن را شدت بخشیده است .
در این بخش از بیانیه آمده است :"دو طرف بر ضرورت تداوم تلاشها برای حفظ امنیت، رفاه و ثبات در منطقه به ویژه برای مقابله با فعالیت های بی ثبات کننده ایران تاکید کردند. در این راستا، ملک سلمان حمایت خود را از «برنامه جامع اقدام مشترک» موسوم به برجام بین ایران و کشورهای گروه 1+5 اعلام کرد که وقتی به طور کامل اجرا شود از دستیابی ایران به سلاح هسته ای جلوگیری خواهد کرد و در نتیجه ، امنیت در منطقه بهبود می یابد."
شاید بتوان راز اینکه چرا کاخ سفید تهدید ایران را در بخش نخست بیانیه مشترک سران آمریکا و عربستان قرار داده، در ارجاع سریع مسئله به نشست کمپ دیوید پیدا کرده که در بهار گذشته به دعوت اوباما برگزار شد اما پادشاه عربستان از شرکت در آن خودداری کرد . از این رو بیانیه کاخ سفید با ذوق زدگی خاص به یاد آوری نتایج آن نشست می پردازد و به گونه ایی وانمود می کند که پادشاه عربستان نیز بر آن مهر تائید زده است .
چنانکه در این بخش از بیانیه کاخ سفید آمده است :"رهبران دو کشور از نتیجه اجلاس سران در کمپ دیوید میان رهبران شورای همکاری خلیج ( فارس ) و اوباما در ماه مه گذشته ابراز رضایت کردند. هدف از آن نشست ، تقویت مشارکت آمریکا و شورای همکاری خلیج ( فارس) و ایجاد همکاری دفاعی و امنیتی نزدیک تر بود و هر دو رهبر تعهد خود را به اجرای تمامی تفاهم های حاصل شده در کمپ دیوید اعلام کردند."
با توجه به اینکه کمپ دیوید به نماد عادی سازی روابط اعراب و رژیم صهیونیستی در آمده است از این رو به نظر می رسد دولت اوباما با برگزاری نشست سران شورای همکاری خلیج فارس در کمپ دیوید می خواست در فضای ناشی از توافق هسته ای روابط اعراب و اسرائیل را یک گام دیگر به پیش ببرد و عادی سازی روابط دو طرف را به میان تل آویو و اعضای شورای همکاری خلیج فارس بخصوص عربستان بکشاند.
بعد از این مرحله لزوم همکاری آمریکا و عربستان در مقابله با خطر تروریسم و داعش مطرح می‌شود و این نشان می دهد که مبارزه با تروریسم برخلاف مواضع اعلامی آمریکا در اولویت بعدی قرار دارد و آمریکا به میزانی که به فکر عادی سازی روابط اعراب و اسرائیل است در فکر مقابله جدی با داعش نیست و اتفاقا از فضای ناشی از تهدیدهای داعش برای نزدیکی روابط ریاض و تل آویو استفاده می کند .
در بیانیه مشترک کاخ سفید بدون اینکه به طور شفاف به این ملاحظه اشاره شود آمده است :"رهبران دو کشور در مورد همکاری نظامی دو کشور در مقابله با دولت اسلامی" داعش" ، تلاش برای محافظت از خطوط دریایی و مقابله با دزدی دریایی صحبت کردند. اوباما و سلمان در مورد تسریع ارائه تجهیزات خاص نظامی به عربستان صحبت و همچنین بر افزایش همکاری در مبارزه با تروریسم، امنیت دریایی، امنیت سایبری و دفاع ضد موشکی تاکید کردند.
رهبران این دو کشور بر اهمیت مقابله با تروریسم و افراط گرایی خشونت آمیز تاکید کردند. آنها تعهد مداوم خود را در خصوص همکاری امنیتی بین عربستان سعودی و آمریکا از جمله تلاش های مشترک برای مقابله با القاعده و داعش اعلام کردند. آنها به اهمیت همکاری خود در مقابله با سرازیر شدن جنگجویان خارجی، مقابله با تبلیغات نفرت انگیز داعش و قطع جریان تامین مالی به تروریستها اشاره کردند. هر دو رهبر بر نیاز به همکاری بلندمدت و چند ساله ضد تروریستی علیه القاعده و داعش تاکید کردند همکاری که نیازمند همکاری مستمر کشورهای شریک در سراسر جهان است."
همچنین درحالیکه در این بیانیه بر لزوم مقابله با القاعده در کنار داعش تاکید شده است اما عربستان از شاخه سوری القاعده موسوم به جبهه النصره حمایت می کند و حتی به تازگی ژنرال پترائوس رئیس پیشین سازمان سیا و فرمانده سابق نیروهای آمریکایی در خاورمیانه لزوم حمایت آمریکا از القاعده علیه داعش را در سوریه مورد تاکید قرار داده بود .
به همین ترتیب لحن بیانیه سران آمریکا و عربستان در قبال یمن نیز مزورانه و فریبکارانه است و درحالیکه هر دو طرف ژست انسان دوستانه به خود گرفته اند اما طبق گزارش های که خود سازمان های غربی در هفته های اخیر منتشر کرده اند اکنون بیش از 80 درصد مردم یمن از تجاوز نظامی عربستان به خاک این کشور دچار سوءتغذیه و قحطی شده اند و جنایات ارتکابی عربستان در این جنگ حتی در مواردی از جنایات اسرائیلی ها علیه فلسطینی ها نیز بیشتر بوده است . با اینحال در بیانیه مشترک سران آمریکا و عربستان بدون اینکه هیچ اشاره ای به مصیبت ها و فجایع انسانی حاکم بر یمن اشاره شود با گرفتن ژست انسان دوستانه و صلح مآبانه آمده است :
"در مورد یمن، دو طرف بر نیاز فوری به اجرای قطعنامه های مربوطه شورای امنیت سازمان از جمله قطعنامه 2216 شورای امنیت به منظور تسهیل در یافتن یک راه حل سیاسی مبتنی بر ابتکار شورای همکاری خلیج ( فارس) و نتایج گفتگوی ملی تاکید کردند. هر دو رهبر در مورد بحران انسانی در یمن ابراز نگرانی کردند. شاه سلمان تعهد عربستان سعودی را در خصوص این موارد اعلام کرد: ادامه یافتن کمک به مردم یمن ، همکاری با شرکای ائتلاف و شرکای بین المللی برای دسترسی نامحدود برای کمک رسانی با همکاری سازمان ملل متحد و شرکای آن از جمله رساندن سوخت به افراد خسارت دیده و در این راستا، همکاری برای باز کردن بنادر دریای سرخ تحت نظارت سازمان ملل. هر دو رهبر با حمایت و فعال کردن کمک های بشردوستانه به رهبری سازمان ملل متحد موافقت کردند."
هرچند در بیانیه مشترک، آمریکا کوشید برای دلجویی از ملک سلمان و نگه داشتن عربستان در کنار خود موضع جانبدارانه از این کشور در جنگ یمن اتخاذ کند اما برگزاری تظاهرات در جلوی کاخ سفید علیه جنگ یمن نشان داد که واشنگتن به طور غیر مستقیم خواسته است اعتراض خود را از زبان معترضان به گوش مقامات سعودی برساند.
درخصوص مسئله فلسطین نیز در بیانیه مشترک به گونه ایی وانمود شده که انگار آمریکا خود را به طرح صلح ملک عبد الله پادشاه فقید این کشور متعهد می داند چنانکه در این بیانیه آمده است :"در مورد مناقشه فلسطین و اسرائیل، رهبران دو کشور بر اهمیت ابتکار صلح اعراب در سال2002 تاکید و بر ضرورت رسیدن به یک راه حل جامع، حل و فصل عادلانه و پایدار درگیری ها بر اساس زندگی مردم دو کشور در کنار هم در صلح و امنیت تاکید کردند. آنها همچنین هر دو طرف را به برداشتن گام‌هایی برای حفظ و پیشبرد راه حل تشکیل دو کشور تشویق کردند."
این در حالی است که شرایط منطقه در مقایسه با سال 2002 کاملا عوض شده و در حالیکه یکی از اهداف طرح صلح اعراب کمک به دولت سوریه برای بازپس گیری اراضی خود در جولان از اسرائیل بوده است اما اکنون متاسفانه در معادلات منطقه از جمله بحران سوریه ، عربستان در کنار رژیم صهیونیستی علیه سوریه قرار گرفته است و فلسطین را از اولویت منطقه ای خود خارج کرده است .
بر این اساس همچنانکه در بخش بعدی بیانیه نیز آمده هر دو کشور با اتخاذ ژست انسان دوستانه در قبال بحران سوریه و احساس مسئولیت در برابر حفظ تمامیت ارضی این کشور بر لزوم کناره گیری بشار اسد از قدرت تاکید کرده‌اند و این در حالی است که به اعتقاد اغلب کارشناسان با کناره گیری بشار از قدرت هیچ تضمینی برای حفظ تمامیت ارضی این کشور و حل سیاسی بحران باقی نمی ماند .
با اینحال در بیانیه مشترک سران آمریکا و عربستان ضمن سرپوش گذاشتن بر این واقعیت آمده است :"هر دو رهبر بر اهمیت رسیدن به راه حلی پایدار برای درگیری‌های سوریه بر اساس اصول ژنو 1 به منظور پایان دادن به درد و رنج مردم سوریه، حفظ تداوم نهادهای نظامی و غیرنظامی دولت و حفظ وحدت و یکپارچگی ارضی سوریه تاکید کردند و اینکه در مورد ایجاد یک کشور مسالمت جو، کثرت گرا و دموکراتیک و عاری از تبعیض یا فرقه گرایی اطمینان حاصل شود.این دو رهبر تصریح کردند هر گونه انتقال سیاسی معنادار باید شامل خروج بشار اسد از قدرت باشد که مشروعیت خود را برای رهبری سوریه از دست داده است."
حمایت دو طرف از مبارزه با فساد و مبارزه با داعش در عراق ،حمایت از حاکمیت ملی و ثبات در لبنان از دیگر محورهای بیانیه مشترک سران آمریکا و عربستان به شمار می رود و نکته قابل تامل در این زمینه این است که از مبارزه با فساد در عراق به لحاظ اینکه دولت شیعه این کشور را مورد هدف قرار می دهد حمایت شده اما در همان حال بر مبارزه با فساد در لبنان به لحاظ اینکه دولت سنی و مورد حمایت عربستان را مورد خطاب قرار می دهد و در تظاهرات چند هفته اخیر تجلی یافت مسکوت گذاشته می شود.
با دقت در مفاد بیانیه پایانی می توان به دوگانگی مستتر در آن پی برد . در این بیانیه آمده است :"دو طرف حمایت خود را از تلاش های نخست وزیر عراق برای شکست دادن دولت اسلامی "داعش" ابراز کردند. اوباما و سلمان همچنین اجرای کامل اصلاحات موافقت شده در تابستان گذشته و اصلاحاتی را که اخیرا پارلمان تصویب کرده است تشویق کردند.
اجرای این اصلاحات امنیت و ثبات در عراق حمایت و وحدت و یکپارچگی ارضی ملی این کشور را حفظ می کند. اجرای اصلاحات در عراق همچنین موجب متحد شدن جبهه داخلی برای مبارزه با تروریسم می شود که همه عراقی ها را تهدید می کند. رهبران دو کشور بر حمایت قاطع خود از لبنان و حاکمیت، امنیت و ثبات آن و نیز نیروهای مسلح لبنان تاکید کردند زیرا این نیروها موجب امن شدن لبنان و مرزهای آن می شوند و در برابر تهدیدات افراطی‌ها مقاومت می‌کنند. این دو رهبر همچنین بر اهمیت حیاتی پارلمان لبنان تاکید کردند تا در اسرع وقت رئیس جمهور جدید را مطابق با قانون اساسی لبنان انتخاب کند. رهبران دو کشور در مورد چالش تغییر آب و هوای جهان صحبت و توافق کردند برای رسیدن به یک نتیجه موفقیت آمیز در مذاکرات پاریس در ماه دسامبر همکاری داشته باشند."
و در نهایت بخش پایانی بیانیه مشترک سران آمریکا و عربستان همانند بخش آغازین آن بر تداوم همکاری های راهبردی دو کشور در آینده تاکید دارد و با القای چنین دورنمای به انتها می رسد . در این بخش آمده است :" بالاخره اینکه ، دو رهبر در مورد همکاری استراتژیک جدید برای قرن بیست و یکم و نحوه ارتقاء چشمگیر رابطه میان دو کشور گفتگو کردند. ملک سلمان دیدگاههای عربستان را در مورد همکاری راهبردی به اطلاع اوباما رساند. پرزیدنت اوباما و ملک سلمان به مقامات در دولت‌های مطبوع خود دستور دادند راههای مناسب برای پیشرفت رو به جلو در ماههای آینده را بررسی کنند."
