به گزارش مشرق، ری تکیه تحلیلگر مسایل ایران در شورای روابط خارجی آمریکا در مطلبی که علاوه بر وبسایت این شورا در مجله پولتیکو نیز منتشر شد به توضیح این مطلب می پردازد که از تمام تاسیسات هسته ای ایران باید همانند پارچین بازرسی شود.
وی در این مقاله می‌نویسد که در تمام طول تابستان واشنگتن بحث های طولانی و تندی را در مورد معامله با تهران به راه انداخته بود. از زمان اعلام برنامه جامع اقدام مشترک مقام های ایرانی در داخل کشورشان بر تعهد خود به صنعتی سازی برنامه هسته‌ای شان تاکید داشته‌اند ضمن اینکه اصرار کرده‌اند که این توافق می تواند بدون داشتن مجازات نقض شود و هیچ یک از تاسیسات نظامی این کشور مورد بازرسی قرار نمی گیرد. همزمان با این مباحث در آمریکا، این توافق با تایید لفظی ایران همراه بود که نشان از پیروزی آن‌ها می‌داد. رییس‌جمهور حسن روحانی اوایل شهریور اعلام کرد که هیچ کس امروز در جهان وجود ندارد که بگوید ایران به جنگ با شش قدرت جهان رفت و موفق نبود.
این مطلب حاکی از آن است که ایران، ایالات متحده را مجبور به اذعان به حق خود در زمینه غنی سازی و ممنوعیت طولانی مدت برنامه های خود کرده است. برخی از این سخنان ممکن است برای توجیه توافق گفته شود زیرا محدودیت هایی را در مسیر برنامه هسته‌ای ایران ایجاد می کند اما در کل، سخنان تابستانه مقام های ایران این بود که آن‌ها از این دستاورد دیپلماتیک خود راضی بوده‌اند. از منظر سیاسی نخبگان ایران متحد هستند و اعتقاد دارند که این توافق مقدمه‌ای برای توسعه بیشتر زیرساخت های هسته‌ای آن ها است. بسیاری از جنبه های این برنامه ها که هنوز هم موجود هستند غیرقانونی بوده‌اند از این جهت ایران تحت تحریم ها و هدف خرابکاری هایی قرار گرفته است. تهدید به حمله نظامی بر روی این برنامه ها وجود داشت و نه تنها پیشرفت بلکه موجودیت آن را نیز تهدید می کرد.
واقعیت این است که ایران نیازمند زمان برای توسعه زیرساخت های جدید خود و کنار گذاشتن دستگاه های کهنه خود بود. یک توافق که برنامه ایران را مشروع می سازد و آن را از دردسرها دور و مسیری را برای دسترسی به فناوری ها از خارج مهیا می سازد مورد نیاز بود. پیش از برجام ایران برنامه هسته‌ای را به اجرا می گذاشت که در مرحله جنینی قرار داشت و تقریبا همه سرویس های اطلاعاتی غربی درصدد تخریب آن بودند و اکنون همه این تلاش ها رفته است. به طور قطع گسترش برنامه هسته‌ای ایران در ذهن علی اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی قرار دارد وی در راس یک کادر علمی 20 هزار نفره از مهندسان در چند مجموعه ایران مشغول فعالیت است. در میان فنآوری هایی که ایران به دنبال نوسازی آن است سانتریفیوژهای IR-1 هستند که برای ساخت بمب ضعیف هستند. مهندسان ایرانی مدت ها به دنبال استفاده و عملیاتی سازی سانتریفیوژهای پیشرفته تر IR-8 بوده‌اند که سرعت و کارآیی بیشتری دارند. در اوایل آوریل عباس عراقچی یکی از مذاکره کنندگان ارشد ایرانی تاکید کرد که ایران در شرایط ساخت چنین دستگاه هایی نبود و تحقیق و توسعه آن سال ها به طول می انجامید بنا به گفته وی 8 تا 10 سال تولید انبوه آن زمان می برد. این دقیقا همان مقدار زمانی است که ایران در مذاکرات خود برای آوردن آن ها به خط تولید نیاز داشت. هنگامی که ایران دارای آبشار قابل توجهی از سانتریفیوژهای نسل جدید شود دارای این قابلیت می شود که حتی در تاسیساتی کوچک با دستگاه های بسیار کمی به غنی سازی در اندازه های نظامی بپردازد.
رژیم بازرسی های برجام که موضوع بحث های فراوانی در واشنگتن بوده است به وسیله مقام های ایرانی معمولی عنوان شده است. ژنرال (سردار) محمد جعفری رییس نیروهای سپاه گفته است که هر توافقی که در تعارض با خطوط قرمز کشور قرار بگیرد هیچ ارزشی نخواهد داشت. در موضعی مشابه ژنرال احمد رضا پوردستان فرمانده نیروی زمینی تاکید کرد: ما به هیچ وجه اجازه بازرسی مراکز و سایت های نظامی را نمی دهیم هر چه که این توافق باشد باید در زمینه تکنولوژی هسته‌ای و تولید و صادرات آن باشد. همه جنجال های اخیر در زمینه دسترسی آژانس بین المللی انرژی اتمی به تاسیسات پارچین به راه افتاده بود؛ پارچین مورد این ظن قرار دارد که قلب برنامه هسته‌ای ایران باشد. بر پایه گزارش های آژانس، بازرسان آژانس دسترسی فیزیکی مستقیمی را به این مکان نداشته‌اند.
دولت اوباما و آژانس بین المللی انرژی اتمی در پشت اظهارات نه چندان محکم مخفی می شوند و از انتشار شرایط بازرسی خودداری می کنند. چنین ادعاهایی در مورد محرمانه بودن در سال 2007 مانع از آژانس نشد تا به صورت عمومی برنامه کاری را که با مذاکره با ایران بر سر همه نگرانی ها تعیین کرده بود فاش نسازد. گرچه رهبران ایران مدعی هستند که هیچ کدام از تاسیسات هسته‌ای آن ها تحت نظارت و بازرسی مستقیم قرار نمی گیرند تردید و پرسش فرعی مهم این است که آیا بر اساس برجام توافق ادعایی در مورد پارچین به همه تاسیاست مورد مناقشه با ایران اعمال می شود. اگر چنین است این همان استانداردی است که اوباما مصرانه بر آن تاکید دارد.
فراتر از این سیستم شفاف سازی، این نکته که برجام می تواند در مورد تمام موضوعات مورد مناقشه به اجرا درآید باعث ادعاهایی شده است. محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در ارائه این توافق به مجلس اطمینان داد که تحریم ها تنها در صورت نقض جدی تعهدات می تواند دوباره اجرایی شود و در تخلفات کوچک این گونه نیست. تاریخ کنترل تسلیحات به طور قطع استدلال ظریف را تایید می کند زیرا جامعه بین المللی اغلب بر تداوم یک توافق سرمایه گذاری می کند و از نقض های فنی چشم پوشی می کند.
مشکل این است که در طول زمان انباشت تاثیر نقض ها می تواند قابل توجه باشد. در حالی که در واشنگتن بحث های داغی از توافق بالا گرفته است دشمنان اسلام گرای آمریکا (ایرانی ها) توافقی را می بینند که سهولت در دسترسی به فناوری های ضروری شان به همراه دارد. امروزه ایران برنامه هسته‌ای مشروعی را به جلو می راند که با این توافق در چند سال در آستانه یک جریان قابل توجه قرار می گیرد.
