گروه جنگ نرم مشرق- به فاصله یک روز از آغاز حملات هوایی روسیه علیه عوامل گروهک تروریستی داعش، رسانه‌های اجتماعی پر شد از "مدارکی" که نشان می‌داد این حملات موجب تلفات غیرنظامی شده است. این ادعاها به سرعت توسط رسانه‌های جریان اصلی در غرب نیز تکرار شد.

جنگ اطلاعاتی؟ روسیه به کشتن غیرنظامیان در سوریه متهم شده است

شبکه خبری راشاتودی در همین خصوص می‌نویسد: وزارت دفاع روسیه گزارش داده که طی روز اول عملیات در سوریه 20 حمله هوایی انجام داده و هشت نقطه، از جمله انبارهای سلاح و سوخت و مراکز فرماندهی داعش، را بمباران کرده است. این وزارت‌خانه تأکید کرده که تمام این اهداف از مناطق شهری دور بوده‌اند. هم‌زمان با این گزارش‌ها، مطالب زیادی در رسانه‌های اجتماعی منتشر شده که ادعا می‌کنند روسیه به تروریست‌ها حمله نکرده، بلکه جنگنده‌های این کشور مناطق مسکونی را هدف قرار داده‌اند و ده‌ها غیرنظامی را کشته‌اند. برخی دیگر از این مطالب نیز می‌گویند داعش در مناطق بمباران شده حضور نداشته است، بلکه آن نقاط تحت تسلط "شورشیان میانه‌رو" بوده‌اند.

این روایت‌های مطرح شده ظاهراً به خوبی در چارچوب شناخته‌شده "روسیه آدم بَده است" در رسانه‌های غربی جای گرفته‌اند. تا جایی که وقتی خبرنگاران از "اشتون کارتر" وزیر دفاع آمریکا درباره تأیید این گزارش‌ها سؤال کردند، وی نه تنها این گزارش‌ها را رد نکرد، بلکه توافقی ضمنی با آن‌ها نشان داد: "من می‌خواهم در مورد تأیید اطلاعات، خیلی محتاط و دقیق باشم، اما به نظر می‌رسد که حملات در مناطقی رخ داده که احتمالاً نیروهای داعش در آن‌جا حضور نداشته‌اند."

در واکنش به این اقدام خبرنگاران و اظهارات کارتر، سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه، با لحنی که خالی از شوخی هم نبود، گفت خبرنگارانی که می‌خواهند اطلاعات دقیق درباره کمپین نظامی روسیه دریافت کنند، باید سؤال‌هایشان را از ارتش روسیه بپرسند، نه از پنتاگون. این در حالی است که به نظر می‌رسد پنتاگون از حضور نظامی روسیه در سوریه خرسند نیست. کارتر در همین خصوص شکایت کرده که مسکو، فقط یک ساعت قبل از آغاز حملات هوایی، وزارت دفاع آمریکا را در جریان گذاشته است و این کار، اقدامی "غیر حرفه‌ای" بوده است. هم‌چنین گزارش‌هایی منتشر شده مبنی بر این‌که روسیه درخواست کرده تا جنگنده‌های آمریکایی [در زمان حملات روسیه] وارد حریم هوایی سوریه نشوند.

گزارش‌هایی که از تخلفات روسیه در سوریه و کشته شدن افرادی غیر از عناصر داعشی حکایت می‌کند، عمدتاً توسط نیروهای مخالف دولت سوریه منتشر می‌شود که روسیه را به خاطر کمک به بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه، سرزنش می‌کنند. از جمله اخباری که در رسانه‌های اجتماعی منتشر شده و روسیه را به هدف قرار دادن غیرنظامیان متهم می‌کند، پیام توئیتری صفحه‌ای با عنوان The White Helmets (کلاه‌سفیدها) است، یکی از بزرگ‌ترین سازمان‌های غیردولتی فعال در سوریه که با نام نیروهای "دفاع غیرنظامی سوریه" نیز شناخته می‌شود:

انتشار دو عکس مشابه از حمص در دو تاریخ مختلف:
یکی قبل و دیگری بعد از حملات روسیه

حملات روسیه در حمص، امروز. 33 غیرنظامی کشته، از جمله 3 کودک و 1 نیروی داوطلب "دفاع غیرنظامی سوریه" @SyriaCivilDef pic.twitter.com/5aYYSrwv2d. - 30 سپتامبر 2015

عکسی که همراه با این پست توئیتری منتشر شده، یک امدادگر سوری را نشان می‌دهد که دختربچه‌ای مجروح را حمل می‌کند. پس از انتشار این پیام، در تاریخ 30 سپتامبر، کاربران توئیتر به سرعت واکنش نشان داده و تصریح کردند که این تصویر، اولین بار در تاریخ 25 سپتامبر یعنی پنج روز قبل از حملات هوایی روسیه منتشر شده است. مسئله این‌جاست که چون در حال حاضر چندین کشور در سوریه عملیات نظامی انجام می‌دهند، مشکل است که بتوان فهمید کدام کشور، کدام حمله را در کدام منطقه انجام داده است. به خصوص در شرایطی که کشورهای حمله کننده علیه داعش نیز با هم اختلافاتی دارند و گاهاً مستقلاً عمل می‌کنند.

تعدادی فیلم نیز منتشر شده که ادعا می‌کند پیامدهای بمباران‌های روسیه در سوریه را به تصویر می‌کشند. به عنوان مثال، یکی از شبکه‌های مشهور مخالفان دولت سوریه در یوتیوب به نام talbisa h که فیلم‌هایی از جنگ در سوریه منتشر می‌کند، حدود 30 فیلم را منتشر کرده که در مکان‌های مختلف گرفته شده‌اند و ادعا می‌شود که برخی از آن‌ها نتایج حاصل از اقدامات روسیه را نشان می‌دهند. رسانه‌های عمده خبری غربی مانند سی‌ان‌ان، یورونیوز و رویترز اقدام به پخش این فیلم‌ها کرده‌اند، با وجود آن‌که گفته‌اند نمی‌توانند صحت آن‌ها را تأیید کنند.

تشکر مردم سوریه از حمایت‌های روسیه و چین

"مکس آبرامز" استادیار علوم سیاسی دانشگاه نورث‌ایسترن در این خصوص می‌گوید: "مشکل این است که وقتی، صحبت از کمپین نظامی در سوریه می‌شود، افراد با دید بسیار ایدئولوژیک به مسئله نگاه می‌کنند و در نتیجه در گزارش‌هایشان مرتکب تحریف واقعیت می‌شوند." از سوی دیگر، مسکو معتقد است یک کمپین هماهنگ رسانه‌ای و سیاسی در جریان است تا جایگاه روسیه را در درگیری‌های سوریه تضعیف کند.

"ماریا زاخارووا" سخن‌گوی وزارت امور خارجه روسیه در این‌باره تأکید می‌کند: "رسانه‌های غربی و منطقه‌ای مملو از گزارش‌های مغرضانه و نادرستی است که ادعا می‌کنند عملیات نظامی روسیه باعث کشته شدن افراد غیرنظامی شده و یا حتی به عمد نیروهای طرف‌دار دموکراسی و افراد حامی صلح را هدف گرفته است. این یک حمله اطلاعاتی است، جنگ اطلاعاتی که چیزهای زیادی در مورد آن شنیده‌ایم. ظاهراً افرادی خود را به خوبی برای این جنگ آماده کرده‌اند."

"ماریا زاخارووا" سخنگوی وزارت خارجه روسیه می‌گوید
روسیه هدف جنگی اطلاعاتی و رسانه‌ای قرار گرفته است

"دیمیتری پسکوف" سخن‌گوی ریاست‌جمهوری روسیه نیز می‌گوید: "همه گزارش‌ها باید به دقت راستی‌آزمایی شوند، چون مقدار زیادی اطلاعات مغرضانه، تحریف شده و غلط [در فضای رسانه‌ای] وجود دارد. نباید قربانی این اطلاعات شوید." وی افزود راه‌حل مشکل موجود، ارتباط از طریق کانال‌های مناسب است.

در همین خصوص، "تری ماریانی" عضو مجلس ملی فرانسه معتقد است بمباران داعش به تنهایی کافی نیست و باید "اقدام متحد" در سوریه صورت بگیرد: "اولاً باید مقابل داعش بجنگیم. دوماً باید روند انتقال قدرت را در سوریه مدیریت کنیم. برای مبارزه با داعش باید از همه افراد، سازمان‌ها و کشورهایی کمک بگیریم که می‌توانند در این جنگ حضور داشته باشند. دولت کنونی سوریه شاید بهترین گزینه نباشد و بهتر باشد در آینده تغییر کند، اما الآن بهتر از آن است که یک سازمان تروریستی در سوریه حاکم باشد. به همین خاطر برنامه روسیه مبنی بر تشکیل یک ائتلاف بزرگ و جنگ علیه داعش و بعداً ایجاد تغییر در حکومت سوریه، بهترین راه است. از آن طرف ما دیدیم که نتیجه برنامه آمریکا برای مبارزه هم‌زمان با همه طرف‌ها در سوریه، بعد از یک سال چه شد."

"تری ماریانی" عضو مجلس ملی فرانسه معتقد است
باید "اقدام متحد" در سوریه صورت بگیرد

روسیه در گذشته هم هدف اتهاماتی بوده که بعداً کذب بودن آن‌ها ثابت شده است. سال 2008 زمانی که گرجستان به "اوستیای جنوبی" حمله کرد و نیروهای حافظ صلح روسی را کشت و مسکو را وادار به واکنش نظامی کرد، تفلیس طی یک حمله رسانه‌ای، تلاش کرد خود را قربانی تجاوز روسیه نشان دهد. این اتهامات تا مدتی هم در رسانه‌های غربی منعکس می‌شد.