برای پاسخ به این سوال با پروفسو «دانیل سرور» به گفتگو نشستیم. پروفسور سرور از معروف ترین کارشناسان حاضر در مبحث مدیریت جنگ، و از کارشناسان ارشد موسسه روابط دو سوی آتلانتیک و از اساتید دانشگاه جان هاپکینز است که سابقه فعالیت گسترده در مورد جنگ های عراق، افغانستان و بالکان را دارد و از سال ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۶ به عنوان نماینده ویژه آمریکا در امر میانجیگری میان مسلمانان و کروات های یوگسلاوی فعالیت کرده است. متن این مصاحبه به شرح زیر است:
*همانطور که مطلع هستید حملات روسیه به مواضع گروه های تروریستی در سوریه با واکنش منفی ائتلاف ضد داعش به رهبری آمریکا مواجه شده و در این بین حتی برخی با سیاه نمایی در این خصوص صحبت از امکان واکنش نظامی آمریکا می کنند. به نظر شما آیا اساسا چنین امکانی (واکنش نظامی آمریکا) وجود دارد و بطور کلی اگر امریکا قصد نشان دادن واکنش به اقدامات روسیه در سوریه را داشته باشد این واکنش به چه شکل می تواند باشد؟
اجازه بدهید تا در ابتدا واکنش نظامی مستقیم را در نظر بگیریم. برای مثال آمریکا پایگاه روسیه در نزدیکی لاذقیه را منهدم کند. به نظر من اساسا واکنش نظامی بعید است چون آمریکا نمی خواهد بر سر سوریه با روسیه وارد جنگ شود. جنگ میان قدرت های بزرگ موجب بروز شرایطی خارج از کنترل و پیامدهای پیش بینی نشده می شود. بر همین اساس این وضعیت ارزش آن را ندارد که دو قدرت بزرگ وارد جنگ با یکدیگر شوند.
*با این وجود باراک اوباما چه گزینه ای را در برابر روسیه انتخاب می کند؟
در پاسخ به این پرسش می توان دست کم هفت گزینه را پیش بینی کرد. اولین اقدام این است که اوباما کار خاصی انجام ندهد و یا آنکه به همین شیوه فعلی به محکوم کردن اقدامات روسیه ادامه داده و هشدار بدهد که این اقدامات تبعات منفی زیادی به همراه خواهند داشت تا شاید نهایتا مسکو به این نتیجه برسد که انجام چنین اقداماتی بدون دادن هزینه های زیاد امکان پذیر نخواهد بود. مهمترین مشکلی که ادامه این سیاست دارد آن است که موجب شکل گیری تصویری ضعیف از آمریکا می شود. البته بعید است که اوباما با دست زدن به اقدامی دیگر بخواهد میراث بدی را از خود بجا بگذارد.
دومین اقدام می تواند فشار بر شورشیان سوری و هدایت آنها به راه حل مذاکره شده ای باشد که موجب بقای بشار اسد در قدرت می شود. این گزینه ای است که برخی از اعضای دولت فعلی آمریکا درباره آن سخن می گویند و انتظار این است که همین گزینه نتیجه رایزنی اخیر سازمان ملل در مورد سوریه باشد. نتیجه این کار آن خواهد بود که سوریه به گزینه بشار اسد بازگشته و موضع روسیه و ایران در مورد دمشق تقویت شود. مشکل این گزینه نیز آن است که احتمال آن می رود با اجرای این گزینه جنگ در سوریه پایان نیابد زیرا تعداد زیادی از گروه های شوروشی به جنگ ادامه می دهند و ممکن است این جنگ با آن دسته از افرادی که به شدت افراطی شده اند ادامه بیابد. در صورت تحقق این گزینه کشورهای سنی از آن به عنوان «روی بد سیاست های آمریکا» یاد کرده و نهایتا نفوذ آمریکا در خاورمیانه کاهش می یابد.
سومین اقدام این است که مسکو بنا بر درخواست دولت سوریه اقدام به ایجاد یک پایگاه عملیاتی در «کشور سومی» کرده و علیه گروه هایی که آمریکا از آنها حمایت می کند، در حال جنگ است. آمریکا نیز ممکن است بنا بر درخواست دولت کی یف اقدام به ایجاد یک پایگاه فرماندهی در اوکراین کرده و علیه جدایی طلبانی که در شرق این کشور هستند وارد جنگ شود. روی آوردن به این گزینه از سوی آمریکا دو کشور روسیه و ایالات متحده را در آستانه جنگ قرار می دهد و بر همین اساس بی دلیل نبوده که روسیه پیش از آغاز حملات خود به سوریه اقدام به آرام کردن اوضاع در اوکراین کرده است. این اقدام مسکو موجب شکل گیری این فرضیه می شود که روسیه توانایی درگیری نظامی همزمان در دو جبهه را ندارد و البته آمریکا نیز نباید گرفتار چنین مشکلی شود.
اقدام چهارم این است که همانند مسکو واشنگتن نیز با عنوان مبارزه علیه تروریست ها به مناطق مختلف سوریه حمله کند.
اقدام پنجم اوباما می تواند افزایش تحریم ها باشد. پوتین امیدوار است که بتواند راه حلی را برای سوریه ارائه کرده و با استفاده از این وضعیت روسیه را از تحریم های غرب رها کند. برای جلوگیری از تحقق رویای پوتین آمریکا ممکن است وارد همکاری با اروپا شده و از ادامه اقدامات روسیه در سوریه جلوگیری کند. برای این کار امریکا و اروپا ممکن است تحریم های روسیه را افزایش دهند.
اقدام ششم احتمالی دولت اوباما می تواند جلوگیری از پرواز بالگرهای سوری باشد.
اقدام احتمالی هفتم دولت آمریکا می تواند افزایش حمایت از دولت انتقالی سوریه باشد. بعید است که برنده و یا بازنده جنگ سوریه در میدان جنگ تعیین شود. هر طرفی که وضعیت را بهتر مدیریت کند در پایان برنده خواهد بود. این مدیریت هم باید در میز مذاکرات باشد و هم در قلب و ذهن مردم سوریه. آمریکا و متحدانش باید تلاش خود را برای برنده شدن در قلب و مغز مردم بیشتر کنند. به نظر می رسد در این راه نیاز به هزینه کردن پول زیادی باشد اما مطمئنا این پول هر مقدار هم که زیاد باشد باز از هزینه های یک جنگ کمتر است.
توجه داشته باشید که در این میان نباید کمک های بشردوستانه را فراموش کرد. آمریکا باید از روسیه بخواهد تا سالانه یک میلیارد دلار برای بازسازی سوریه به سازمان ملل کمک کند.
*از میان گزینه های که برشمردید کدام یک محتمل تر است؟
شاید شما فکر کنید که من بر روی برخی از این هفت گزینه اعتقاد بیشتری دارم اما باید بگویم که بر اساس وضعیت موجود در سوریه هر یک از گزینه ها می توانند مطرح باشند. آمریکا باید درباره تمامی این موارد فکر کند و نباید به این زودی ها آنها را فراموش کند. استفاده از زور باید به عنوان آخرین گزینه مطرح باشد اما نباید استفاده از آن به حدی به تاخیر بیافتد که ایجاد تغییر غیر ممکن شود.
