زمانی که میزان پروژه‌های ساختمانی کاهش می‌یابد نیروی کار ساختمانی نیز بیکار می‌شود. کارگران ساختمانی از جمله کارگرانی هستند که شغل آنها با سرما و گرما تحت تأثیر قرار می‌گیرد. درست است که طی چند سال اخیر میزان ساخت و ساز کاهش یافته‌اند و اکثر کارگران مجبور به انتخاب شغل دیگری شده‌اند اما فرا رسیدن فصل سرما بی‌تأثیر در کارکردن این قشر زحمت‌کش نیست. کارگران ساختمانی که کارگران فصلی قلمداد می‌شوند همواره دچار آسیب‌های مختلف شغلی هستند. نیروی کار زیاد با فرصت‌های شغلی کم تنها تعریفی است که برای کارگران فصلی می‌توان به کار برد. آنها مجبورند برای کسب درآمد در فصول مختلف تغییر شغل بدهند، به‌طور مثال کارگران ساختمانی در فصلهای گرم سال مشغول کارهای ساختمانی می‌شوند ودر زمستان به‌عنوان نظافتچی منازل و باربر و... کار می‌کنند و گاهی نیز بیکار می‌شوند. در کارهای فصلی روابط کارگری و کارفرمایی خارج از چارچوب شکل می‌گیرد.
کارشناسان بازار کار معتقدند فردی که در تابستان به‌عنوان کارگر ساختمانی مشغول کار می‌شود و در زمستان به‌دلیل رکود ساخت و ساز باید برای امرار معاش شغل دیگری مثل باربری در بازار یا دستفروشی را انتخاب کند، در هر شرایطی ساعت کار و درآمد مشخصی ندارد و به‌دلیل نبود ثبات شغلی با هر تغییر فصل یا حتی تغییرات اعمال شده از سوی کارفرما با معضلی به‌نام بیکاری و ناتوانایی تأمین هزینه‌های زندگی مواجه خواهد شد.
کارگران ساختمانی یکی از مهم‌ترین کارگران فصلی محسوب می‌شوند که به‌شدت در معرض آسیب‌های شغلی قرار دارند. این در حالی است که براساس آمار حداقل یک میلیون نفر در ایران در صنعت ساختمان‌سازی فعالیت می‌کنند که با احتساب افراد خانواده این تعداد به شش تا هشت میلیون نفر خواهد رسید. در عین حال نباید فراموش کنیم که کارگران ساختمانی بیشترین قربانیان حوادث شغلی را شامل می‌شوند که بر اثر آسیب‌های شغلی یا دچار معلولیت خواهند شد یا متأسفانه جانشان را از دست می‌دهند.
از بی‌شغلی تا بی‌قانونی محیط‌های کاری
حمید حاج‌اسماعیلی، کارشناس حوزه کار درباره مشکلات مختلف کارگران فصلی می‌گوید: کارگران فصلی تحت پوشش هیچ قانونی نیستند و اگر کارفرما حقوق آنها را یک ماه یا چند ماه ندهد نمی‌توانند به هیچ مرجعی شکایت کنند که این مسأله بزرگترین نگرانی برای کارگران فصلی است. برقراری بیمه بیکاری برای کارگران فصلی ضرورتی است که باید از سوی متولیان امر به‌درستی دنبال شود.
حاجی‌اسماعیلی با اشاره به مشکلات متعدد قراردادهای کار بیان می‌کند: روزمزد بودن قراردادهای شفاهی بین کارگر و کارفرما و نبود امنیت شغلی از دلایلی است که لزوم توجه به موضوع کارگران فصلی را بیش از پیش نمایان می‌کند.
وی بیان می‌کند: بیکاری تنها بخشی از مشکلات کارگران فصلی است، حوادث ناشی از کار و نبود بیمه و عدم نظارت بازرس درباره امنیت کاری گلایه‌ای است که دل این دسته از کارگران را به درد آورده است. این کارگران حتی در زمان کارکردن هم در معرض خطرهای جدی هستند و در فصل‌هایی مانند سرما این مشکلات دو برابر می‌شود.
اما میان بازار آشفته کارگران ساختمانی، برخی از کارگران گله از حضور کارگران اتباع خارجی می‌کنند و می‌گویند که آنها با دستمزد کمتر مشغول کار می‌شوند و کارفرمایان نیز از حضور کارگران اتباع خارجی استقبال می‌کنند.
در حال حاضر از سه میلیون مهاجر افغانی ساکن ایران حدود دو میلیون نفر از آنها به‌صورت قانونی و غیرقانونی در بازار اشتغال ایران مشغول به کار هستند و سهم آنها از بازار اشتغال 21 میلیون نفری کشور نزدیک به 10 درصد است. اکثر این کارگران در مشاغل خدماتی، بنایی و ساختمانی، حفر چاه و قنات، نظافت ساختمان و اماکن عمومی، تولیدی‌های کیف، کفش و لباس، کارگاه‌های مواد پلاستیکی و نگهبانی ساختمان مشغول به کار هستند، این در حالی است که اکنون بیشتر نیروی کار کارگران ساختمانی بیکارند.
احمدی، کارشناس بازار کار معتقد است: وظیفه اولیه دولت به‌جای تشریح مشکلات بین کارگر ایرانی و افغان، باید به‌دنبال ساختن زمینه‌های عادلانه و از بین بردن تبعیضی که منجر به ارزان فروشی نیروی کار توسط کارگران افغان می‌شود، باشد. اگر چنین شود آنها هم مانند کارگر ایرانی مجبور به پرداخت مالیات و ماهانه 7درصد درآمد به سازمان تأمین اجتماعی هستند و می‌توانند از بیمه و بازنشستگی برخوردار شوند.
با تمام اوصاف باید گفت با فرا رسیدن فصل سرما و کاهش قیمت نفت و ... کارگران ساختمانی دچار تنش می‌شوند. با وجود چنین مشکلاتی نباید ماهیت فعالیت کارگران فصلی زیر سؤال رود. برخی از کشورها به‌دلیل ماهیت برخی از فعالیت‌ها، با پدیده‌ای به‌نام کارگران فصلی مواجه هستند. برخی کارها به‌منظور دستیابی برای بهره‌وری بالاتر کنار نیروهای ثابت و دائم در مواقعی ضروری نیازمند کارگران موقت است، بنابراین اصل وجود کارگران فصلی می‌تواند قابل قبول باشد. اما باید به‌گونه‌ای برنامه ریزی شود که آنها با مشکلات متعدد عدم امنیت شغلی و مسائل اقتصادی روبه‌رو نشوند.
