گروه بین‌الملل مشرق - هجوم ارتش عربستان سعودی به یمن دوباره توجهات را به سوی گروه القاعده یمن جلب کرد، گروهی که سابقه چند ده ساله در این کشور دارد و این روزها دوباره در یمن قدرت گرفته، به گونه ای که القاعده حتی کنترل برخی از مناطق این کشور را به صورت علنی به عهده گرفته است.

از ابتدای هجوم عربستان سعودی به یمن، سعودی ها ضمن همکاری با القاعده سعی کرده اند که با پوشاندن هویت این گروه تکفیری، وجود آن را در یمن انکار کنند. "مشرق" در این گزارش به وضعیت گذشته، امروز و آینده القاعده و نیز داعش در یمن پرداخته است.


ظهور مدارس وهابی در یمن
فعالیت جریان وهابی در یمن سابقه ای چند ده ساله دارد و شروع آن به دهه شصت میلادی می رسد. عربستان سعودی پس از فروپاشی نظام حکومت امامان زیدی در یمن در سال 1962 شروع به تاسیس مدارس وهابی در یمن کرد. این مدارس برای مقابله با جریان تشیع در مناطق مختلف یمن از جمله استان صعده مرکز اصلی شیعیان یمن تاسیس شد و این مدارس بستر لازم برای نیروگیری القاعده در یمن را فراهم کرد.

جریان های وهابی یمن در دهه هشتاد میلادی هزاران تن از جوانان این کشور را به بهانه مقابله با نیروهای اتحاد شوروی روانه افغانستان کردند که بسیاری از این افراد بعدها به القاعده پیوستند و هسته های این گروه تروریستی را در یمن ایجاد کردند.

اسامه بن لادن و یمن
یمن زادگاه اصلی خاندان اسامه بن لادن سرکرده سابق گروه القاعده است، به همین دلیل رهبر سابق القاعده از همان ابتدای تاسیس این گروه تروریستی در دهه نود به یمن توجه ویژه ای داشت.

فعالیت شاخه یمنی القاعده از سال های پایانی دهه نود آغاز شد، اما فعالیت های میدانی این گروه در یمن غالبا به حملات کوچک به اهداف غربی همچون ناو آمریکایی «کول» در سال 2000 در خلیج عدن یا حمله به سفارت آمریکا در صنعا در سال 2008 منحصر بود و القاعده از یمن بیشتر به عنوان مکانی برای پشتیانی حملات این گروه تکفیری درکشورهای دیگر استفاده می کرد.

در سال 2009 میلادی دو شاخه یمنی و عربستانی القاعده با هم ادغام شدند و گروه القاعده فی الجزیره العرب را تاسیس کردند که مرکز آن در یمن قرار داشت، اما رهبران اصلی آن عمدتا تبعه عربستان بودند.

حکومت القاعده در جنوب یمن
در سال 2011 و همزمان با انقلاب یمن، القاعده گروه جدیدی را به نام انصارالشریعه در جنوب این کشور تشکیل داد، گروهی که با اشغال مناطق به دنبال اقامه شریعت موردنظر القاعده بود. گروه انصارالشریعه با سوء استفاده از ضعف دولت مرکزی در آن زمان توانست که استان «ابین» در جنوب یمن را اشغال کند، اما عمر امارت القاعده در آن استان چندان زیاد نبود و ارتش یمن و نیروهای مردمی این کشور پس از چند ماهی القاعده را از این استان بیرون کردند.

با وجود اخراج القاعده از استان ابین، درگیری بین این گروه تکفیری و نیروهای نظامی یمن در سال های بعد ادامه پیدا کرد، اما القاعده دیگر مجال برپایی امارت اسلامی در جنوب یمن را پیدا نکرد و به محض استقرار در یک منطقه هدف حملات ارتش یمن قرار می گرفت.

اشغال استان نفت خیر یمن به دست القاعده
هجوم عربستان به یمن، فرصت جدیدی برای القاعده بود تا دوباره در جنوب یمن فعالیت خودش را گسترش دهد، تروریست های القاعده در واقع به عنوان پیاده نظام عربستان در این جنگ بودند و پس از حملات هوایی عربستان به مواضع ارتش یمن و نیروهای مردمی این کشور، به این مواضع حمله می کردند و سعی در گسترش مناطق تحت سیطره خود داشتند.

نیروهای القاعده چند روز پس از شروع هجوم عربستان به یمن، با خیانت استاندار وقت استان «حضرالموت» یمن و برخی از فرماندهان نظامی این استان که به «عبدربه منصور» رئیس جمهور فراری یمن وفادار بودند، توانستند که بدون درگیری مناطق گسترده ای از این استان مهم از جمله شهر «المکلا» مرکز آن را به اشغال خود دربیاورند.

استان حضرالموت بزرگترین استان یمن است که تقریبا یک سوم مساحت این کشور را تشکیل می دهد و در این استان چاه های نفت زیادی وجود دارد که امروز فروش نفت این چاه به منبع درآمدی برای القاعده تبدیل شده است. همچنین پیش از این وجود مناطق کوهستانی زیاد در استان حضرالموت زمینه را برای ایجاد اردوگاه های آموزشی و پایگاه های نظامی القاعده در مناطق مختلف استان حضرالموت را فراهم کرده بود.

گروه انصارالشریعه پس از اشغال استان حضرالموت شروع به غارت اداره ها، بانک های دولتی و پایگاه های ارتش یمن کرد و با برپایی یک امارت اسلامی دست به قتل و جنایت به نام اجرای شریعت زد، اقداماتی که صدای مردم این استان را درآورد و سبب شد که مردم بارها با برگزاری تظاهرات خواستار خارج شدن نیروهای القاعده از این استان شوند.

ظهور داعش در یمن
در سال های اخیر با قدرت پیدا کردن داعش در عراق و سوریه، تعدادی از نیروهای القاعده یمن با جدا شدن از این گروه، با ابوبکر البغدادی سرکرده داعش بیعت کردند و شاخه یمنی داعش را وجود آوردند، گروهی که فعالیت های تروریستی آن بیشتر در جنوب یمن و صنعا پایتخت این کشور متمرکز است و پس از هجوم عربستان به یمن، فعالیتش شکل علنی به خود گرفت.

داعش در یمن در مرحله تربیت نیرو است، کمپ های آموزشی این گروه در مناطق مختلف جنوب یمن افتتاح شده و دسته های مختلفی از عناصر تکفیری در این اردوگاه ها آموزش می بینند.

این گروه تروریستی هم اکنون صرفا به یک سری عملیات های ایذایی و انتحاری می پردازد، عملیات هایی که بیشتر در صنعا پایتخت یمن صورت می گیرد و مساجد صنعا هدف اصلی عملیات های انتحاری داعش هستند.

اما در آینده نزدیک باید در انتظار ظهور علنی داعش در شهرهای مختلف جنوب یمن با پرچم این گروه تروریستی باشیم، کما اینکه هم اکنون هم نیروهای داعش با پرچم این گروه تروریستی در مناطق مختلف جنوب یمن حضور دارند و حتی در برخی از شهرها مراسم رژه علنی برگزار کردند.



جنگ القاعده و داعش در یمن
از یک سال پیش درگیری بین  القاعده و داعش در مناطق مختلف دنیا به خصوص در سوریه و اخیر افغانستان شروع شده که هزاران تن از نیروهای تکفیری در این درگیری ها به هلاکت رسیدند، القاعده، داعش را یک گروهی خوارج گونه می داند که زیر فرمان رهبر القاعده نمی رود، به همین دلیل با این گروه درگیر شده است.

درگیری های القاعده و داعش در یمن هنوز آغاز نشده است، اما به نظر می رسد که با توجه به گسترش حضور داعش در یمن که باعث کاهش نفوذ القاعده در این کشور می شود، درگیری ها بین القاعده و داعش دیر یا زود آغاز شود، درگیری هایی که خونین بار خواهد بود.

آل سعود؛ حامی اصلی تکفیری ها در یمن
رژیم عربستان سعودی خود را از یکی از دشمنان گروه های تروریستی به خصوص القاعده و داعش می داند که به مبارزه با این گروه های تروریستی می پردازد،  اما این رژیم در حمله خود به یمن اعلام کرد که به دنبال مبارزه با القاعده در این کشور نیست، با وجودی که مناطق اصلی حضور القاعده یمن در مجاورت مرزهای مشترک عربستان با یمن قرار دارد.

القاعده و داعش در یمن مورد حمایت عربستان است و این کشور به نام حمایت از نیروهای یمنی به این گروه ها پول، سلاح و مهمات می دهد، اما این گروه های تکفیری در طول تاریخ نشان دادند که فرزندان خلفی برای اربابان منطقه ای خود نیستند و در نهایت به اربابانشان خیانت می کنند.


جنگ داخلی مزدوران در یمن
تاکنون درگیری های زیادی بین القاعده و داعش از یک سو و گروه های مسلح دیگر همچون گروه های تجزیه طلب جنوب یمن و طرافداران عبدربه منصور رئیس جمهوری فراری رخ داده، این گروه ها گرچه در هدف مبارزه با ارتش یمن و حرکت انصارالله متحد هستند، اما در بین خودشان اختلافات زیادی دارند که این اختلافات به درگیری های مسلحانه منجر می شود.

سیاست مشترک داعش در مناطق مختلف دنیا این است که پس از حضور در منطقه ای، با بین بردن گروه های مختلف، خود کنترل آن منطقه را به دست می گیرد و حکومت خود را تشکیل می دهد، به همین دلیل داعش حتی اگر با گروه یا جریانی هم متحد شود، دیر یا زود به هر حال به آن گروه خیانت می کند و آن گروه را از بین می برد.

آینده داعش در یمن
براساس مطالب ذکرشده می توان گفت که در آینده نزدیک باید در انتظار رشد جریان داعش در جنوب یمن و ظهور امارت های داعشی در این منطقه از یمن باشیم، اتفاقی که البته با جنگ های خونین بین القاعده یمن و گروه های تجزیه طلب جنوب یمنی و طرافداران رئیس جمهوری فراری از یک سو و داعش رخ خواهد داد و رویای عربستان برای بازگشت عبدربه منصور و دولت فراری اش به یمن از طریق حمایت از القاعده را نقش بر آب خواهد کرد.