به گزارش مشرق، این واقعیتی است که در حال حاضر بخش بسیار زیادی از ذخایر معدنی، محصولات کشاورزی و برخی تولیدات منحصربه فرد کشورمان را در برگرفته و به کمترین قیمت به خارج صادر و پول آن صرف امور جاری کشور می شود. این در حالی است که به گفته کارشناسان می توان با کاهش خام فروشی و انجام عملیات تبدیلی و تکمیلی روی این ذخایر، سالانه میلیاردها تومان ارزش افزوده و به خصوص اشتغال ایجاد کرد.
بررسی ها نشان می دهد انجام مراحل تکمیلی جدید روی برخی از اقلام یاد شده بخصوص در بخش کشاورزی و معدنی تا 300 درصد ارزش افزوده تولید خواهد کرد، اما تحقیقات نشان داده است بیش از 80 درصد از منابع و ثروت های کشورمان خام به خارج کشور صادر می شود و هر چند در برخی بخش ها عملیات تکمیلی و تبدیلی را تجربه کرده ایم، اما اولا این عملیات درباره حجم وسیعی از ذخایر صورت نگرفته و حجم آن به تناسب خام فروشی موجود، گسترده و چشمگیر نیست و ثانیا عملیات تکمیلی و تبدیلی چندان پیشرفته نیست و صرفا به مراحل ابتدایی بسنده می شود.
برنامه ریزی از تولید تا مصرف
در همین حال، سیدرضا نورانی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان میوه و تره بار درباره تولید محصولات مختلف کشاورزی و باغی به جام جم گفت: خوشبختانه کشور ایران در بیشتر محصولات رتبه اول تا هفتم را در اختیار دارد به همین دلیل فرصت های اقتصادی و تجاری گسترده ای در زمینه صادرات محصولات چه به صورت تازه خوری (میوه) و چه به صورت فرآوری شده خواهیم داشت. به عنوان مثال، امسال پیش بینی می کنیم 5/3 میلیون تن سیب درختی تولید داشته باشیم که رتبه چهارم یا پنجم جهان هستیم و درباره مرکبات معمولا 5/4 میلیون تن محصول داریم که دو رتبه بین المللی را به خود اختصاص داده ایم.
این در حالی است که در محصول انار رتبه اول و دومی همیشه میان ایران و آمریکا دست به دست شده و امسال با 750 هزار تن تولید احتمالا در رتبه اول خواهیم بود اما درباره صادرات چون هیچ تشویق و تحقیقی صورت نگرفته معمولا جایگاه قابل قبولی به خود اختصاص نداده ایم هرچند بارها اشاره شده است که محصولات باغی و کشاورزی ایران در صورت فرآوری و صادرات به صورت تازه می تواند درآمدی قابل مقایسه با درآمد های نفتی ایران داشته باشد، چون در برخی محصولات صادرات این اقلام می تواند دو تا سه برابر یک بشکه نفت درآمد و ارزآوری داشته باشد.
نورانی به موضوع صادرات محصولات کشاورزی و صنایع تبدیلی اشاره کرد و افزود: در این زمینه برخی از محصولات کشاورزی و باغی به طور معمول باید خام فروشی شود اما بسیاری از کشورهای توسعه یافته در این زمینه با استفاده از موضوع فرآوری و صادرات محصولات باغی درآمدهای مناسبی را در اختیار اقتصادشان قرار می دهند.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان میوه و تره بار درباره محصولاتی که بیشترین قابلیت ایجاد ارزش افزوده در صنایع تبدیلی را دارند گفت: همه می دانیم امروز ایران دچار بحران کم آبی شده و گاهی اوقات محصولاتش به همین دلیل دستخوش تغییر تولید می شود، اما می توان به عنوان مثال به انگور اشاره کرد چون این محصول نسبت به دیگر محصولات کشاورزی کمترین میزان مصرف آب را دارد و در عین حال اکثر استان های ایران قابلیت تولید این محصول را دارند و نزدیک به سه میلیون تن تولید داریم. بنابراین درصورتی که صنایع تبدیلی مناسبی در این زمینه مثل تولید کنسانتره و کشمش را درنظر بگیریم می توانیم ارزش افزوده مناسبی در این میان برای اقتصاد کشورمان ایجاد کنیم. در حالی که هیچ برنامه مدونی در این زمینه ارائه نشده و تصمیمی گرفته نشده است.
خام فروشی اتفاق تازه ای نیست
از سوی دیگر، کامران وکیل، دبیر اتحادیه صادرکنندگان مواد معدنی، با اشاره به موضوع عادی خام فروشی در معادن ایران، به جام جم گفت: پدیده خام فروشی نه تنها در معادن ایران، بلکه در صنایع دیگر مثل نساجی و کشاورزی نیز اتفاق تازه ای نیست. به عنوان مثال نفت صادر و الیاف نساجی وارد می کنیم یا این که در بسیاری از محصولات کشاورزی میوه اصلی و تازه را صادر می کنیم و کنسانتره وارد می کنیم. این موضوع ترجمه دقیقی از خام فروشی در صنعت ماست و بیانگر ضعف قابل توجه در این زمینه است.وی افزود: اگر واقعا تصمیم به جلوگیری از خام فروشی داریم ابتدا باید نسبت به پرورش نیروهای متخصص و ارتباط هرچه بیشتر صنایع با دانشگاه ها باشیم چون زیرساخت های ما نیازمند تغییرات اصولی و علمی هستند، به عنوان مثال اکنون ضعف های موجود باعث شده محصولات معدنی ما توان رقابت با محصولات معدنی خارج از مرزهای ایران را نداشته باشند و همین امر می تواند مانعی برای تولید محصولات با ارزش افزوده باشد و همان مواد اولیه را به خریداران تحویل دهیم.
وی به اهمیت نوسازی تجهیزات برای جلوگیری از خام فروشی در صنایع زیربنایی اشاره کرد و گفت: در صنف مواد معدنی مثلا تجهیزات ذوب آهن اصفهان که می تواند به عنوان یک فرایند تکمیلی برای سنگ آهن باشد اشاره کنیم چون این تجهیزات مربوط به دهه 50 شمسی هستند و بهره وری آنها بسیار کم است پس نکته کاملا مشخص است که محصولات خروجی این واحد نمی تواند نظرمشتریان را به خود جلب کند چون قیمت تمام شده محصولاتش بالاست.
براساس سفارش صادر کرده ایم
در همین حال، غلامرضا میری، مدیر اتحادیه صادرکنندگان زعفران خراسان رضوی ضمن توضیح درباره نحوه صادرات فله زعفران در گفت وگو با جام جم اظهار کرد: همان طور که می دانید زعفران پس از تولید با یک سرتینگ بسته بندی شده و روانه بازار می شود ولی با توجه به نوع تجارت و بازار زعفران که در دو بخش صنعتی و خوراکی مورد استفاده قرار می گیرد ایران از یک بخش آن بهره مند می شود. زعفران به جز صادرات برای مصارف صنعتی که ما در کشورمان هیچ مصرفی برای آن نداریم مثل تولید لوازم آرایشی و بهداشتی و دارو هیچ صادراتی به صورت فله نداریم براساس سفارش مشتری در بسته بندی های مختلف عرضه می شود (از 2/0 گرم تا حداکثر 500 گرم) هیچ گونه صادرات فله صورت نمی گیرد.
میری افزود: از این رو مشتریان صنعتی زعفران ایران هرگز در بسته بندی های خرد خرید نمی کنند و برای خط تولید خود خریدهای یکباره خواهند داشت پس به همین دلیل صادرات زعفران در بسته های نیم کیلویی به معنی صادرات فله نیست و نباید از واقعیت فاصله گرفت.
وی به سیاستگذاری های غیراصولی در این زمینه نیز اشاره کرد و گفت: همین برداشت اشتباه درباره فله فروشی باعث شد تا در دولت قبل محدودیتی غیراصولی برای صادرات زعفران درنظر بگیرند به این صورت که برای صادرات زعفران بالای 30 گرم 5 درصد عوارض تعیین شد. در همان ابتدا مخالفت کردیم و گفتیم این تصمیم غیراصولی است، اما مخالفات ما به جایی نرسید و همان قانون اجرایی شد در همین زمینه برای اثبات غیراصولی بودن موضوع به پرداخت این 5 درصد اقدام کردیم و بعد از پنج سال میزان آمار صادرات زعفران زیر 10 گرم همان 6 درصد قبل از اعمال قانون جدید بود بنابراین هیچ تغییری ایجاد نشد جز این که برایمان مشکل صادراتی ایجاد کردند و در نهایت دیوان عدالت اداری دولت را محکوم و قانون مذکور را منتفی اعلام کرد.
مدیر اتحادیه صادرکنندگان زعفران خراسان رضوی در ادامه افزود: برای صنعتی شدن روند تولید و فروش زعفران بهترین راهکار این است که بتوانیم تقاضایی در این زمینه ایجاد کنیم و صنایع تبدیلی و موارد کاربردی متفاوتی برای محصول زعفران ایران تدارک ببینیم به عنوان مثال اکنون اسپری زعفران، پودر کیک و نبات زعفرانی داریم و باید تحقیقاتی صورت گیرد که موارد مصرف دیگری برای آن در نظر داشته باشیم و با برندسازی بازارهای بین المللی زعفران را مدیریت کنیم.
هیچ برنامه ای برای صنایع تبدیلی نداشتیم
مصطفی احمدی، رئیس اتحادیه خشکباربا اشاره به جایگاه بسیار ضعیف صنایع تبدیلی در خشکبار کشور به خبرنگار ما گفت: صنایع تبدیلی در این صنف متاسفانه هیچ جایگاه مناسبی نداشته و به دلیل این که هیچ کس در گذشته برنامه ای برای صنایع تبدیلی در این صنعت نداشته و همواره به صورت سنتی فعالیت اقتصادی صورت گرفته است باعث شده تا در حاشیه قرار بگیرد. این در حالی است که اگر به ارزش افزوده و حجم تجارت آن توجه داشته باشیم درمی یابیم این صنعت درآمدی معادل درآمدهای نفتی داشته و می تواند به اقتصاد کشور هدیه دهد. هرچند قدرت چانه زنی در این زمینه بسیار بیشتر از برخی صنایع است. وی گفت: این بی توجهی به تجارت خشکبار در بازارهای بین المللی درحالی صورت گرفته که کیفیت محصولات ایران در جهان سطح اول را به خود اختصاص داده است.
بررسی ها نشان می دهد انجام مراحل تکمیلی جدید روی برخی از اقلام یاد شده بخصوص در بخش کشاورزی و معدنی تا 300 درصد ارزش افزوده تولید خواهد کرد، اما تحقیقات نشان داده است بیش از 80 درصد از منابع و ثروت های کشورمان خام به خارج کشور صادر می شود و هر چند در برخی بخش ها عملیات تکمیلی و تبدیلی را تجربه کرده ایم، اما اولا این عملیات درباره حجم وسیعی از ذخایر صورت نگرفته و حجم آن به تناسب خام فروشی موجود، گسترده و چشمگیر نیست و ثانیا عملیات تکمیلی و تبدیلی چندان پیشرفته نیست و صرفا به مراحل ابتدایی بسنده می شود.
برنامه ریزی از تولید تا مصرف
در همین حال، سیدرضا نورانی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان میوه و تره بار درباره تولید محصولات مختلف کشاورزی و باغی به جام جم گفت: خوشبختانه کشور ایران در بیشتر محصولات رتبه اول تا هفتم را در اختیار دارد به همین دلیل فرصت های اقتصادی و تجاری گسترده ای در زمینه صادرات محصولات چه به صورت تازه خوری (میوه) و چه به صورت فرآوری شده خواهیم داشت. به عنوان مثال، امسال پیش بینی می کنیم 5/3 میلیون تن سیب درختی تولید داشته باشیم که رتبه چهارم یا پنجم جهان هستیم و درباره مرکبات معمولا 5/4 میلیون تن محصول داریم که دو رتبه بین المللی را به خود اختصاص داده ایم.
این در حالی است که در محصول انار رتبه اول و دومی همیشه میان ایران و آمریکا دست به دست شده و امسال با 750 هزار تن تولید احتمالا در رتبه اول خواهیم بود اما درباره صادرات چون هیچ تشویق و تحقیقی صورت نگرفته معمولا جایگاه قابل قبولی به خود اختصاص نداده ایم هرچند بارها اشاره شده است که محصولات باغی و کشاورزی ایران در صورت فرآوری و صادرات به صورت تازه می تواند درآمدی قابل مقایسه با درآمد های نفتی ایران داشته باشد، چون در برخی محصولات صادرات این اقلام می تواند دو تا سه برابر یک بشکه نفت درآمد و ارزآوری داشته باشد.
نورانی به موضوع صادرات محصولات کشاورزی و صنایع تبدیلی اشاره کرد و افزود: در این زمینه برخی از محصولات کشاورزی و باغی به طور معمول باید خام فروشی شود اما بسیاری از کشورهای توسعه یافته در این زمینه با استفاده از موضوع فرآوری و صادرات محصولات باغی درآمدهای مناسبی را در اختیار اقتصادشان قرار می دهند.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان میوه و تره بار درباره محصولاتی که بیشترین قابلیت ایجاد ارزش افزوده در صنایع تبدیلی را دارند گفت: همه می دانیم امروز ایران دچار بحران کم آبی شده و گاهی اوقات محصولاتش به همین دلیل دستخوش تغییر تولید می شود، اما می توان به عنوان مثال به انگور اشاره کرد چون این محصول نسبت به دیگر محصولات کشاورزی کمترین میزان مصرف آب را دارد و در عین حال اکثر استان های ایران قابلیت تولید این محصول را دارند و نزدیک به سه میلیون تن تولید داریم. بنابراین درصورتی که صنایع تبدیلی مناسبی در این زمینه مثل تولید کنسانتره و کشمش را درنظر بگیریم می توانیم ارزش افزوده مناسبی در این میان برای اقتصاد کشورمان ایجاد کنیم. در حالی که هیچ برنامه مدونی در این زمینه ارائه نشده و تصمیمی گرفته نشده است.
خام فروشی اتفاق تازه ای نیست
از سوی دیگر، کامران وکیل، دبیر اتحادیه صادرکنندگان مواد معدنی، با اشاره به موضوع عادی خام فروشی در معادن ایران، به جام جم گفت: پدیده خام فروشی نه تنها در معادن ایران، بلکه در صنایع دیگر مثل نساجی و کشاورزی نیز اتفاق تازه ای نیست. به عنوان مثال نفت صادر و الیاف نساجی وارد می کنیم یا این که در بسیاری از محصولات کشاورزی میوه اصلی و تازه را صادر می کنیم و کنسانتره وارد می کنیم. این موضوع ترجمه دقیقی از خام فروشی در صنعت ماست و بیانگر ضعف قابل توجه در این زمینه است.وی افزود: اگر واقعا تصمیم به جلوگیری از خام فروشی داریم ابتدا باید نسبت به پرورش نیروهای متخصص و ارتباط هرچه بیشتر صنایع با دانشگاه ها باشیم چون زیرساخت های ما نیازمند تغییرات اصولی و علمی هستند، به عنوان مثال اکنون ضعف های موجود باعث شده محصولات معدنی ما توان رقابت با محصولات معدنی خارج از مرزهای ایران را نداشته باشند و همین امر می تواند مانعی برای تولید محصولات با ارزش افزوده باشد و همان مواد اولیه را به خریداران تحویل دهیم.
وی به اهمیت نوسازی تجهیزات برای جلوگیری از خام فروشی در صنایع زیربنایی اشاره کرد و گفت: در صنف مواد معدنی مثلا تجهیزات ذوب آهن اصفهان که می تواند به عنوان یک فرایند تکمیلی برای سنگ آهن باشد اشاره کنیم چون این تجهیزات مربوط به دهه 50 شمسی هستند و بهره وری آنها بسیار کم است پس نکته کاملا مشخص است که محصولات خروجی این واحد نمی تواند نظرمشتریان را به خود جلب کند چون قیمت تمام شده محصولاتش بالاست.
براساس سفارش صادر کرده ایم
در همین حال، غلامرضا میری، مدیر اتحادیه صادرکنندگان زعفران خراسان رضوی ضمن توضیح درباره نحوه صادرات فله زعفران در گفت وگو با جام جم اظهار کرد: همان طور که می دانید زعفران پس از تولید با یک سرتینگ بسته بندی شده و روانه بازار می شود ولی با توجه به نوع تجارت و بازار زعفران که در دو بخش صنعتی و خوراکی مورد استفاده قرار می گیرد ایران از یک بخش آن بهره مند می شود. زعفران به جز صادرات برای مصارف صنعتی که ما در کشورمان هیچ مصرفی برای آن نداریم مثل تولید لوازم آرایشی و بهداشتی و دارو هیچ صادراتی به صورت فله نداریم براساس سفارش مشتری در بسته بندی های مختلف عرضه می شود (از 2/0 گرم تا حداکثر 500 گرم) هیچ گونه صادرات فله صورت نمی گیرد.
میری افزود: از این رو مشتریان صنعتی زعفران ایران هرگز در بسته بندی های خرد خرید نمی کنند و برای خط تولید خود خریدهای یکباره خواهند داشت پس به همین دلیل صادرات زعفران در بسته های نیم کیلویی به معنی صادرات فله نیست و نباید از واقعیت فاصله گرفت.
وی به سیاستگذاری های غیراصولی در این زمینه نیز اشاره کرد و گفت: همین برداشت اشتباه درباره فله فروشی باعث شد تا در دولت قبل محدودیتی غیراصولی برای صادرات زعفران درنظر بگیرند به این صورت که برای صادرات زعفران بالای 30 گرم 5 درصد عوارض تعیین شد. در همان ابتدا مخالفت کردیم و گفتیم این تصمیم غیراصولی است، اما مخالفات ما به جایی نرسید و همان قانون اجرایی شد در همین زمینه برای اثبات غیراصولی بودن موضوع به پرداخت این 5 درصد اقدام کردیم و بعد از پنج سال میزان آمار صادرات زعفران زیر 10 گرم همان 6 درصد قبل از اعمال قانون جدید بود بنابراین هیچ تغییری ایجاد نشد جز این که برایمان مشکل صادراتی ایجاد کردند و در نهایت دیوان عدالت اداری دولت را محکوم و قانون مذکور را منتفی اعلام کرد.
مدیر اتحادیه صادرکنندگان زعفران خراسان رضوی در ادامه افزود: برای صنعتی شدن روند تولید و فروش زعفران بهترین راهکار این است که بتوانیم تقاضایی در این زمینه ایجاد کنیم و صنایع تبدیلی و موارد کاربردی متفاوتی برای محصول زعفران ایران تدارک ببینیم به عنوان مثال اکنون اسپری زعفران، پودر کیک و نبات زعفرانی داریم و باید تحقیقاتی صورت گیرد که موارد مصرف دیگری برای آن در نظر داشته باشیم و با برندسازی بازارهای بین المللی زعفران را مدیریت کنیم.
هیچ برنامه ای برای صنایع تبدیلی نداشتیم
مصطفی احمدی، رئیس اتحادیه خشکباربا اشاره به جایگاه بسیار ضعیف صنایع تبدیلی در خشکبار کشور به خبرنگار ما گفت: صنایع تبدیلی در این صنف متاسفانه هیچ جایگاه مناسبی نداشته و به دلیل این که هیچ کس در گذشته برنامه ای برای صنایع تبدیلی در این صنعت نداشته و همواره به صورت سنتی فعالیت اقتصادی صورت گرفته است باعث شده تا در حاشیه قرار بگیرد. این در حالی است که اگر به ارزش افزوده و حجم تجارت آن توجه داشته باشیم درمی یابیم این صنعت درآمدی معادل درآمدهای نفتی داشته و می تواند به اقتصاد کشور هدیه دهد. هرچند قدرت چانه زنی در این زمینه بسیار بیشتر از برخی صنایع است. وی گفت: این بی توجهی به تجارت خشکبار در بازارهای بین المللی درحالی صورت گرفته که کیفیت محصولات ایران در جهان سطح اول را به خود اختصاص داده است.
