مقایسه این دو نرخ نشان می دهد که کاهش در فروش صنایع بیشتر از کاهش تولید آ نها در شش ماهه ابتدایی بوده است. نکته قابل توجه دیگر این که کاهش رشد در فصل دوم 1394 شدیدتر شده است، چون رشد فصل دوم سال 1394 نسبت به مدت مشابه سال گذشته منفی تر از رشد شش ماه است.
رشد مثبت تولید صنعتی در سال 1393 در سال 1394 ادامه پیدا نکرده و منفی شده است. رشد منفی در این بخش علی رغم نتیجه مثبت مذاکرات و کاهش تحریم ها اتفاق افتاده است. همان طور که در گزارش های قبلی هم اشاره شده بود، مهم ترین عامل کاهش تولید و فروش صنایع را می توان کاهش تقاضای داخلی دانست. بر اساس گزارشی که بانک مرکزی منتشر کرد، درآمد خانوارهای شهری در سال 1393 نسبت به سال قبل رشد 13.4 درصدی داشته است. حال با توجه به تورم 15.6 درصدی در این سال می توان گفت درآمد خانوارهای شهری به طور حقیقی 2.2 درصد کاهش داشته است. بر همین اساس درآمد
حقیقی خانوارهای شهری در سال 1391 و
1392 به ترتیب 5.5 و 2.3 درصد کاهش داشته است. با کاهش حدود 10.5 درصد در
قدرت خرید خانوارهای شهری در این سه سال طبیعی است که تقاضا برای کالاهای
غیرضروری کاهش داشته باشد البته باید توجه کرد که افزایش تولید در سال 1393
به علت کاهش محدودیت های بخش عرضه در واردات کالاها و مواد اولیه بود که
افزایش در تولید را به همراه داشت ولی با توجه به نبودن تقاضای موثر در
بازار این رشد در سال 1394 ادامه پیدا نکرد.
البته کاهش قدرت خرید مردم
تنها علت کاهش تقاضا نبوده است. پس از توافق برجام انتظارات کاهش قیمت در
بین مردم شکل گرفته است و مردم خرید خود را در این دوران به دوره های بعدی و
بعد از کاهش قیمت انتظاری خود موکول کرده اند. از این رو شاهد کاهش تقاضای
کالاهای بادوام در این دوره هستیم. از دیگر عوامل کاهش تقاضا در اقتصاد می
تواند کاهش
قیمت محصولات و فرآورده های نفتی و گازی در کشور باشد.
کاهش قیمت نفت به زیر 50 دلار و همچنین کاهش قیمت میعانات گازی و محصولات
پتروشیمی به کمترین حد از سال 2009 میلادی، باعث شده است درآمدهای ارزی
کشور به شدت کاهش یابد. این کاهش درآمدهای ارزی به کاهش تقاضای دولتی و
بودجه انقباضی دولت در سال 1394 منجر شده است.
بر اساس این گزارش، واردات محصولات صنعتی که تقریبا 72 درصدآن را کالاهای
واسطه ای تشکیل می دهد از فصل دوم سال 1393 به بعد روند کاهشی دارد. به
طوری که رشد سالانه منتهی به فصل دوم 1394 ارزش دلاری واردات محصولات صنعتی
منفی 15 درصد شده است. این در حالی است که صادرات محصولات صنعتی که از
انتهای سال 1391 تا انتهای سال 1393 روند کاهشی نداشته و دارای شیب ملایم
صعودی بوده است، در سال 1394 کاهش تقریبا 10 درصدی را تجربه کرده که به علت
کاهش ارزش صادرات فرآورد ههای نفتی و گازی است. از نظر وزنی صادرات این
محصولات افزایش داشته است اما به علت افت شدید قیمت شاهد این کاهش ارزش
صادرات هستیم.
از سوی در واردات کالاهای مصرفی، واسطه ای و سرمایه ای
روند افزایشی از اواسط سال 1392 تا اواسط سال 1393 و سپس روند کاهشی تا فصل
دوم 1394 در همه گروه های کالایی قابل مشاهده است اما در این بین بیشترین
کاهش در واردات در چهار فصل اخیر مختص به کالاهای مصرفی است که ارزش دلاری
واردات آن بیش از 24 درصد کاهش داشته است و کالاهای سرمایه ای در این دوره
تنها 6.3 درصد کاهش در ارزش دلاری واردات را تجربه کرده است. نکته قابل
ذکر در خصوص این آمار این است که قیمت دلاری محصولات وارداتی واسطه ای و
مصرفی در دوره یک ساله منتهی به فصل دوم 1394 به ترتیب 11.9 و 2.9 درصد
کاهش داشته است اما قیمت محصولات وارداتی سرمایه ای در این دوره 6.7 درصد
افزایش داشته است.
وضعیت صنعت در شش ماهه ابتدای سال 1394 تحت تاثیر کاهش تقاضا قرار داشته
که منجر به کاهش تولید در برخی صنایع شده است. این در حالی است که بیشتر
صنایع با برداشته شدن تحریم ها و تسهیل مشارکت با شرکای خارجی در طرح های
تولیدی، به دنبال بهبود وضعیت خود هستند اما به نظر می رسد اثر رفع محدودیت
های ناشی از تحریم بر عملکرد صنایع در سال 1395 قابل مشاهده باشد و در سال
1394 بهبود تقاضای داخلی می تواند راهگشای خروج از رکود کشور باشد.
بررسی ها نشان می دهد صنعت سیمان، گچ و آهک بیشترین کاهش را در شش ماهه
گذشته هم در تولید و هم در فروش داشته است و بیشترین رشد در این مدت مربوط
به صنایع مواد غذایی و آشامیدنی بوده است.
خودروسازی و ساخت قطعات:
پس از رشدهای خیره کننده صنعت خودرو در سال 1393 در سال 1394 شاهد کاهش رشد و حتی کاهش تولید در این صنعت بوده ایم. به طوری که بر اساس گزارش های وزارت صنعت، معدن و تجارت، تولید خودرو در شهریورماه در مقایسه با شهریور سال گذشته 47 درصد کاهش نشان می دهد.
ایران خودرو به عنوان بزرگترین شرکت در این صنعت در شش ماهه 1394 حدود 90 درصد کاهش سود نسبت به دوره مشابه سال قبل را تجربه کرده که عمده علت این موضوع مربوط به کاهش سود قطعه سازان زیرمجموعه ایران خودرو است. همچنین هزینه های مالی، اداری و عمومی شرکت های خودرویی در شش ماهه نخست امسال در مقایسه با دوره مشابه سال قبل با رشد حدود 50 درصدی روبه رو شده است که نشان از عمق رکود در این صنعت می دهد. کاهش فروش در این صنعت بیشتر از کاهش تولید است که می تواند نشاندهنده کمبود تقاضا برای محصولات این صنعت باشد.
محصولات شیمیایی:
تولید محصولات شیمیایی(در شرکت های بورسی) در شش ماهه ابتدای سال جاری با کاهش 6.2 درصدی همراه بوده است. این در حالی است که بر اساس گزارش وزارت صنعت و معدن در چهار ماهه نخست کاهش تولید در این صنعت 4 درصد بوده است البته در این صنعت کاهش در تولید بیشتر از کاهش در فروش بوده است که می تواند به علت کاهش سود در این صنعت باشد. افزایش نرخ خوراک از طرفی و کاهش قیمت محصولات پتروشیمی در بازار جهانی از طرف دیگر باعث کاهش قابل توجه سود شرکت های پتروشیمی شده است.
وضعیت صادرات محصولات پتروشیمی تولید صنعتی ایران با استفاده از اطلاعات شرکت های بورسی در این صنعت نیز قابل توجه است. در حالی که صادرات این محصولات در شش ماهه ابتدای سال جاری از نظر وزنی رشد 35 درصدی داشته است، با توجه به کاهش قیمت های جهانی از نظر ارزش دلاری رشد تقریبا صفر داشته است.
فلزات اساسی:
بر اساس گزارش ایمیدرو تولید شش ماهه فولاد خام در کشور با کاهش 1.8 درصدی همراه بوده است و تولید کاتد مس به عنوان یکی دیگر از محصولات اصلی این صنعت در این دوره بیش از 10 درصد کاهش داشته است البته تولید شمش آلومینیوم در این مدت رشد مثبت 3.3 درصدی داشته است. ولی در مجموع ایت صنعت نیز در سال 1394 وارد رکود شده است که رکود در ساخت و ساز و کاهش قیم تهای جهانی و محدودیت های تجاری از مهم ترین عوامل رکود در این صنعت هستند.
شرکت های بورسی علاوه بر ارائه عملکرد فروش و تولید خود در بازه های فصلی،
هر سال قبل از شروع سال مالی خود در قالب بودجه شرکت، برنامه یا پیش بینی
شرکت برای تولید در سال آینده را ارائه می کنند. این پیش بینی سالانه برای
هر شرکت در هر فصل بعد از دیدن عملکرد آن فصل در صورت لزوم تعدیل می شود.
از این رو ممکن است شرکت ها در طول سال سه یا چهار گزارش در خصوص وضعیت
تولید کل سال خود بدهند. با استفاده از این اطلاعات می توان انتظارات
فعالان صنایع مختلف را در مورد تولید در آن سال مالی متوجه شد و قبل از
تحقق مقدار تولید، دیدی از وضعیت تولید صنایع داشته باشیم.
بررسی
اطلاعات پردازش شده پیش بینی شرک تهای بورسی نشان می دهد بر اساس پیش بینی
این فصل شرکت های بورسی برای تولید در سال 1394 نسبت به فصل قبل حدود 8.6
درصد کاهش داشته است. این در حالی است که این پیش بینی نسبت به فصل مشابه
سال قبل کاهش 7.9 درصدی داشته است.
پیش بینی تولید و فروش در تمام صنایع منتخب نسبت به فصل مشابه سال قبل منفی است. بیشترین کاهش پیش بینی شده مربوط به صنعت سیمان است که فعالان آن پیش بینی مثبتی از آینده تولید و فروش آن ندارند.در صنایع فلزات اساسی، محصولات شیمیایی و سیمان شاخص پیش بینی فروش پایین تر از پیش بینی تولید است که نشان دهنده دید رکودی در این صنایع است.
