گروه بین‌الملل مشرق - جاناتان پولارد، تحلیل‌گر اطلاعاتی اسبق آمریکا، که بعد از دستگیری در 1987، به جرم انتقال اطلاعات فوق محرمانه آمریکا به اسراییل، 30 سال را در زندان گذرانده بود، روز جمعه 20 نوامبر، به صورت مشروط از زندان آزاد شد. پرونده پولارد یکی از جنجالی‌ترین ماجراهای جاسوسی قرن بیستم در آمریکا بود و او را حتی «بزرگ‌ترین خیانتکار قرن در آمریکا» نامیده‌اند. حجم اسناد منتقل شده توسط او در عرض حدود یک سال، حدود 360 فوت مکعب بوده که به اسراییل و برخی طرف‌های دیگر فروخته شد.

او تا به امروز تنها آمریکاییست که به جرم جاسوسی برای یک دولت متحد به حبس ابد محکوم شده است. پولارد در توجیه اقدامات خود در دادگاه گفته بود که «تشکیلات اطلاعاتی آمریکا در مجموع با در اختیار نگذاشتن اطلاعات (به اسراییل) امنیت اسراییل را به خطر می‌انداخت.» مقامات صهیونیستی، فعالان آمریکایی صهیونیست و برخی سیاستمداران آمریکایی، لابی‌های مستمری برای کاهش یا تبدیل حکم او انجام دادند. حکومت رژیم صهیونیستی در 1987 به نقش خود در جاسوسی پولارد اذعان کرد و نامه عذرخواهی به ایالات متحده فرستاد، ولی تا سال 1998 حاضر نشد پرداخت پول به او را گردن بگیرد.

در طول حبس او، اسراییلی‌ها مرتبا تلاش‌های ناموفق خود را برای آزادی او از کانال‌های رسمی و غیررسمی ادامه دادند. در سال 1995 رژیم صهیونیستی به این جاسوس مهم خود، شهروندی اسراییل اعطاء کرد.

شماری از مقامات سابق یا بر سر کار آمریکا از جمله دانلد رامسفلد، دیک چنی و جرج تنت (رییس سابق سیا) و گروهی از رهبران سابق و فعلی کنگره از هر دو حزب، با هرگونه ملایمتی نسبت به این پرونده در همه این سال‌ها مخالفت نشان دادند. آن‌ها معتقد بوده و هستند که آسیب وارد شده به امنیت ملی آمریکا از طریق جاسوسی پولارد، بسیار شدیدتر، ماندگارتر و پردامنه‌تر از آن بوده که عمومی گشته است.

پولارد در دادگاه گفت که تنها اطلاعاتی را به اسراییل داد که برای امنیت این رژیم حیاتی بود.

مخالفان، در مقابل، این استدلال را مطرح کردند که پولارد به هیچ عنوان نمی‌توانست که بداند چه اطلاعاتی از کانال رسمی دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا به اطلاعات اسراییل انتقال می‌یابد و قادر به تفکیک اطلاعات حیاتی یا غیرحیاتی برای اسراییل نبوده است. به هر حال، پولارد اجزای مختلفی از روند جمع آوری اطلاعات توسط سرویس‌های اطلاعاتی این کشور را برای دولت اسراییل برملا ساخت، یعنی او مجموعه‌ای از منابع و شیوه‌های اطلاعاتی و اطلاعات فوق حساس دولت آمریکا را به اسراییل فروخت. از جمله این اطلاعات، ده جلد از کتابچه‌های «آژانس امنیت ملی» ایالات متحده بود که با جزییات، شیوه جاسوسی ارتباطات توسط این کشور را تشریح می‌کرد. بخش بسیار حساس و حیاتی این اطلاعات، اسامی هزاران عاملی بود که با سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا همکاری می‌کردند. علی رغم ادعای مکرر نتانیاهو که پولارد صرفا برای خدمت به اسراییل دست به این کار زد، خود او در دادگاهش اعتراف کرد که در مواردی اطلاعات را به کشورهای دیگر هم فروخته بود.

عکس دوربین امنیتی در حال شکار جاسوسی پولارد

برای 30 سال، پولارد کانون اصلی یک مجادله قدیمی بین این این دو متحد راهبردی یعنی آمریکا و رژیم صهیونیستی بود. به تعبیری پرونده پولارد به زخمی عمیق و کهنه در روابط این دو دولت تبدیل شد. آمریکایی‌ها در همه این سال‌ها او را مصداق بارز و کامل یک خائن معرفی کرده‌اند، و صهیونیست‌ها او را یک سرباز، بلکه یک قهرمان. همان‌طور که گفته شد، او تنها شهروند آمریکایی بود که به جرم جاسوسی برای یک متحد به حبس ابد محکوم شد. او اکنون به صورت مشروط و برای مدتی نامعین از زندانی در کارولاینای شمالی آزاد شده است. پولارد بلافاصله به همراه وکلای خود به نیویورک و به کمیسیون آزادی مشروط ایالات متحده رفت تا درباره شرایط این آزادی چانه بزنند. یکی از این شرایط، وصل بودن یک دستگاه جی‌پی‌اس به مچ پا برای کنترل رفت و آمدهای اوست. پولارد 61 ساله، اکنون با مو و ریش خاکستری و هیکل فربه، از یاد بسیاری از آمریکایی‌ها رفته است. وکلایش می‌گویند که قرار است پولارد کار تحلیل اطلاعات را برای یک شرکت سرمایه‌گذاری به عهده بگیرد.

بنیامین نتانیاهو که سال‌ها یکی از پیگیرترین مقامات اسراییلی برای آزادی پولارد بود بعد از آزادی او چنین گفت:

«بعد از سه دهه طولانی و دشوار، جاناتان به خانواده‌اش بازگشت، با این امید که این سبت (عید مذهبی یهودیان) برای او صلح و شادی بیشتری برای سال‌ها و دهه‌های آینده در پی داشته باشد.»

در طرف آمریکایی اما آزادی او شوقی برنیانگیخت. «جوزف دی جنووا»، دادستان سابق که از طرف دولت آمریکا پولارد را تحت تعقیب قرار داده بود، درباره آزادی او چنین گفت:

«این یکی از 10 پرونده جاسوسی بزرگ تاریخ بود. خوشحالم که او 30 سال را در زندان گذراند. ای کاش او بیش از این هم در زندان می‌ماند.»

جاناتان پولارد که زمانی سر و صدای بسیاری در آمریکا به پا کرده بود، در اولین روز آزادیش ترجیح داد سکوت پیشه کند: «در این شرایط ترجیح می‌دهم حرفی نزنم.»

او تحت شرایط آزادی مشروط از زندان بیرون آمده است، شرایطی که به ادعای حامیانش بسیار سختگیرانه است. طبق مقررات فدرال، او دست کم تا 5 سال نمی‌تواند کشور را بدون کسب اجازه ترک کند. کاخ سفید هم پیشاپیش اعلام کرده که به هیچ وجه قصد دخالت در صدور اجازه خروج برای او را به مقصد اسراییل ندارد، امری که خواسته خود پولارد است. به علاوه، مقامات قضایی اصرار دارند که هر کامپیوتری که او استفاده می‌کند، تحت نظارت مقامات قضایی خواهد بود. وکلای او اصرار به لغو هر دو شرط دارند. آن‌ها استدلال می‌کنند که که بعد از 30 سال زندان، همه اطلاعاتی که او داشته اکنون سوخته و بی‌استفاده گشته است و از همین رو چنین سخت‌گیری‌هایی دلیل منطقی ندارد!

جاناتان پولارد در سال 1979 تقاضای استخدام در سیا را کرد که تقاضای او رد شد. بعد او برای خدمت در نیروی دریایی به عنوان تحلیل‌گر اطلاعاتی غیرنظامی درخواست داد. در گزارش گزینش او که بعد از دستگیری به بیرون درز کرد، او را «یک تحلیلگر اطلاعاتی و محقق قابل، همراه با بی‌ثباتی احساسی قابل توجه» توصیف کرده بودند. او در همین سمت تحلیلگر اطلاعاتی نیروی دریایی کار جاسوسی را آغاز کرد.

پولارد در ژوئن 1984 تحویل چمدان‌های حاوی اطلاعات طبقه‌بندی شده را به عامل اطلاعاتی اسراییل آغاز کرد که شامل اطلاعات زرادخانه‌های شوروی و کشورهای عرب و همچنین عکس‌های ماهواره‌ای می‌شد. همچنین، در دفعات بعدی، او کتابچه‌های آژانس امنیت ملی آمریکا را که شامل جزییات دقیقی از «جاسوسی سیگنال» (جاسوسی از وسایل ارتباطی) می‌شد به اسراییلی‌ها تحویل داد. او بابت این چمدان‌ها، ده‌ها هزار دلار پول، جواهرات قیمتی و سفرهای خارجی دریافت می‌کرد.

او و همسر اولش، آن هندرسن پولارد، در نوامبر 1985، بعد از خروج از سفارت اسراییل در واشینگتن دستگیر شدند. آن‌ها برای ثبت درخواست پناهندگی به آن جا رفته بودند.

او در بازجویی‌ها موافقت کرد که در ازای تخفیف در مجازات به جرم خود اعتراف کند و بنا بود که او صرفا به یک اتهام، یعنی توطئه برای اقدام به جاسوسی، محاکمه شود. البته علت اصلی پیشنهاد این معامله از سوی ایالات متحده، این بود که دولت آمریکا مایل نبود که محاکمه پولارد به مجالی برای افشای حقایق و اسنادی تبدیل شود که در کوران جنگ سرد، می‌توانست به شدت به کار رقیب، یعنی اتحاد جماهیر شوروی، بیاید. اما بعد از انجام مصاحبه‌هایی در زندان که هیچ بویی از پشیمانی نداشت و بوی توجیه می‌داد، مقامات قضایی او را به نقض توافق متهم کرده و محکوم به حبس ابدش کردند. البته سال‌ها بعد معلوم شد که دولت رونالد ریگان، در نامه‌ای که هنوز هم محرمانه است، موسوم به «برآورد خسارت»، به قاضی پرونده ، «آوبری رابینسون»، او را در جریان تبعات به شدت منفی اقدامات پولارد گذاشت که همین منجر به صدور حکم حبس ابد برای او شد. همسرش «آن پولارد» هم به جرم همکاری با همسرش به 5 سال زندان محکوم شد. او بعد از آزادی از جاناتان طلاق گرفت.

آن پولارد بعد از آزادی از زندان

جاناتان هم بعدها از همان زندان با زن یهودی دیگری به نام «استر» ازدواج کرد که یکی از فعال‌ترین چهره‌های کارزار آزادی این جاسوس بود و بارها با مقامات اسراییلی دیدار کرد.

ایستر همسر دوم جاناتان پولارد


ایستر پولارد در دیدار با شیمون پرز


همسر پولارد در دیدار با نتانیاهو

نکته جالب این که، آن هندرسن، یک سال پیش در مصاحبه با خبرنگار آمریکایی، اسکات سیمون، مدعی شد که او و همسرش بعد از احساس خطر دستگیری، برای گرفتن کمک به در سفارت اسراییل در واشینگتن رفته بودند، ولی اسراییلی‌ها در را باز نکردند! به گفته خانم آن، گرچه اسراییل در این سه دهه تلاش‌های زیادی برای آزادی همسرش انجام داد، ولی زمانی که واقعا این امکان را داشت، در را به روی آن‌ها بست. خود او معتقد است که احتمالا اسراییلی‌ها هم فردی را که حاضر بود اطلاعات حساس کشورش را به پول و طلا بفروشد، موجود خطرناکی می‌دانستند! به هر حال، آن هندرسن، که بعد از گذراندن 3 سال و نیم از زندان آزاد شد و بعد از مدتی به اسراییل رفت، در این سال‌ها درگیر شکایت از دولت اسراییل بابت تخریب چهره خود است. او از این بابت میلیو‌ن‌ها دلار تقاضا کرده است و همچنین خواهان آن است که اسراییل رسما او را به عنوان مامور خود در زمان دستگیری تایید کند. رژیم صهیونیستی هم این امر را موکول به آزادی جاناتان پولارد از زندان کرده بود.

دز این سه دهه، حامیان پولارد مجازات او را «نامتناسب» می‌دانستند و آن را بسیار شدیدتر از مجازات مجرمان جنایی خشن و یا جاسوسی برای کشور متخاصم می‌خواندند. مثلا مالکم هوئنلین، مدیر اجرایی «کنفرانس رؤسای سازمان‌های یهودی اصلی در آمریکا»، چنین نظر داد:

«ایالات متحده از بسیاری از متحدانش جاسوسی می‌کند و آن‌ها هم از ما. این رسم دنیاست.»

بسیاری از سازمان‌ها و گروه‌های یهودی آمریکا هم از همان ابتدای دستگیری تلاش کردند تا حربه «ضدیهودی‌گری» را به کار بگیرند، لیکن خشم دولت و مردم آمریکا از اقدامات پولارد به حدی بود که این حربه هم چندان موثر نیفتاد. منتقدان پولارد می‌گویند، او یک اسراییلی نبوده، بلکه شهروند آمریکا بود که کشورش را در ازای پول فروخت. در سرزمین‌های اشغالی اما او میان صهیونیست‌ها به یک سلبریتی تبدیل شده است که پوسترهایش را به در و دیوار می‌زنند. در این سه دهه، بحث آزادی پولارد همواره یکی از موضوعات ثابت مذاکره در سفر مقامات ارشد صهیونیست‌ها به آمریکا بوده است.

در 1998، بیل کلینتون طرح آزادی پولارد را به عنوان ابزاری در تسهیل مذاکرات سازش فتح و اسراییل مطرح کرد، اما جرج تِنِت، رییس وقت سیا، به شدت مخالفت نشان داد و تهدید به استعفا کرد. در نتیجه مساله‌ به جایی نرسید. سال گذشته هم جان کری، وزیر خارجه آمریکا، چنین مساله‌ای را مطرح کرد که باز هم به دلیل وجود مخالفان سرسخت منجر به آزادی پولارد نشد. در نهایت، دولت اوباما کاری برای آزادی پیش از موعد او انجام نداد، ولی وقتی کمیسیون آزادی مشروط ایالات متحده تصمیم به آزادی او گرفت، مخالفتی هم صورت نداد.

در رژیم صهیونیستی، تنانیاهو تا به این جا سعی کرده جلوی هر‌گونه اظهار شادی یا استقبال از آزادی پولارد را به ویژه در میان مسؤولین این رژیم بگیرد تا احیانا موجب تحریک مقامات آمریکایی نشود. به هر حال قرار است که تا 5 سال دیگر پولارد در خاک آمریکا و تحت نظر مقامات این کشور باقی بماند. اما وزیر دادگستری این رژیم، «آیلت شاکد» که یک صهیونیست فوق راست‌گراست با گذاشتن عکس پولارد در صفحه فیسبوک خود، آزادی او را تبریک گفت. «ناخمن شای»، نماینده کنست از حزب چپ میانه «اتحاد صهیون» و مسوول هیات پارلمانی اسراییل برای پیگیری آزادی این جاسوس، در نامه‌ای به پولارد نوشت:

«ما از پا نخواهیم نشست تا آن که شما آزاد شوید و آمریکا را به مقصد اول و آخر خود، یعنی اسراییل، ترک کنید.»