گروه بین‌الملل مشرق - قدرت ملی الکترونیکی در حال حاضر به یکی از عناصر فراگیر قدرت در میان کشورها تبدیل شده و عناصر تأثیرگذار و فعال در ابعاد مختلف است در یک عملیات سایبری به دنبال تحقق اهداف سیاسی خود هستند. این موضوع به صورت واضح و ملموس خود را در جنگ داخلی سوریه نشان می‌دهد. شاید بتوان گفت جنگ کنونی در سوریه را می‌توان پیشگام نسل جدید جنگ ها دانست، چرا که به موازات نبردهای جاری در خیابان‌های شهرهای سوریه در فضای مجازی نیز معرکه بی سابقه ای به راه افتاده است. 
یکی از ویژگی‌های درگیری‌ها در فضای مجازی این است که عرصه سایبری اجازه می‌دهد هویت طرف مقابل درگیری ها فاش نشود. به این ترتیب هر فردی می‌تواند هر چیزی را منتشر کند. البته این یک ویژگی و در عین حال یک عیب به شمار می‌رود. عیب آن در این است که راه رسیدن افکار عمومی به اطلاعات درست در میان حجم انبوهی از اطلاعات که درک صحت آن ها بسیار مشکل است، سخت و پیچیده می شود. آنهم در شرایط که تمامی بازیگران این عرصه سعی دارند اخبار خود را درست و موثق جلوه دهند.
 
بر کسی پوشیده نیست که آغاز بحران سوریه در سال 2011 میلادی با عملیات پیچیده و برنامه ریزی شده رسانه ای صورت گرفت که شبکه هایی مانند الجزیره و العربیه و بی بی سی و سی ان ان پیش قراولان آن بودند. علاوه بر اقدامات رسانه های طرفین درگیری ها برای اقناع افکار عمومی نسبت به صداقت و اعتبار خود و کذب اخبار طرف مقابل، فعالیت های تبلیغاتی رسانه ای بویژه در مورد حامیان گروه های تروریستی نظیر داعش سهم عمده ای در تحریک، فریب و جذب جوانان از گوشه و کنار دنیا و کشاندن آن ها به سوریه برای مبارزه داشته است.
 
حامیان دولت سوریه در جنگ سایبری
1-    ارتش الکترونیک سوریه:‌ یکی از فعالان ارشد دنیای اینترنت در رابطه با جنگ داخلی سوریه، ارتش الکترونیک سوریه است. این ارتش برای ارائه پیام‌های حامیان دولت بشار اسد و مقابله با اخبار و ادعاهای منتشر شده از سوی خارج در شبکه‌های اجتماعی تأسیس شده است. گروه مذکور حملات سایبری متعددی برای تحقق این هدف انجام داده و از صفحه‌ای در سایت اجتماعی فیس بوک برای عضوگیری عناصر جدید استفاده می‌کند تا بتواند چیزی شبیه به «دانشکده هکری» را راه اندازی نماید.


بعد از اوج گرفتن فریبکاری های رسانه ای جریان متخاصم به سوریه، این گروه حملاتی را برای از بین بردن تأثیرات برخی سایت‌های الکترونیک مهاجم از جمله شبکه الجزیره و بی بی سی و اورینت نیوز و العربیه را در دستور کار قرار داد. حجم حملات مذکور نشان از توانمندی‌های بالای گروه نامبرده در انجام حملات سایبری دارد.
 
با بالا گرفتن دامنه درگیری‌ها در سوریه از سال 2013، ارتش الکترونیکی سوریه روش‌های کاری عضویت خود را تغییر داد تا به عنوان یک گروه گسترده هکری مطرح شود و یک یگان وابسته به دولت تلقی نشود. به این ترتیب گروه مذکور با وجود اینکه مناسبات خود را با دولت سوریه حفظ کرد، اما دیگر یک ارگان رسمی دولت به شمار نمی‌رفت. 

فعالیت های این گروه در طول مبارزات سوریه نشان داد که آن ها فراتر از اقدامات و پتانسیل خود عمل کرده اند. نمونه این اقدامات را از هک کردن صفحه اینترنتی باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا تا آنجلینا جولی بازیگر فیلم های هالیوودی و جاستین بیبر خواننده جوان پاپ آمریکایی می توان دید.

شبکه سی بی اس در توضیح هک سایت اوباما به نقل از یکی از سخنگویان توئیتر می گوید که شخصی ناشناس برای مدت کوتاهی به سایت و توییتر اوباما دسترسی داشته است. این در حالی است که ارتش الکترونیکی سوریه تصویری از صندوق پست الکترونیکی مدیریت سایت باراک اوباما را هم منتشر کرده است.
 
ارتش الکترونیک سوریه همچنین تاکنون دسترسی‌های نیویورک تایمز،‌ خبرگزاری رویترز، واشنگتن پست، فاینانشیال تایمز، فرانس‌پرس، شبکه های خبری BBC وCBS، و سی ان ان، شبکه خبری۶۰ دقیقه، سایت های مربوط به ارتش ازاد سوریه و الجزیره انگلیسی را هک کرده است. این نیروها همچنین حساب توییتر و وبلاگ مربوط به نرم‌افزار گفت‌گوی برخط Skype متعلق به شرکت مایکروسافت را مورد حمله قرار دادند. وایبر به عنوان یکی از پرطرفدار‌ترین اپلیکیشن‌های پیام رسان نیز که نقش عمده ای در کمک رسانی اطلاعاتی برای مخالفان دولت سوریه داشت، از حمله ارتش سایبری سوریه در امان نماند. این حمله نقش عمده ای در کاهش اقبال عمومی نسبت به این نرم افزار رایج داشت.
 
با این وجود ارتش الکترونیک سوریه با وجود امکانات کمی که دارد موفق شده است در حملات الکترونیک خود به خبرگزاری‌ها و سایت‌های اجتماعی مخالفان شهرت زیادی را به دست آورد. همین فعالیت های موفق باعث شد آمریکا و رسانه های غربی مدعی شوند این اقدامات فراتر از حد و اندازه ها این گروه بوده است. آن ها مدعی شدند که احتمالا ایران و روسیه در این زمینه از ارتش سایبری سوریه حمایت کرده اند.  
 
2-    هکرهای امنیتی لیونز (Security Lions Hackers SLH): گروه هکری دیگری در میان حامیان دولت بشار اسد در فضای الکترونیک وجود دارد که لیونز نامیده می‌شود. این گروه در شبکه اجتماعی فیس‌بوک نیز صفحه‌ای مخصوص به خود دارد. برخلاف ارتش الکترونیک سوریه این گروه از شهرت کمتری برخوردار بوده و امکانات آن ناشناخته است. گروه مذکور به صورت ناگهانی به سایت‌های دیگر حمله می‌کند و مواضع هدف را به صورت هدفمند انتخاب نمی کند، برخلاف ارتش سایبری سوریه که به صورت مشخص به سایت‌ها و رسانه‌های غربی حمله می‌کند.

نقشه موجودیت مخالفان دولت سوریه در فضای مجازی
جریان‌های معارض داخل سوریه کمتر از حامیان دولت بشار اسد از فضای مجازی برای مبارزه استفاده می‌کنند. هکرهای مخالف دولت از اطلاعات بد افزارهای وجود در صفحه ویژه ارتش الکترونیک سوریه در سال 2011 استفاده کردند تا حملات ویژه خود را برای از بین بردن خدمات سایت‌های مختص دولت انجام دهند.
 
سامان‌دهی مجدد این برنامه‌ها با حمله به چهار سایت حامی دولت ادامه پیدا کرد، این سایت ها عبارتند از: رادیو و تلویزیون سوریه، سایت شبکه تلویزیونی الدنیا و دو مورد از خبرگزاری‌های سوریه. این حملات یکی از سخت‌ترین مواضع بر ضد دولت سوریه را ایجاد کرد. هکرها اقدام به انتشار نامه‌های الکترونیکی برای اسد و افراد خانواده و مشاوران وی کردند. محتوای این نامه‌ها تصویر ذهنی منفی از دولت سوریه ارائه کرده بود. مهم‌ترین گروه‌های الکترونیک مخالف دولت سوریه عبارتند از:
 
الف: جماعت آنونیموس ( Anonymous) : مقر فعالیت‌های این گروه هکری در آمریکا قرار دارد. این گروه اقدام به هک چندین حساب الکترونیک در سوریه کرده است. گروه مذکور اعلام کرده که عملیات خود را در داخل سوریه ادامه می‌دهد. با افزایش دامنه درگیری‌ها در سوریه آنونیموس اسد را بزرگ‌ترین تهدید برای آزادی اینترنت در سوریه قلمداد کرد، به همین علت فعالیت‌های خود را بر ضد دولت سوریه افزایش داده و با جریان‌های مخالف دولت متحد شد.  

ب: گروه الیور تاکت(Oliver Tucket): این گروه یکی از جریان های هکری است که در آمریکا فعالیت می کند. هدف اقدامات این گروه دستیابی به اطلاعاتی برای براندازی بشار اسد است. آنها در همین راستا اقدام به نفوذ به یکی از سرورهای دولتی در سوریه کرده و از محتوای اسناد و فعالیت‌های پست الکترونیک آن اطلاع پیدا کردند. وجود این گروه‌های هکری نشان می‌دهد که هر فردی بدون در نظر گرفتن رویکردهای سیاسی و فضای جغرافیایی می‌تواند در درگیری‌های سوریه حضور داشته باشد.  
 
حمایت آمریکا از هکرهای مخالف دولت سوریه:
آمریکا با وجود استفاده از تمامی پتانسیل‌های خود در ابعاد دیپلماتیک یا اطلاعاتی یا نظامی یا اقتصادی و مالی، جهت تلاش برای براندازی دولت سوریه عرصه فضای مجازی را نیز از این مبارزه خالی نکرده است. حمایت آمریکا از هکرهای مخالف دولت سوریه تأثیرات عمده‌ای بر فعالیت این گروه‌ها در ابعاد سایبری داشته است.

خبرگزاری‌های حمایت شده سوی آمریکا در همین راستا اقدام به آموزش فعالان اینترنتی و برخی از افراد در داخل سوریه جهت انتشار اخبار در مسیر اهداف آمریکا کرده اند. آنها همچنین آموزش دیدند تا بر اساس برخی فعالیت‌های الکترونیک اطلاعات و تحولات سوریه را در مسیر مورد نظر آمریکا منتشر کنند. حضور تکنولوژی پیشرفته آمریکایی‌ها و آموزش کادر انسانی مخالفان ، باعث شد قدرت امنیتی عناصر مسلح در مبارزه الکترونیک بهبود پیدا کرده و سهم عمده‌ای در هدف قرار دادن دولت سوریه در فضای مجازی داشته باشد.  

در همین راستا روزنامه آمریکایی واشنگتن پست سال گذشته اعلام کرد که اندکی پس از شدت گرفتن جنگ در سوریه در اواخر بهار 2011 اوباما به پنتاگون و سازمان امنیت ملی این کشور دستور داد تا طرحی ویژه را برای انجام حملات سایبری علیه ساختار فرماندهی ارتش سوریه برنامه‌ریزی کنند.

از بین بردن توانایی ارتش سوریه برای انجام حملات موشکی و همچنین تاسیسات ساخت موشک از اهداف آمریکا به شمار می‌رفت. با توجه به اینکه اوباما مخالف حضور مستقیم ارتش این کشور در سوریه بود، این روش مسلما هزینه کمتری برای آمریکا به همراه داشت.
 
دولت اوباما درباره نحوه استفاده از حملات سایبری، چگونگی انتخاب اهداف و احتمال حمله تلافی‌جویانه از سوی کشورهایی مانند سوریه، ایران و روسیه جلسات سری بسیاری برگزار کرده است. این موضوعی بود که اوباما در گذشته ترجیح می‌داد هرگز به صورت عمومی به آن نپردازد و استفاده از چنین تسلیحاتی را به سازمان امنیت ملی آمریکا واگذار کند و این سازمان نیز به صورت مخفیانه آن را عملی کند. اما به گفته یکی از مقامات آمریکایی که نخواست نامش فاش شود سوریه باعث شد این موضوع دوباره مطرح شود. البته باز هم جزئیات این اقدامات هرگز رسانه ای نشد و تنها کلیاتی در مورد آن مطرح شد.
 
کایتلین هایدن، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا از اشاره به جزئیات توافقات و تصمیمات دولت خودداری کرد اما اعلام کرد که این کشور برای حفظ امنیت خود از ابزارهای مختلفی از جمله حمله سایبری می‌تواند استفاده کند. وی در این رابطه حتی به حکم طبقه‌بندی شده ریاست‌جمهوری در سال 2012 مبنی بر اصول استفاده از تجهیزات سایبری برای به منظور تامین امنیت ملی آمریکا اشاره کرد.
 
در این راستا روزنامه نیویورک تایمز در مطلبی به قلم دیوید سانجر و اریک اشمیت نوشت که آمریکا از آغاز درگیری ها در سوریه برای عملیات سایبری بر ضد دولت بشار اسد برنامه ریزی کرده بود. این گزارش در عین حال توضیح نمی دهد که این فعالیت ها در چه ابعادی دنبال شده و چه دستاوردهایی داشته است.

گرچه بر اساس قوانین حقوق بین‌الملل، دولتی که عملیات تخریب اینترنتی را بر ضد دولت یا دولت‌های دیگر دنبال ‌کند، در دادگاه بین‌المللی لاهه محکوم می شود، ولی احضار کردن این کشور به دادگاه مذکور مستلزم وجود دلایل قطعی برای محکوم کردن طرف مقابل است. این در حالی است که منتسب کردن حملات انجام‌ شده در فضای الکترونیک به اشخاص یا گروه‌های مشخص مشکل است. چرا که فعالان عرصه الکترونیک معمولاً هویت خود را مخفی می‌کنند. از سوی دیگر حتی اگر بتوان اتهاماتی را در این زمینه به دولتی نسبت داد، قوانین بین‌المللی محکمی برای اعمال مجازات در چنین شرایطی وجود ندارد.