گروه بین‌الملل مشرق- چندی پیش گزارشی از پیشرفت‌های اقتصادی و نظامی چین به روایت رسانه‌های غربی منتشر کردیم. اما چندماهی است که به بهانه کاهش شاخص بورس و کاهش یک‌درصدی تولید ناخالص داخلی، هجمه محسوسی علیه اقتصاد چین در سایت‌های اقتصادی غرب آغاز شده و با عناوین و مضامین هشداردهنده، راه‌های خارج‌کردن سرمایه از چین را به مراجعان خود معرفی می‌کنند، گویی اقتصاد چین در حال فروپاشی است!

البته دولت چین بیکار ننشسته است. رقابت اقتصادی، برخی از بازارهای چین را به خدمت کشورهای دیگر درآورد اما دولت چین از سویی با اتخاذ تدابیر جدید به سرمایه‌گذاری در بازار داخلی پرداخت و از سوی دیگر تلاش می‌‌کند برخی بازارهای خارجی مانند ایران را با سرمایه‌گذاری بیشتر در جبهه خود نگه دارد. سفر شی‌جین‌پینگ به ایران را از این زاویه می‌توان تحلیل کرد.

 
در ادامه خلاصه‌ای از سه یادداشت در سایت‌‌های غربی را می‌خوانید:

17 سپتامبر 2015، فوربز:‌ «خارج‌کردن پول خود از چین»

دنی هریس، یکی از اعضای مؤسس بنیاد حقوقی «هریس مور» (Harris Moure) که دفاتری در نقاط مختلف جهان از جمله پکن دارد، در یادداشتی خطاب به سرمایه‌گذاران خارجی و بنگاه‌داران هشدار داده است که بسیاری از شرکت‌‌های متقلب در چین،‌ به عنوان شرکت‌های خصوصی در حال جذب سرمایه‌گذاران خارجی هستند،‌ در حالی که هیچ سرمایه‌گذاری بزرگی در چین صورت نمی‌گیرد مگر اینکه سهام شریک داخلی متعلق به دولت یا یک شرکت شبه‌دولتی باشد.




هریس یادآور می‌شود که هیچ موردی تا کنون وجود نداشته که فردی از طریق همین شرکت‌های خصوصی در چین سرمایه‌گذاری کند و بتواند اصل و سود پول خود را از چین خارج کند،‌ چون بلافاصله پای بازرسان دولتی به پرونده باز می‌شود و به جای اینکه شرکت ظاهراً خصوصی داخلی را جریمه کنند، سرمایه شما را بلوکه می‌‌کنند. سیاست‌های دولت چین در ورود سرمایه آنچنان تسهیل‌کننده است که برخی طرق غیرقانونی نیز باز گذاشته شده است اما سرمایه‌گذاران خارجی نباید در این «دام» بیافتند. به گفته وی «واردکردن پول به چین به صورت غیرقانونی نیز راحت است اما تقریباً غیرممکن است بتوانید پول خود را از آن سرمایه‌گذاری‌های غیرقانونی بیرون بکشید».



هریس چنین نتیجه می‌گیرد که یا طبق قوانین چین و به صورت رسمی به سرمایه‌گذاری بپردازید و یا اصلاً جای دیگری در جهان را برای سرمایه‌‌گذاری انتخاب کنید.

3 نوامبر 2015، بلومبرگ: «مهاجرت‌ دسته‌جمعی سرمایه از چین»

عنوان فرعی این یادداشت در پایگاه بلومبرگ این است که «چگونه چینی‌ها میلیاردها برای خرید خانه به خارج از کشور می‌فرستند». در مقدمه یادداشت به عنوان یک خبر آمده که «از آنجا که نشانه‌‌هایی از ضعف اقتصاد چین آشکار شده است، چینی‌ها به طرز بی‌سابقه‌ای سرمایه خود را در جستجوی سرمایه‌گذاری‌های مطمئن‌تر به آن‌سوی آب‌ها می‌فرستند. اگر چه دولت چین کنترل‌‌های مالی متعددی برای نگه‌داشتن پول در چین اتخاذ کرده، اما چینی‌‌ها اغلب به نقض آن اقدام می‌‌کنند». یکی از این سیاست‌ها، قانونی است که به هر چینی اجازه می‌دهد هر ساله معادل حداکثر 50 هزار دلار از چین خارج کند.

به نوشته بلومبرگ، چینی‌‌ها بیش از هر ملت دیگری به خرید مستقلات در آمریکا می‌پردازند تا جایی که در 12 ماهه منتهی به مارس 2015 میلادی، 30 میلیارد دلار به همین جهت در جیب آمریکایی‌ها ریخته‌اند. فرقی نمی‌کند، ونکوور کانادا و حتی هنگ‌کنگ نیز به دلیل ورود سرمایه چینی‌ها با افزایش شدید قیمت مسکن در چند سال اخیر روبرو شده‌اند. در کل به روایت گروه UBS، چینی‌ها سرمایه‌ای معادل حدود 324 ملیارد دلار را فقط در سال 2014 میلادی از چین خارج کرده‌اند.

اما چینی‌ها چگونه با وجود سیاست‌ها دولت خود، قادر به خارج‌کردن سرمایه از چین هستند؟ بلومبرگ نه تنها چندین روش را نام می‌برد بلکه هر کدام  از آنها را به صورت تفصیلی توضیح می‌دهد:

گزارش مشرق؛
چرا چین با جمعیت 1.4 میلیارد نفری مردمش را به فرزندآوری بیشتر تشویق می‌کند؟

* تقسیم سرمایه‌های بزرگ به بسته‌های کوچک‌تر، نقدی یا به صورت سپرده و سپس ادغام مجدد بسته‌های پول در آن سوی مرز

* تبادل مالی با صرافی‌هایی در چین، که شعباتی در هنگ‌کنگ دارند

* انتقال پول به بانک‌های زیرزمینی؛ دریافت چک از آن و نقدکردن چک در آن سوی مرز، به ویژه در هنگ‌کنگ

* رهن‌‌‌گذاشتن مستقلات در بانک شهرسازی چین که اجازه دریافت وام تا 20 میلیون دلار هنگ‌کنگ را در آن کشور به شما می‌دهد

* گردشگران چینی در خارج از کشور می‌توانند از طریق کارت اعتباری به خرید در خارج از مرزهای خود بپردازند، سپس کالای خریداری‌شده را پس داده و هزینه آن را به صورت نقد دریاقت کنند، البته بعد از کسر 5 تا 10% از آن

* نهایتاً سخت‌ترین راه، یعنی جاسازی پول نقد در مسافرت برون‌مرزی

شی جونیانگ پرفسور دانشگاه شانگهای اظهار داشته که دولت چین تا کنون نسبت به بسیاری از این روش‌ها، سخت‌گیری نکرده است، اما احتمالاً مجبور به نظارت دقیق‌تر به ویژه در مورد بانک‌های زیرزمینی خواهد شد زیرا برخی از این بانک‌ها زمینه خروج سرمایه‌های دولتی توسط برخی از مدیران دولتی را نیز فراهم می‌کنند.


9 نوامبر 2015، اینترنشنال بیزینس تایمز: «پرواز سرمایه‌‌ها از چین»

دانکن هیوت در یادداشتی که عنوان فرعی آن عبارت است از «چرا سرمایه‌گذاران پول خود را به جای دیگر می‌برند»، ابتدا جملاتی از یک سرمایه‌گذار اروپایی نقل می‌کند که حدود 20 سال پیش به چین آمده بود، اما حالا خانه خود را برای فروش گذاشته و در حال اثاث‌کشی به اروپا است. او که نمی‌‌خواست نامش فاش شود گفت: «ما روزگار خوبی در اینجا داشتیم، اما حالا وقت رفتن است... وقتی به اینجا آمدم مردم مهربان بودند و زندگی داشت پیش می‌رفت. اما حالا همه جا فقط حرف از پول است. مردم به شدن تحت فشارند. اجاره‌ها بالاست، شهریه مدارس گران است و آلودگی... خسته شدم. واقعاً دیگر نمی‌خواهم اینجا بمانم... در چین تو هرگز نمی‌دانی که آیا مقررات عوض می‌شود، آیا نرخ مالیات تغییر می‌کند یا نه».



هیوت با ارائه یک آمار دولتی ادامه می‌دهد مبنی بر اینکه از اواسط سال 2015 میلادی، ماهانه معادل حدود 100 میلیارد دلار از یوان چینی به دلار تبدیل شده است. برخی رسانه‌‌ها یکی از دلایل این وضعیت را اثر روانی تصمیم دولت چین به تنزل ارزش یوان به ویژه جهت حفظ تقاضای خارجی برای محصولات چینی نسبت داده‌‌اند تا جایی‌که مسئولان دولتی مجبور به تکذیب این تصمیم شدند. سقوط 30 درصدی شاخص بورس در تابستان، کاهش صادرات، کاهش شتاب رشد اقتصادی، بی‌ثباتی در سیاست‌های مالی دولت چین و پایین‌تر بودنِ سلامت هوا و مواد غذایی نسبت به اروپا نیز از دیگر دلایل خروج سرمایه از چین، عنوان شده است.

هیوت سپس از زبان اندی شی، که پیش‌تر کارشناس اقتصادی مؤسسه مالی مورگان استنلی بوده است، تصویر تیره‌تری از اقتصاد چین ترسیم می‌کند و خبر از احتمال وقوع یک بحران اقتصادی، مشابه بحران اقتصادی جنوب شرق آسیا در اواخر دهه 1990 میلادی می‌‌دهد.

نویسنده در قسمتی دیگر از یادداشتش، خارج‌کردن سرمایه‌ را به سرمایه‌داران چینی نیز تسری می‌دهد، افرادی چون لی‌‌کاشینگ که به دلیل برخورداری از برخی حمایت‌های دولتی در گذشته، اقدام او در سرمایه‌گذاری در شرکت‌های انگلیسی در این وضعیت اقتصادی به شدت مورد انتقاد رسانه‌های داخلی قرار گرفته است.

خروج سرمایه توسط سرمایه‌داران صورت می‌گیرد. بنابر این تسهیل شرایط اعطای ویزا توسط کشورهایی چون آمریکا، زمینه مناسب‌تری را برای خروج سرمایه فراهم کرده است. هیوت اشاره می‌کند که دو سال پیش، گزارش مؤسسه Hurun نشان داد دو سوم از طبقه ثروتمند چین، یا گذرنامه خارجی دارند و یا آن را در برنامه خود قرار داد‌ه‌اند.



نویسنده در نهایت به سیاست‌هایی اشاره کرده که دولت چین برای مقابله با خروج سرمایه در دست تهیه دارد:‌

* نگارش برنامه 5‌ ساله، شامل تسهیل شرایط سرمایه‌گذاری خارجی

* تعهد به قوانین سبد نقدینگی ارزی صندوق بین‌المللی پول که موجب افزایش ثبات سیاست‌‌های مالی خواهد شد

* ایجاد مناطق آزاد تجاری (مثلاً در شانگهای) جهت جذب سرمایه چینی‌ها به جای خروج سرمایه از چین



منابع: