مرتضی شهروی در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص ویژگیهای ماهواره "رصد" اظهار داشت: ماهواره "رصد" ماهواره ای است که توانستیم حجم و وزن آن را کاهش و قابلیتهایش را افزایش دهیم.
وی با بیان اینکه "رصد" نخستین ماهواره تصویربرداری با قدرت تفکیک حدود 150 متر است، گفت: ماموریت "رصد" تصویربرداری از سطح زمین است.
این دست اندرکار پروژه ماهواره "رصد" تصریح کرد: طی دو سال در دانشگاه مالک اشتر بر روی طراحی، ساخت، آماده سازی و پرتاب ماهواره "رصد" کار شده است.
کوچک سازی مهمترین ویژگی "رصد"
وی با بیان اینکه "رصد" تمامی زیر سیستم های ماهواره کلاس میکرو را دارد گفت: قابلیتهای این ماهواره نسبت به موارد مشابه افزایش پیدا کرده است به طوری که از تکنولوژی جدیدی در ساخت این ماهواره استفاده شده است.
شهروی مهمترین ویژگی ماهواره "رصد" را کاهش حجم و وزن این ماهواره دانست به گونه ای که در هزینه های پرتاب و قابلیتهای اطمینان پرتاب موثر بوده است و افزود: تلاش بسیار زیادی را انجام دادیم که کوچک سازی این ماهواره را انجام دهیم تا وزن ماهواره "رصد" را به 40 کیلوگرم رساندیم.
استانداردهای فضایی در ماهواره "رصد"
وی با بیان اینکه ماهواره "رصد" را با توجه به قابلیتهایش حدود 3 برابر نسبت به ماهواره های مشابه که دارای چنین قابلیتهایی هستند کوچک کردیم در خصوص رعایت استانداردهای جهانی در کوچک سازی ماهواره گفت: استاندارد رایجی که هم اکنون مورد استفاده قرار می گیرد استاندارد "A.C.S.F" اروپاست که فیلترها و آزمونهای خاص خود را دارد به نحوی که زیرسیستمهای مختلف جداگانه تست می شوند و سپس سیستم که تجمیع شد تستهای سختی را می گذراند و همه اینها دستورالعملهایی است که این استاندارد تعیین کرده است. بنابراین ما هم سعی کرده ایم که اغلب استانداردهای فضایی را برای ماهواره "رصد" پاس کنیم.
این دست اندر کار پروژه ماهواره "رصد" با بیان اینکه کوچک سازی و سبک سازی در سامانه های فضایی یک اصل بسیار مهم است و هدفگیری اصلی ما نیز همین موضوع بوده است گفت: "رصد" علی رغم اینکه همه قابلیتهای ماهواره تصویربرداری کلاس "B" را دارد ولی خیلی کوچک شده است که این ویژگی خیلی مهمی از نظر ما است چرا که در دنیا هم به سمت کوچک سازی سامانه های فضایی می روند البته آنها برای اینکه هزینه های خود را کاهش دهند این کار را انجام می دهند در حالی که ما به دلیل محدودیت در قابلیتهای پرتابگرمان به دنبال کوچک سازی سامانه های فضایی هستیم.
دستیابی به توانمندی تولید توان در مدار
وی دربیان دیگر ویژگیهای این ماهواره گفت: برای نخستین بار در کشور از تکنولوژی های خاصی در برخی از زیرسیستم های این ماهواره استفاده کردیم به طوری که هم اکنون به جایی رسیده ایم که توانمندی تولید توان در مدار را داریم.
شهروی اضافه کرد: براین اساس باطریهایی را در این ماهواره مورد استفاده قرار دادیم که قابل شارژ هستند و این یعنی محدودیتی از نظر توان مصرفی ماهواره نداریم.
این دست اندر کار پروژه ماهواره "رصد" در عین حال گفت: البته از نظرهای دیگر با محدودیت مواجه هستیم مثلا بدلیل اینکه ارتفاع "رصد" کم است ماهواره بعد از مدت زمان کوتاهی افت مداری پیدا می کند و نهایتا به جو برخورد می کند اما با این وجود قابلیت مدیریت توان مصرفی را در مدار داریم و این یک تکنولوژی جدیدی است که به آن تکنولوژی تولید توان در مدار نیز می گویند.
استفاده از قابلیت های ثبت تصاویر و سامانه کنترل وضعیت برای نخستین بار
وی در ادامه به قابلیت تصویربرداری "رصد" اشاره کرد و افزود: برای نخستین بار است که به قابلیت ثبت تصاویر از طریق ماهواره بومی دست یافته ایم. البته تصاویر این ماهواره عملیاتی نیستند زیرا ما بیشتر به دنبال آزمون تکنولوژی بودیم که توانستیم آن را عملیاتی کنیم.
شهروی ادامه داد: ویژگی دیگر این ماهواره استفاده از سامانه کنترل وضعیت است به طوری که برای نخستین بار در کشور است که از تکنولوژی کنترل سمت گیری ماهواره به سمت زمین استفاده کرده ایم.
وی با اشاره به اینکه کشورهای پیشرفته ماهواره های با وزن 40 الی 50 کیلو گرمی را دارند، گفت: در حال حاضر رویکرد ناسا به جای ساخت و پرتاب ماهواره های بزرگ با هزینه های خیلی بالا، ارائه چند ماهواره کوچک که در کلاس نانو ماهواره است که همان قابلیت را دارد و از مجموعه این ماهواره ها اطلاعات مورد نظر را دریافت می کند.
این دست اندر کار پروژه ماهواره "رصد" در خصوص عمر مفید این ماهواره نیز گفت: پیش بینی ما از طول عمر این ماهواره در حدود 2 ماه است چرا که متاسفانه محدودیتهای پرتابگر ما به گونه ای است که این ماهواره را در مداری حدود 250 کیلومتری از سطح زمین مستقر کرده است و این ارتفاعی است که جو به شدت در پیمایش مداری ماهواره تاثیرگذار است و موجب می شود که ماهواره ارتفاع کم کند.
استفاده از فناوری سپر تشعشعی در "رصد"
وی افزود: سعی کرده ایم تا حد امکان عوامل دیگری که در طول عمر ماهواره موثرند را در ساخت ماهواره "رصد" لحاظ کنیم مثلا تکنولوژی تولید توان و یا فناوری استفاده از سپرهای تشعشعی را در این ماهواره تعبیه کرده ایم تا عمر مفید آن را افزایش دهیم.
شهروی در ادامه در خصوص اینکه ماهواره های کلاس "میکرو" در دنیا همانند ماهواره "رصد" طول عمر دو ماهه دارند، گفت: قابلیتهای پرتابگرهای آنها بالاتر است و ماهواره ها را در مدار 700 کیلومتری قرار می دهند. این ارتفاع سبب می شود که ماهواره عمر بیش از یک سال و نیم یعنی داشته باشد زیرا ماهواره در اثر مقاومت هوا افت ارتفاع ندارد.
پرتابگر "رصد" همان پرتابگر سفیر است
وی در ادامه گفتگوی در خصوص پرتابگر ماهواره "رصد" گفت: پرتابگر ماهواره "رصد" همان پرتابگر سفیر است البته با اصلاحاتی که بر روی آن انجام شده است. به عبارتی دیگر با استفاده از تجربیاتی که در پرتاب قبلی وجود داشت سعی شد اشکالات موجود تا حد امکان برطرف شود بنابراین در مراحل جدایش ماهواره از پرتابگر اصلاحاتی صورت گرفت که در پرتاب موفقیت آمیز ماهواره "رصد" بسیار موثر بود.
این دست اندر کار پروژه ماهواره "رصد" در بیان علت نساختن پرتابگر جدید برای پرتاب ماهواره "رصد" گفت: محدودیت سرمایه گذاری در حوزه فضایی بطور عام و در پرتابگر بطور خاص علت اصلی عدم ساخت پرتابگر جدید بوده است چون ساخت پرتابگر سرمایه عظیمی می خواهد.
وی با بیان اینکه برای ساخت ماهواره بسترسازیهای زیادی لازم است که همه آنها در برنامه لحاظ شده است اما متاسفانه تاکنون محقق نشده است، گفت: با وجود اینکه محدودیتهایی در این زمینه داریم اما من روند را کندتر از آنچه که باید باشد می بینم.
ناگزیریم به حوزه فضا ورود کنیم
شهروی ادامه داد: در دنیا فقط 8 یا 9 کشور دارای تکنولوژی ساخت پرتابگرها هستند و این موضوع صرفا به علت داشتن تکنولوژی مورد نظر نیست بلکه به دلیل بحث های اقتصادی است. یعنی صرفه اقتصادی ندارد که خیلی از کشورها بخواهند به این موضوع ورود کنند اما ما به هر دلیلی می خواهیم به این موضوع ورود کنیم پس به نوعی ناگزیریم و اگر بخواهیم به این عرصه ورود کنیم باید هزینه هایش را بپذیریم. یعنی بدانیم که بالاخره با بودجه های معمولی نمی توان به این نقطه رسید و روندی که الان وجود دارد به این شکل است یعنی تصور می کنم به زودی به نتیجه نرسیم.
وی در ادامه به استراتژی دانشگاه مالک اشتر اشاره کرد و افزود: تمرکز ما برای طراحی و ساخت ماهواره های بومی جدیدتر بر سه اصل اساسی "کوچک سازی، سبک سازی و مقاوم سازی" است و تجربیات خیلی خوبی در این زمینه بدست آورده ایم.
ساخت پرتابگر نیاز شدید کشور است
این دست اندر کار پروژه ماهواره "رصد" با بیان اینکه طراحی و ساخت پرتابگر نیاز شدید کشور است گفت: از طرفی ماهواره های عملیاتی می خواهیم و از طرفی محدودیتهای پرتابگر و هزینه های سنگین پرتاب را داریم اما با این وجود می خواهیم این قابلیت را در دانشگاه حفظ کنیم و گسترش دهیم.
دوربین ماهواره بعدی با رزولشن 50 متر خواهد بود
وی بهبود قابلیتهای دوربین تعبیه شده در ماهواره را نیز از جمله برنامه های دیگر دانشگاه مالک اشتر عنوان کرد و افزود: ما قصد داریم دوربین تعبیه شده در ماهواره "رصد" را از قدرت تفکیک 150 متربه قدرت تفکیک حدود 50 متر برسانیم البته با رنج وزنی حدود 20 کیلوگرم.
شهروی با اشاره به اینکه سامانه فضایی ساب سیستم های مختلفی دارد که اگر تنها فناوری دوربین ماهواره را بهبود دهیم اما سیستمهای دیگری که ماهواره را پشتیبانی می کند را ارتقا ندهیم فایده ای ندارد، گفت: بنابراین باید ساب سیستم ها را هم ارتقا دهیم تا ماهواره ما بطور کامل ارتقا یابد.
وی اضافه کرد: از جمله ساب سیستم های ماهواره می توان به ساب سیستم کنترل وضعیت یعنی کنترل فرمانپذیری ماهواره برای زوم بر روی مناطق خاص اشاره کرد که باید آن را ارتقا دهیم.
"رصد" 5 الی 6 درجه خطای سمت گیری دارد
این دست اندر کار پروژه ماهواره "رصد" درباره درصد خطای "رصد" در سمت گیری نیز گفت: هم اکنون در حدود 5 الی 6 درجه خطا در سمت گیری ماهواره "رصد" داریم و اگر بخواهیم به رزولشن مورد نظر برسیم باید درجه خطا را به کمتر از یک درجه برسانیم که این کار مستلزم ارتقا ساب سیستم های مختلفی مانند حسگرها و الگوریتم های کنترلی است.
وی در خصوص برنامه های آتی دانشگاه مالک اشتر برای طراحی و ساخت ماهواره های جدید عنوان کرد: در حال حاضر یکسری طراحی های مفهومی و امکان سنجی هایی صورت گرفته است اما پروژه مصوبی برای شروع نداریم و منتظر هستیم تا اعتبارات این طرح ها تامین شود که بتوانیم کار خود را برای ساخت ماهواره های جدیدتر به طور جدی آغاز کنیم.
شهروی با تاکید بر لزوم افزایش قابلیت عملیاتی ماهواره های کوچک گفت: اگر ماهواره های کوچک ما قابلیت عملیاتی پیدا کند می توانیم در حوزه های مختلف شهری، جغرافیا و هواشناسی از تصاویر این ماهواره ها بهره برداری کنیم.
وی اضافه کرد: در این حوزه ما همه تصاویرمان را از ماهواره های خارجی می گیریم و ماهواره هایی که وجود دارند ماهواره هایی هستند که متعلق به ما نیستند و مشکلات خاص خودشان را دارند.
تصاویر "رصد" عملیاتی نیست
این دست اندر کار پروژه ماهواره "رصد" با بیان اینکه تصاویر ماهواره "رصد" قابل استفاده است اما عملیاتی نیست، گفت: هم اکنون ماهواره "رصد" در مدار قرار گرفته است و عکسهایی را برای ما ارسال کرده است اما این تصاویر عملیاتی نیست.
وی اضافه کرد: بعنوان مثال سازمان جغرافیایی کار عمده اش را با استفاده از تصاویر ماهواره ای انجام می دهد که البته باید مجموعه ای از تصاویر با رزولشن بالا باشد تا مورد استفاده عملیاتی قرار گیرد.
این دست اندر کار پروژه ماهواره "رصد" خاطرنشان کرد: دانشگاه مالک اشتر بیشتر به دنبال اثبات توانمندی کشورمان در این حوزه است و اساسا ما در کار اول خیلی در پی این نبودیم که تصاویر ماهواره "رصد" را جایگزین تصاویر ماهواره های خارجی که هم اکنون از آنها استفاده می شود کنیم چون اصلا در شرایط فعلی چنین ادعایی را نمی توان کرد ولی با این حال عملیاتی شدن تصاویر ماهواره ها در دستور کار قرار دارد.
ماهواره "فجر" بزودی به فضا پرتاب می شود
وی در بخش دیگری از این گفتگو در رابطه با ماهواره "فجر" نیز گفت: متولی طراحی و ساخت ماهواره "فجر" سازمان صنایع فضایی صا ایران است و به نظر می رسد که ماهواره "فجر" هم اکنون در روند تستهای نهایی پیش پرتاب قرار دارد که انشاء الله اگر تستها موفقیت آمیز باشد ظرف ماه های آینده "فجر" به فضا پرتاب خواهد شد.
