گروه فرهنگی مشرق-  مراسم اسکار در روز 28 فوریه در حالی برگزار شد که خبری از نامزدهای سیاه‌پوست در فهرست بخش‌های مهم نبود. پیش از این، اعتراضاتی از سوی چند ستاره هالیوود مبنی بر تحریم مراسم شکل گرفت که با همراهی چندانی از سوی ستاره‌های سفیدپوست روبرو نشد. «کریس راک» کمدین و نویسنده و کارگردان سیاه‌پوست که امسال اجرای مراسم بر عهده او گذاشته شده بود، مراسم را با شوخی‌های نرم اعتراض آمیز نسبت به راه نیافتن سیاه‌پوست‌ها به فهرست‌ها آغاز کرد اما با تداوم و پررنگ‌تر شدن شوخی‌های -یا بهتر بگوییم متلک‌ها!- فضای مراسم چندان به مذاق خیلی‌ها که پیش از آن لبخند به لب داشتند خوش نیامد. در این گزارش، به حواشی پس از اجرای کریس راک در شب اسکار 2016 می‌پردازیم.

«هانک استوور» -سینمایی‌نویس واشنگتن پست- در گزارش خود از هشتاد و هشتمین مراسم اسکار نوشت: کریس راک، مراسم را با یک شوخی لطیف و تقریبا بامزه آغاز کرد. او از تا استعفا رفتن پیش از مراسم سخن گفت: «اطرافیان می‌گفتند که کریس استعفا بده. خیلی درگیر فکر استعفا بودم. آخر به این نتیجه رسیدم که خب به هر حال ستاره‌ها می‌آیند و جایزه خود را می‌گیرند و من می‌مانم و حوضم. به همین علت، گفتم بی‌خیال استعفا. همین مانده که کارم را بدهم به کوین هارت ناقلا (دیگر کمدین سیاه‌پوست هالیوود)».

کریس راک سپس ادامه داد: «آیا هالیوود نژادپرست است؟ خب بستگی به نگاه تو دارد. آیا سوزاندن صلیب اقدامی نژادپرستانه است؟ نه. اتفاقا نوع نژادپرستی هالیوود آنطور نیست که ما به آن عادت داریم. هالیوود، نژادپرستی خواهرانه دارد. مثلا به این شکل است که بگوییم «راندا ما دوستت داریم اما تو برای ما کاپا نمی‌شوی».  سازمان «کاپا کاپا گاما» که یک سازمان دفاع از حقوق زنان است و در پی تشکیل سازمان‌های مردانه با پیمان برادری در آمریکا تاسیس شد، هدف مودت خواهرانه و برابری حقوق زنان در مقابل مردان را بر اساس ریشه‌های یونانی دنبال می‌کند. «الیزابت بیلی» -قائم مقام کاپا- در نامه‌ای رسمی که اخیرا منتشر کرده، این جمله کریس راک را توهین به شان و منش و فلسفه سازمان خوانده است».

راک در ادامه افزود: «راستش هدف ما تحریم‌کردن مراسم اسکار نیست. ما سیاه‌پوستان فرصت می‌خواهیم. همانطور که لئو (اشاره به لئوناردو دی کاپریو) سال به سال با فرصت‌هایی که در اختیارش قرار می‌گیرد، راه پیشرفت را طی می‌کند». سپس اقدام به پخش ویدئو کلیپی در مورد «بزرگداشت ماه تاریخی سیاهان» به حرمت «جک بلک سفیدپوست» (جک بلک کمدین معروف هالیوود) کرد. در بخش بعدی فیلم تهیه شده به سراغ مصاحبه با مردم کوچه و بازار رفت و از زبان آنها، طنز تلخ اعتراض به تبعیض نژادی را به رخ حضار در مراسم و سرتاسر تماشاگران تلویزیونی کشاند. در صحنه‌ای، راک در حال خواندن اسامی نامزدهای بهترین فیلم سال برای یک زن است. ناگهان زن از او می‌پرسد: «این‌ فیلم‌ها را از کجا آوردی؟». راک پاسخ می‌دهد: «این‌ها، فیلم‌های واقعی هستند». ناگهان دوربین مراسم اسکار بر روی صورت یکی دو بازیگر سفیدپوست از جمله دی کاپریو زوم می‌کند و در حالی آنها را نشان می‌دهد که می‌خندند و در عین این خنده هم می‌دانند که مشکل آنها هستند و هم به نوعی ابراز همدردی با سیاهان می‌کنند. البته کریس راک در القای این باور به مخاطب خیلی نتوانست موفق عمل کند. این اشاره تلویحی را فقط اهل نظر متوجه شدند و نه مخاطب عام.

کریس، دست‌بردار نبود. در صحنه‌ای اقدام به آوردن سه کودک چشم‌بادامی بر روی صحنه کرد و گفت آسیایی‌ها برای ما کودکانشان را فرستادند که حسابداران شرکت پرایس واترهاوز کوپرز هستند. آنها نمایندگان دقیق، کاری، و مستعد خود را به رخ ما کشیدند. اگر هم کسی از این شوخی من ناراحت شده، مشکلی ندارد. کافیست تلفن هوشمند خود را که همین‌ بچه‌هایشان (اشاره به اقلیت‌ها رنگین‌پوست) برای ما ساخته‌اند بردارد و اعتراضش را توئیت کند. ظاهرا این بخش از سخنان راک خیلی به مزاق هنرمندان و ورزشکاران آسیایی‌الاصل جامعه آمریکا و بخصوص «جرمی لین» بسکتبالیست مشهور بازنشسته تیم «لیکرز» خوش آمده و حمایت تمام‌قد خود را از وی ابراز کرده‌اند.  وی اظهار داشت: «راستش کار کریس خیلی به من امید داد. در جامعه آمریکا، از بالا به ما چشم‌بادامی‌ها نگاه می‌کنند. حقیقتا، جوی خوبی نیست. اتفاقا سخنان کریس در جایگاهی که همه دنیا به تماشایش نشسته‌اند نشان می‌دهد که دیگر فصل تبعیض به پایان رسیده و این تنوع‌پذیری نژادی است که باید حاکم شود».

اما «آنا کلاسن» -منتقد سینمایی- بر این باور است که کریس راک با انتخاب هشتگ #OscarsSoWhite در توئیتر خود، ذهن حضار را برای مراسم آماده کرد و وقتی در آغاز مراسم سخن از «جوایز انتخابی سفیدپوست‌ها» کرد، همه متوجه شدند که با یک سخنرانی بغایت صادقانه روبرو هستند. کلاسن با جانبداری تمام‌قد از اجرای راک، به جملات آتشین او در مراسم اسکار اشاره کرد: «ما سیاهان پیوسته مورد تبعیض قرار گرفته‌ایم و اعتراضی نداشته‌ایم. مثلا در دهه 1950 و 1960 هم نسبت به تبعیض در حقمان اعتراض نکردیم؛ چرا؟ چون درگیر مسائل مهم‌تری بودیم که باید به آنها اعتراض می‌کردیم مثل تجاوز به حق مدنی‌مان. وقتی {سفیدپوست‌ها} مادربزرگ آدم را از درخت آویزان می‌کنند، دیگر فکرتان به اینکه بهترین فیلم مستند کوتاه خارجی چیست قد نمی‌دهد».

کلاسن در ادامه به بخش دیگر سخنان راک اشاره کرد: «اتفاقا، به نظر من این اسکار سخت‌ترین اسکار تاریخ است. چرا؟ چون با حجمی از اتفاقات تلخ نژادپرستانه همراه بود. حقیقتا خیلی تحت فشار بودم. در لحظه مونتاژ فیلم‌های حاضر در مراسم، فقدان 15 سیاه‌پوست شایسته را احساس کردم. همه اطرافیانم گفتند که کریس استعفا بده. اگر استعفا می‌دادم، الان شما در حال تماشای «نیل پاتریک هریس» به جای من بودید. با خودم فکر کردم که حتی اگر استعفا بدهم، به هر حال این مراسم برگزار می‌شود و باید جای خود را به این «کوین هارت» (با اشاره به او) بدهم در ساختن فیلم و مراسم خیلی سریع عمل می‌کند. پس گفتم بمانم که حرفم را بزنم و هم بیکار نشوم».

یکی از جنجالی‌ترین سخنان کریس راک در مراسم اسکار مربوط به این جمله بود: «اتفاقا اسکار امسال یکی از به یاد ماندنی‌ترین مراسم‌های تاریخ اسکار است. چرا؟ چون برخی از سیاه‌پوست‌هایی که توسط پلیس آمریکا کشته شدند، در مسیر سینما برای تماشای فیلم بودند». پس از این جمله، سیل تعجب و وحشت {با ادای آوا} سالن را فرا گرفت. کریس خطاب به دوربین ادامه داد: «آره ... آره ... حرفم را زدم ... خوب شد؟».

راک ادامه داد: «به هر حال، هالیوود برای مصلحت هم که شده می‌خواهد هر سال یک تعداد سیاه را در بخش‌های مختلف بگذارد. اگر برای تماشاست که من به شما پیشنهاد می‌دهم یک بخش مستقل برای سیاه‌ها بگذارید و اسمش را هم بگذارید «بهترین دوست سیاه». و آن وقت مثلا می‌توانید بگویید «واندا اسکایز» برای هجدهمین بار متمادی (با الهام‌گیری از نامزد شدن متعدد مریل استریپ سفیدپوست) برنده جایزه اسکار سیاه‌پوست‌ها شده و این است هجدمین اسکار سیاه واندا».

کریس راک که همچنان موضوع واحد خود را پیش می‌برد، گروهی از دختران سیاه‌پوست را در میان جمعیت و ستاره‌های سفیدپوست هالیوود در سالن روانه کرد تا با فروش بیسکویت از آنها جهت فعالیت‌های خیرخواهانه کسب درآمد کنند. این متلک و حرکت بسیار معنادار، با صورت‌های برافروخته اما به ظاهر آرام برخی از ستاره‌ها همراه شد.

وی افزود: «وقتی در فعالیت‌های سیاسی‌ام برای پرزیدنت اوباما، مجبور بودم که در میان لیبرال‌های «تَر گُل» سفیدپوست به عنوان جمع‌آوری‌کننده کمک‌های مالی در لس انجلس کار کنم، شکر خدا کوین هارت را آنجا ندیدم. لحظه‌ای با رییس جمهور تنها ماندم و جان می‌داد که آنجا به او بگویی «آقای رییس‌جمهور! لطفا به نویسندگان، بازیگران، و تهیه‌کنندگان نگاه کنید. هیچکدامشان نمی‌خواهند که یک سیاه‌پوست را به کار بگیرند. آنها دوست‌داشتنی‌ترین سفیدپوست‌های دنیا هستند. سفیدپوست‌های لیبرال».

کریس راک در اشاره به بی‌معنی بودن جدایی لیست بهترین بازیگر مرد و زن از هم، این سوال را پرسید که واقعا چه اشکالی دارد اگر لیست بهترین‌های زن و مرد در بخش بهترین بازیگر با هم یکی باشد؟ آیا این تبعیض جنسیتی نیست؟

سپس ادامه داد: «ما در اینجا ستارگانمان را تکریم می‌کنیم. اگر بحث تنوع‌پذیری است، من به شما تنوع نشان می‌دهم. مثلا همین «پل جیاماتی» که از قضا بازیگر مورد علاقه من و از نظر من بهترین بازیگر حال حاضر دنیاست، پارسال فیلم 12 سال بردگی را بازی کرد که نقش یک ضد سیاه‌پوست را ایفا کرد و امسال نقش یک علاقه‌مند به سیاهان را بازی کرد. به این می‌گویند تنوع!».

آنا کلاسن، در پایان، بهترین بخش سخنان کریس راک را مربوط به استدلال منطقی در مورد جدایی فهرست بازیگران زن و مرد دانست و شمول‌گرایی را بزرگترین مشکل کنونی جامعه آمریکا دانست. از نظر کلاسن، سخنرانی 20 دقیقه‌ای راک در ابتدای مراسم، واقعا شنیدنی و ارزشمند بود.


در پایان انتقادها و متلک‌های شیرین و تلخ کریس راک، در پایان مراسم شاهد یکی از زیباترین سخنرانی‌های تاریخ اسکار بودیم. لئوناردو دی کاپریو، پس از دریافت جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد، سخنانی بسیار درست و تاثیرگذار در مورد آلودگی هوا، گرمایش روزافزون کره زمین، و نابودی تدریجی طبیعت و محیط زیست گفت و از همه خواست که آن دسته از رهبران سیاسی دلسوز دنیا که دغدغه حل این مشکلات را دارند، مورد حمایت قرار بگیرند. این، یکی از زیباترین صحنه‌های پایان یک مراسم اسکار بود که پس از دعوت «جو بایدن» که در میانه مراسم سخنرانی کرد رخ داد تا اشاره‌ای به یک رهبر سیاسی جهت توجه به حال انسان‌ها داشته باشد. اما کریس راک در پایان مراسم چندان باحواس نبود و در واقع پایان‌بندی خوبی نداشت.

در هر صورت، هشتاد و هشتمین مراسم اسکار را می‌توان ضد نژادپرستانه‌ترین مراسم تاریخ اسکار دانست که در نژادپرستانه‌ترین دوره اسکار برگزار شد. فارغ از اینکه تصمیم داوران اسکار به عمد نژادپرستانه بود و یا بدون هیچ عمدی؛ و فارغ از اینکه کریس راک واقعا حرف دلش را زد و اعتراض به نژادپرستی داشت و یا به خاطر تلطیف فضا و منافع شخصی نقش بازی کرد.

https://www.washingtonpost.com/entertainment/tv/chris-rock-delivered-the-medicine-to-a-so-white-oscars-but-was-it-strong-enough/2016/02/28/d7567c78-de71-11e5-9c36-e1902f6b6571_story.html

http://www.hitfix.com/the-dartboard/kappa-kappa-gamma-responds-to-chris-rocks-kappa-mention-in-his-oscars-opening-monologue

http://www.bustle.com/articles/144766-just-one-of-the-many-quotes-from-chris-rocks-monologue-you-need-to-read

http://www.latimes.com/opinion/readersreact/la-le-0301-tuesday-academy-awards-race-20160301-story.html