گروه بین‌الملل مشرق- شنبه شب گذشته، دکتر محمدجواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران در صدر هیأتی عازم منطقه جنوب شرق آسیا شد تا علاوه بر شرکت در دو اجلاس آسیایی، روابط دوجانبه و تحولات قاره کهن را با همتایان و مقامات کشورهای اندونزی، سنگاپور، برونئی، تایلند، نیوزلند و استرالیا به گفتگو بگذارد. اجلاس فوق‌العاده سازمان همکاری‌های اسلامی با موضوع فلسطین در جاکارتا و چهاردهمین نشست وزرای امور خارجه در بانکوک، از جمله برنامه‌‌های ظریف در این سفر 11 روزه است.

حسین جابری انصاری سخنگو، فرازنده مدیرکل شرق آسیا و اقیانوسیه، علی چگینی مدیرکل کنسولی و سید جواد قوام شهیدی مدیرکل امور ایرانیان خارج از کشور وزارت خارجه، ظریف را در این سفر همراهی می‌کنند. ارتقاء سطح روابط سیاسی- اقتصادی و مسائل ایرانیان مقیم در کشورهای میزبان، از موضوعات مورد بررسی وزیر امور خارجه کشورمان در گفتگوهای دوجانبه است.

طبیعتاً اولویت نخست سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دو سال اخیر، حل مسأله هسته‌ای بوده است اما پس از آن دکتر ظریف و معاونانش تلاش کردند تا با سفرهای دوره‌ای، جبران مافات کنند، از جمله سفر به کشورهای عرب منطقه در اوایل مرداد سال جاری و سفر به کشورهای آمریکای لاتین که در حال برنامه‌ریزی است. به گفته مدیر کل شرق آسیا و اقیانوسیه وزیر امور خارجه، برنامه‌ریزی برای سفر جدید ظریف به جنوب شرق آسیا نیز پس از توافق وین در  تابستان سال جاری آغاز شده بود.

اتحادیه جنوب شرق آسیا با رشد سرسام‌آور اقتصادی در دهه 1990 میلادی و سپس بحران 1997 در عرصه جهانی مشهور شده است. چین، ژاپن و کره جنوبی نخستین کشورهایی بودند که با اهداف سیاسی-اقتصادی به این کشورها نزدیک شدند و پس از آن نوبت به روسیه و آمریکا رسید. به هر حال وقتی به گفته بسیاری از کارشناسان، قرن 21 قرن اوج‌گیری قاره آسیا است،‌ از دیدگاه قدرت‌های جهانی هم‌‌اکنون نیز برای تقویت همه‌جانبه روابط با مناطق مختلف آسیا بسیار دیر است. ایران نیز نباید از این قافله عقب بماند تا سهم مؤثرتری در دهه‌های آینده قاره کهن داشته باشد.

آیا ظریف توانسته در روزهای نخست سفرش به این هدف نزدیک شود؟


ظریف در اندونزی

پنجمین اجلاس فوق‌العاده سازمان همکاری‌های اسلامی (سازمان کنفرانس اسلامی پیشین) روز 7 مارس در جاکارتا برگزار شد. جوکو ویدودو رئیس‌جمهور جوان اندونزی میزبان نمایندگانی از 55 کشور اسلامی جهان بود.

در حاشیه این نشست، دیدارهای دوجانبه میان مقامات کشورهای شرکت‌کننده صورت گرفت، از جمله دیدار ظریف با ویدودو رئیس‌جمهور اندونزی. وزیر خارجه کشورمان ضمن ابلاغ پاسخ کتبی دکتر روحانی به نامه پیشین رئیس‌جمهور اندونزی، درباره روابط دوجانبه و مسائل منطقه به گفتگو پرداخت.از دیدارهای دیگر می‌توان به گفتگوی ظریف با نعمان کرتلموس، معاون نخست‌وزیر ترکیه و سراج‌الدین اصل‌اف وزیر امور خارجه تاجیکستان اشاره کرد.

دیدار با وزیر امور خارجه اندونزی و دریافت یکی از آثار برجسته «جهان سوگمانتورو» از نقاشان اندونزیایی از دیگر برنامه‌های ظریف در پرجمعیت‌ترین کشور مسلمان جهان بود.

روابط تجاری محور مذاکرات در سنگاپور و برونئی

ظریف پس از جاکارتا به سنگاپور رفت. وی با همتای خود ویویان بالاکریشنان دیدار کرد و با تأکید بر لزوم افزایش روابط در حوزه‌های مختلف گفت: ایران از فعال سازی روابط با سنگاپور در زمینه‌های مختلف اقتصادی به ویژه انرژی، بانکی، حمل و نقل دریایی، علمی، بهداشتی، فن آوری اطلاعات، پتروشیمی و سرمایه‌گذاری استقبال می‌کند. در این سفر همچنین موافقت‌نامه سرمایه‌گذاری میان دو کشور به امضا رسید.

همه برنامه‌های ظریف در برونئی نیز به دیدار با مقامات مختلف این کشور خلاصه شد: حسن البلقیه سلطان برونئی، المهتدی بالله ولیعهد، شاهزاده سارا همسر وی، داتو علی آپونگ وزیر منابع و توریسم، دکتر حاجی یاسمین وزیر انرژی و صنایع، لیم جونگ سونگ وزیر امور خارجه و تجارت. دیدارها در پایتخت برونئی، بندر سری‌بگاوان صورت گرفت.


تایلند میزبان وزرای امور خارجه

اولین برنامه ظریف در تایلند، شرکت در نشست وزرای امور خارجه مجمع گفتگوهای آسیایی بود. وی در سخنرانی خود خواستار همکاری نزدیکتر میان سازمان‌های متعدد آسیایی از جمله آسه‌آن (اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا)، سارک (اتحادیه همکاری منطقه‌ای جنوب آسیا) و اکو (سازمان همکاری اقتصادی) شد تا علاوه بر پرهیز ار موازی‌کاری، موجب تقویت روح‌همبستگی و مبارزه منسجم‌تر با معضلات مشترک از جمله تروریسم و افراطی‌گرایی شود.

در حاشیه این برنامه که در روز پنج‌شنبه برگزار شد، دیدارهای دوجانبه‌ای میان مقامات صورت گرفت که از آن میان، وزیر امور خارجه کشورمان با سرتاج عزیز وزیر امور خارجه پاکستان به گفتگو نشست. پاکستان در تلاش است میزبان مذاکرات صلح برای پایان تخاصم و تروریسم در منطقه با حضور هند، افغانستان، چین، آمریکا و نماینده طالبان شود.

همچنین ظریف با بان‌دیت‌لیم‌چون دبیرکل این مجمع ملاقات و گفتگو کرد. در این ملاقات درباره برنامه‌های مجمع در دوره ریاست ایران (از سپتامبر 2017 لغایت سپتامبر  2018) و همچنین برنامه نخستین اجلاس وزرای گردشگری کشورهای عضو در تبریز (سپتامبر 2016) گفتگو و رایزنی شد.

پس از آن ظریف در محل وزارت خارجه تایلند با همتای خود دون پرامودوینای دیدار و گفتگو کرد و بر آمادگی ایران برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود در روابط تجاری با کشور میزبان تأکید کرد. وزیر خارجه تایلند ضمن تأیید سخنان ظریف، سفر اخیر خود به ایران به همره هیأت‌ اقتصادی را مؤثر دانست.

همچنین روز بعد یعنی 11 مارس برابر با جمعه 21 اسفند، ظریف در کاخ ریاست‌جمهوری بانکوک با چان اوچا دیدار کرد. در این ملاقات زمینه های همکاری و گسترش روابط دو کشور در حوزه های مختلف اقتصادی و تجاری از جمله توریسم، کشاورزی، انرژی و پتروشیمی، دارو، سرمایه گزاری، بنادر، علم و فن آوری مورد بررسی قرار گرفت. وزیر امور خارجه کشورمان بر دو مسأله در ماه‌های جاری یعنی لزوم تسهیل تجارت برای فعالان اقتصادی در دو کشور و همچنین ایجاد کانال‌های همکاری بین‌بانکی تأکید کرد.

ظریف در نشست علمی وزارت امور خارجه تایلند با حضور دیپلمات‌ها و کارشناسان تایلندی شرکت کرد که در آنجا با سوال یکی از خبرنگاران در مورد احتمال پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات آینده ریاست‌جمهوری آمریکا مواجه شد. وی به یک جواب بسنده کرد: ما در امور داخلی سایر کشورها دخالت نمی‌کنیم. جواب او هوشمندانه بود چون اگر علیه ترامپ سخنی می‌گفت، سرمایه‌دار آمریکای با لحن همیشگی‌اش سخنان گزنده‌ای علیه او در مناظرات خود بر زبان می‌آورد.

نیوزلند و استرالیا آخرین مقصد آقای وزیر خواهد بود. ظریف که جمعه‌شب بانکوک را ترک می‌‌کند، گفتگوهای دوجانبه با مقامات دو کشور یادشده را در برنامه کاری خود گنجانده است. آیا این گفتگوها می‌تواند راه را برای تقویت واقعی روابط اقتصادی و سیاسی بگشاید؟


منابع: