به گزارش گروه تاریخ مشرق؛ اثر جدید موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی با عنوان «حزب دمکرات کردستان ایران» به چاپ رسید. این کتاب که نوشته جدید محمود نادری است، به مرور و تحلیل تاریخچه حزب دمکرات کردستان ایران از بدو تأسیس تا امروز می‌پردازد. موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی پیش‌تر آثار دیگری از محمود نادری همچون کتاب دوجلدی «چریک‌های فدایی خلق» را به چاپ رسانده بود که تاکنون به چاپ چهارم رسیده است.
در مقدمه «حزب دمکرات کردستان ایران» با عنوان «اشاره» چنین می‌خوانیم :
هنوز تهران از آثار درگیری مسلحانه مردم با لشکر گارد شاهنشاهی در دو روز منتهی به پیروزی انقلاب در 22 بهمن 1357 پاک نشده بود که شعله های جنگ داخلی در کردستان ایران زبانه کشید. شروع این نزاع خونین در کردستان که در ادامه‌اش به تهاجم عراق به ایران انجامید، حزب دمکرات کردستان ایران را به بازیگر اصلی حوادث کردستان تبدیل کرد. بهانه جنگ از سوی حزب دمکرات کسب خودمختاری برای کردستان بود. اگر تا پیش از انقلاب اسلامی، از این حزب جز نامی محو در اعماق تاریخ نبود و همه هویت و حیات سیاسی آن در حکومت چند ماهه قاضی محمد خلاصه می‌شد، اینک به مدد جنگی که راه انداخته بود توانست در شمار احزاب مطرح در تاریخ ایران قرار گیرد و لذا پژوهش درباره علت تأسیس و تاریخچه‌اش ضرورتی تام می‌یابد.
موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی در ادامه تک‌نگاری‌های خود درباره سازمان‌ها و احزاب سیاسی ایران این بار حزب دمکرات کردستان ایران را برگزید. نام این حزب که بخش مهمی از حوادث دردناک تاریخ سیاسی ایران را رقم زده است، با دو تهاجم نظامی و اشغال خاک ایران پیوند خورده است: تجاوز اتحاد جماهیر شوروی و اشغال ایران بعد از شهریور 1320 و تجاوز وحشیانه رژیم بعثی عراق در سال 1359.
در این پژوهش، زمینه های اجتماعی و سیاسی پیدایش حزب با تکیه بر اسنادی که نخستین بار مورد استفاده قرار گرفته بررسی شده است. پس از برافتادن دولت خودخوانده و مستعجل قاضی محمد و خصوصاً کودتای 28 مرداد 1332، این حزب در تاریخ گم شد. تا مدت‌ها جز اخباری پراکنده اطلاعی از آن در دست نبود. با کودتای عبدالکریم قاسم و بازگشت ملامصطفی بارزانی به عراق و شدت گرفتن جنگ لفظی بین رژیم های حاکم بر تهران و بغداد، کم کم اعضای متواری حزب در عراق تلاش کردند، سر و سامانی به حزب دمکرات بدهند. شبکه منابع ساواک در بین این متواریان موجب تسلط کامل ساواک بر حزب شده وامکان هر گونه تحرکی را از آنان سلب کرده بود. این منابع هرگونه تحرک و رویدادی را رصد کرده و گزارش می‌کردند این اخبار و گزارش ها تصویری واقعی از حزب دمکرات کردستان ایران را در این دوره ارائه کرده است.
اما بخش عمده این پژوهش که ضرورت انجام آن را نیز موجب گردید مربوط است به حوادث و رویداد های پس از انقلاب اسلامی ایران. هزاران برگ اطلاعیه وبیانیه که عمدتاً توسط گروه‌های فعال در کردستان انتشار یافته بود و روزنامه ها و نشریات طرفین درگیر که اخبار این جنگ داخلی را در سطح جامعه می‌پراکندند از منابع اصلی این تحقیق و پژوهش می باشند. دامنه و گستردگی رویداد ها بیش از آن بود که در این پژوهش آمده است. همان طور که از نام کتاب بر می آید در این کند و کاو فقط حزب دمکرات کردستان ایران در کانون توجه بوده است تا نقش آن در رویدادهای آن منطقه روشن‌تر شود و این به معنای مسئولیت کمتر دیگر گروه های درگیر در حوادث تلخ و خونبار کردستان نیست که در مجالی دیگر به نقش آن ها نیز پرداخته خواهد شد.
موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی امیدوار است با انجام این تحقیق و نشر آن بخشی از دین خود را به کردستان، آذربایجان غربی و ایران ادا کرده باشد.
در مقدمه «حزب دمکرات کردستان ایران» با عنوان «اشاره» چنین می‌خوانیم :
هنوز تهران از آثار درگیری مسلحانه مردم با لشکر گارد شاهنشاهی در دو روز منتهی به پیروزی انقلاب در 22 بهمن 1357 پاک نشده بود که شعله های جنگ داخلی در کردستان ایران زبانه کشید. شروع این نزاع خونین در کردستان که در ادامه‌اش به تهاجم عراق به ایران انجامید، حزب دمکرات کردستان ایران را به بازیگر اصلی حوادث کردستان تبدیل کرد. بهانه جنگ از سوی حزب دمکرات کسب خودمختاری برای کردستان بود. اگر تا پیش از انقلاب اسلامی، از این حزب جز نامی محو در اعماق تاریخ نبود و همه هویت و حیات سیاسی آن در حکومت چند ماهه قاضی محمد خلاصه می‌شد، اینک به مدد جنگی که راه انداخته بود توانست در شمار احزاب مطرح در تاریخ ایران قرار گیرد و لذا پژوهش درباره علت تأسیس و تاریخچه‌اش ضرورتی تام می‌یابد.
موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی در ادامه تک‌نگاری‌های خود درباره سازمان‌ها و احزاب سیاسی ایران این بار حزب دمکرات کردستان ایران را برگزید. نام این حزب که بخش مهمی از حوادث دردناک تاریخ سیاسی ایران را رقم زده است، با دو تهاجم نظامی و اشغال خاک ایران پیوند خورده است: تجاوز اتحاد جماهیر شوروی و اشغال ایران بعد از شهریور 1320 و تجاوز وحشیانه رژیم بعثی عراق در سال 1359.
در این پژوهش، زمینه های اجتماعی و سیاسی پیدایش حزب با تکیه بر اسنادی که نخستین بار مورد استفاده قرار گرفته بررسی شده است. پس از برافتادن دولت خودخوانده و مستعجل قاضی محمد و خصوصاً کودتای 28 مرداد 1332، این حزب در تاریخ گم شد. تا مدت‌ها جز اخباری پراکنده اطلاعی از آن در دست نبود. با کودتای عبدالکریم قاسم و بازگشت ملامصطفی بارزانی به عراق و شدت گرفتن جنگ لفظی بین رژیم های حاکم بر تهران و بغداد، کم کم اعضای متواری حزب در عراق تلاش کردند، سر و سامانی به حزب دمکرات بدهند. شبکه منابع ساواک در بین این متواریان موجب تسلط کامل ساواک بر حزب شده وامکان هر گونه تحرکی را از آنان سلب کرده بود. این منابع هرگونه تحرک و رویدادی را رصد کرده و گزارش می‌کردند این اخبار و گزارش ها تصویری واقعی از حزب دمکرات کردستان ایران را در این دوره ارائه کرده است.
اما بخش عمده این پژوهش که ضرورت انجام آن را نیز موجب گردید مربوط است به حوادث و رویداد های پس از انقلاب اسلامی ایران. هزاران برگ اطلاعیه وبیانیه که عمدتاً توسط گروه‌های فعال در کردستان انتشار یافته بود و روزنامه ها و نشریات طرفین درگیر که اخبار این جنگ داخلی را در سطح جامعه می‌پراکندند از منابع اصلی این تحقیق و پژوهش می باشند. دامنه و گستردگی رویداد ها بیش از آن بود که در این پژوهش آمده است. همان طور که از نام کتاب بر می آید در این کند و کاو فقط حزب دمکرات کردستان ایران در کانون توجه بوده است تا نقش آن در رویدادهای آن منطقه روشن‌تر شود و این به معنای مسئولیت کمتر دیگر گروه های درگیر در حوادث تلخ و خونبار کردستان نیست که در مجالی دیگر به نقش آن ها نیز پرداخته خواهد شد.
موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی امیدوار است با انجام این تحقیق و نشر آن بخشی از دین خود را به کردستان، آذربایجان غربی و ایران ادا کرده باشد.
