گروه بین‌الملل مشرق- هفته پیش بود که دادگاه عالی آمریکا رأی خود را نسبت به شکایت خانواده قربانیان چند حادثه تروریستی که در سال‌های پیش از واقعه 11 سپتامبر رخ داده بود، اعلام کرد. دبورا پترسون که خواهر یکی از قربانیان انفجار پایگاه دریایی آمریکاییان در بیروت (1983 میلادی) است، خانواده قربانیان را در طرح و پیگیری این شکایت نمایندگی کرد.

یک دادگاه آمریکایی در سال 2003 میلادی ایران را به دلیل حمایت نظامی و مالی از حزب‌الله لبنان به عنوان متهم ردیف اول حادثه بیروت محکوم کرد. حالا دادگاه عالی در ادامه همان حکم، مجوز برداشت حدود 1.75  (1.4 به روایت بی‌بی‌سی) میلیارد دلار از حساب‌های مسدودشده ایران را صادر کرد، حساب‌هایی که پس از گروگان‌گیری در سفارت آمریکا از اختیار دولت ایران خارج شد.

دو مسأله در ارتباط با این حکم مورد انتقاد مسئولان دولتی ایران قرار گرفته است، گر چه متأسفانه توسط ناظران بین‌المللی مورد حمایت واقع نشد: انتساب حادثه تروریستی بیروت به ایران تا چه حد مستند است؟ کنگره آمریکا تا چه میزان در صدور حکم برداشت از اموال ایران توسط دادگاه عالی نقش داشته است؟

ایران که شاید به دلیل پیش‌بینی نتیجه دادگاه از حضور مؤثر در آن خودداری کرد، حالا انتقاداتش نیز راه به جایی نمی‌برد. روث بادر گینزبرگ قاضی دادگاه عالی ادعای ایران مبنی بر نقض تفکیک قوا در جریان صدور حکم را رد کرده است با این توجیه که کنگره دست دادگاه عالی را نبسته است. اوباما اما که فعلاً سکوت کرده، پیش‌تر به طور کلی با رویه‌شدنِ این‌گونه احکام مخالفت کرده بود زیرا آن را محرکی برای شکایت شهروندان کشورهای دیگر از دولت آمریکا می‌دانست.

در بین قضات دادگاه عالی نیز دو تن به مخالفت با تصمیم سایر قضات پرداخته‌اند. جان رابرتز و سونیا سُتومایور دادگاه عالی را «در خدمت کنگره برای تبدیل یک موضع‌گیری سیاسی به حکم قضایی» متهم کردند. باب منندز سناتور دموکرات از طراحان قانون مربوطه در کنگره اما از اقدام خود دفاع کرد و حکم دادگاه عالی را «پیروزی عدالت پس از انتظار طولانی» دانست.

در هر صورت حالا شاکیان منتظرند تا استنلی اسپارکین قاضی سابق و ناظر فعلی حساب‌های مسدودشده ایران در Citibank نیویورک،  چوب حراج به دارایی‌های ایرانی بزند و آن را میان بازماندگان و خانواده قربانیان حوادث تروریستی تقسیم کند. این کار ممکن است سه ماه تا یک‌سال به طول انجامد. پترسون اما بیش از این می‌خواهد:«فقط بحث پول نیست. مأموریت اصلی این است که بمب‌‌گذاران، پاسخگو باشند و جهان، واقعیت حادثه بیروت را درک کند».

تد اُلسون وکیل شاکیان هنوز طلبکار است و از سال‌هایی می‌گوید که شکایت خانواده قربانیان پشت درهای دیوان عالی منتظر بوده است. آنها بیش از 1000 نفر بوده‌اند که بیشرشان به حادثه حمله به پایگاه دریایی آمریکاییان در بیروت با 241 قربانی مرتبط‌ هستند. حدود یک سال پس از آن حادثه نیروهای آمریکایی بیروت را ترک کردند.

انفجار برج‌های الخُبَر عربستان در سال 1996 میلادی حادثه تروریستی دیگری است که موضوع حکم دادگاه عالی قرار گرفته است. در آن حادثه نیز که 19 کشته بر جای گذاشت، انگشت اتهام به سوی حزب‌الله و در نتیجه ایران نشانه رفت.

رسانه‌های آمریکایی انتقاد خاصی به تصمیم اخیر دادگاه عالی نداشته‌اند اما برخی از آنها مدعی‌اند اگر قضات دادگاه عالی در حکم خود صادق هستند و آن را فارغ از تصمیمات سیاستمداران اعلام کرده‌اند، قاعدتاً باید به شکایت قربانیان پرونده‌های تروریستی دیگر نیز رسیدگی کنند، به ویژه حادثه 11 سپتامبر که حدود 2 هزار قربانی برجای گذاشت و بیشتر عوامل آن تبعه عربستان سعودی بودند.



28 صفحه‌ای که به نقش عربستان سعودی در حوادث 11 سپتامبر مرتبط است، به بهانه محرمانه‌بودن در گزارش منتشرشده پیرامون این حادثه علنی نشد. حالا همزمان با رسیدگی به پرونده نقش ایران در حوادث دهه 1980 و 1990 میلادی  و سومین سفر اوباما به ریاض، تیتر بسیاری از صفحات اینترنتی به همین موضوع و حق مردم آمریکا در دانستن واقعیت‌ها در مورد حادثه 11 سپتامبر اختصاص یافته است.

متن کامل گزارش شامل 28 صفحه یادشده در Capitol Hill در قلب واشنگتن نگهداری می‌شود و حتی اعضای کنگره نیز که خود از طریق کمیته انتخابی سنا به تحقیق و تألیف آن اقدام کردند فقط مجاز به مطالعه انفرادی بوده و حق نوت‌برداری از آن را ندارند. علیرغم چنین شرایطی جاش ارنست سخنگوی کاخ سفید در پاسخ به خبرنگاران ادعا کرد هیچ سندی مبنی بر حمایت مالی عربستان سعودی از القاعده وجود ندارد.

باب گراهام رئیس کمیته تحقیق، پورتر گاس رئیس سیا و دونالد ترامپ از نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری خواهان انتشار 28 صفحه محرمانه شده‌اند اما جاش ارنست از محرمانه‌ماندن آن خبر داد. همین مسأله موجب انتشار شایعاتی مبنی بر دشت‌داشتن شاهزاده‌های سعودی در قدرت‌گرفتن القاعده شده است. صحبت‌های سناتور گراهام در برنامه «60 دقیقه» شبکه CBS که «دولت، خاندان‌‌های ثروتمند و سازما‌ن‌‌های مالی عربستان سعودی» را حامی 19 هواپیماربا در حادثه 11 سپتامبر دانست، به این فضا دامن زده است.

حالا دادگاه عالی پس از حکم اخیر و اوباما در آخرین ماه‌های ریاست‌جمهوری‌اش برابر آزمون عدالت و دموکراسی قرار گرفته‌اند، آزمونی که همزمان اثر قابل توجهی در افکار عمومی داخلی و سیاست خارجی ایالات متحده دارد.

منابع: