*آيا امام زمان(عج) وقت ظهور را مي دانند و اگر نمي دانند آيا جهل و نقص براي امام معصوم نيست؟

در پاسخ به سئوال مورد نظر توجه به نکاتي ضروري است:
الف: عالم علي الاطلاق فقط خداوند متعال است و بغير از ذات مقدس او هيچ کس از مخلوقات، اعم از ملائکه، انسان، و جن عالم به همه امور و اشياء نمي باشند. خداوند متعال در قرآن کريم در آيات متعددي به اين مهم اشاره و تصريح دارد: «او خدائي است که همه موجودات زمين را براي شما خلق کرد، و پس از آن به خلقت آسمان ها نظر گماشت و هفت آسمان را برفراز يکديگر برافراشت و او به همه چيز دانا است.» «مشرق و مغرب هر دو ملک خدا است ... خدا (به همه جا) محيط و (به هر چيز) دانا است»، «عالم الغيب فلا يظهر علي غيبه احداً» در اين آيه خداوند متعال به عنوان يک قاعده کلي در مورد علم غيب مي فرمايد: «عالم الغيب خدا است او هيچکس را بر اسرار غيب اش آگاه نمي سازد». سپس به عنوان استثناء از اين مسأله کلّي مي فرمايد: «الا من ارتضي من رسول» مگر رسول و پيامبري که او را برگزيده و از آنان راضي شده است.

بنابراين انبياء و امامان معصوم ـ عليهم السلام ـ با اينکه انسان هاي کامل در هر عصر بوده و هستند و از هر لحاظ دانشمند ترين و داناترين انسان هاي عصر خود بلکه تمام اعصار بوده اند اما اين هرگز به معناي اين نيست که آنان همه چيز را مي دانسته اند و يا مي دانند حتي اموري مانند قيامت و يا زمان ظهور امام عصر ـ عليه السلام ـ را که از مصاديق علم غيب به شمار مي آيد و علم آن اختصاص به خداوند متعال دارد. در دعاي شريف «يستشير» که از رسول اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ نقل شده آن حضرت در پيشگاه خداوند چنين عرضه مي دارد: «... الهي انت العالم و انا الجاهل» خدايا تو عالم و داناي (مطلق) هستي و من ( در برابر علم و دانش تو) جاهل و نادان هستم. شکي نيست که همه موجودات امکاني در برابر ذات مقدس واجب الوجود ناقص اند بلکه هيچ اند.

ب: اصل ظهور و علائم حتمی آن، امر مسلّم و قطعي است، اما بنا بر مصالحي، زمان ظهور مشخص نيست و هيچکس جز خداوند از وقت دقيق آن آگاه نيست. بارها شيعيان معاصر و اصحاب ائمه ـ عليهم السلام ـ از آن بزرگواران در مورد زمان ظهور پرسيده اند. ولي آنان به صراحت از مشخص کردن آن امتناع کرده اند و زمان ظهور را همانند علم به قيامت، منحصر به خداوند دانسته اند و تأکيد کرده اند که «کذب الوّقاتون».کساني که وقت و زمان براي ظهور (حضرت مهدي (عج) معيّن کنند دروغ گفته اند. مفاد برخي روايات اين است که زمان ظهور امام زمان ـ عليه السلام ـ براي کسي معلوم نيست و جزء مواردي است که فقط علم آن نزد خداوند متعال است؛ و در اين معنا روايات متعددي داريم که زمان ظهور امام زمان ـ عليه السلام ـ با زمان وقوع قيامت مقايسه شده است؛ يعني همان گونه که علم زمان وقوع قيامت منحصرا در اختيار ذات مقدس خداوند است، علم زمان ظهور حضرت نيز در نزد خداوند سبحان مي باشد:از امام صادق ـ عليه السلام ـ نقل شده که درجواب «کميت» که از آن حضرت پرسيد: چه وقت حضرت مهدي ـ عليه السلام ـ ظهور مي کند؟ امام ـ عليه السلام ـ فرمود: « از پيامبر همين مطلب پرسيده شد، حضرت فرمود: ظهور مهدي هم چون برپائي قيامت است؛ مهدي نمي آيد مگر ناگهاني» به اموري، ناگهاني گفته مي شود که علم و آگاهي به آن ميسّر نباشد.

ج: رواياتي که مي گويند امامان معصوم ـ عليهم السلام ـ علم به گذشته و آينده دارند و چيزي بر آنان پوشيده و مخفي نيست، از جهت منافاتي با عدم آگاهي امام از قيامت و يا امور شبيه آن مانند وقت ظهور، ندارند.
علامه طباطبائي قدس سرّه مي گويد: «سبب حقيقي اختصاص علم غيب به خداي تعالي (و اينکه غير او به همه امور آگاهي ندارد) اين است که غير او هر چه باشد وجودش محدود است، و ممکن نيست که از حدش بيرون شده و به آنچه که خارج از حد او و غايب از او است آگاه شود و معلوم است که هيچ موجودي (حتي پيامبران و امامان ـ عليهم السلام ـ) غير محدود و غير متناهي و محيط به تمام اشياء نيست مگر خداي تعالي، پس تنها او عالم (مطلق و آگاه) به غيب است».ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ عالم به امور گذشته و آينده به اذن و اراده خدا هستند چنان چه روايات متعددي بر اين معنا دلالت ظاهري دارند، اما بر اساس آيات قرآني و برخي روايات که پيش از اين به آن اشاره شد، علم به قيامت و زمان ظهور از عموم اين روايات مستثنا شده است و رواياتي که مي گويند علم به قيامت و زمان ظهور مختص به خداوند است، اين روايات را که دلالت بر گستردگي دامنه علوم ائمه دارند، مقيد مي کنند و راه جمع معقول و قانوني هم همين است.

با توجه به نکاتي که توضيح داده شد معلوم مي شود که پيامبران و امامان معصوم ـ عليهم السلام ـ ، انسان هاي کامل هستند و در انسانيت و مقامات انساني و الهي هيچ گونه نقص و کمبودي ندارند، امّا اين به اين معنا نيست که حتي در برابر ذات خداي متعال هم کامل اند و کمبودي ندارند، بلکه در برابر ذات مقدّس ربوبي و کمالات بي انتهاء و علوم الهي هرگز قابل مقايسه و سنجش نيستند و اصولا چنين فرضي معقول و منطقي نيست. بلکه همانند بقيه انسان ها نياز مطلق دارند و همان گونه که در روايات از خود آن بزرگواران نقل شده اند در مقام فقر و ناداري مطلق به سر مي برند. پس اينکه مي گوئيم امام معصوم انسان کامل است و داراي هيچ گونه نقص و عيبي و جهلي نيست در مقايسه با سائر ـ موجودات و انسان ها مي باشد زيرا آنان نسبت به بقيه انسان ها سرآمد همه کمالات مي باشند امّا در برابر ذات خداي سبحان و علوم بي نهايت او فقير و محتاج اند.