شايد بارها جمله‌هايي نظير «چهار ديواري اختياري» يا «مال خودم است دوست دارم آتيشش بزنم» و... را شنيده باشيد كه اگر نگاهي عميق به اصالت فرهنگ ايراني داشته باشيم متوجه خواهيم شد اين اصطلاحات رايج هيچ سنخيتي با فرهنگ ما ندارد. بنابراين بايد به آثار اعمال و رفتارهاي خود كاملاً حساس باشيم، زيرا همين رفتارهاي ناخواسته و بدون تفكر و تعقل به مرور زمان فرهنگ غالب جامعه خواهد شد.
برگزاري مراسم عروسي يا مذهبي پر زرق و برق شايد در يك نگاه ساده به جايي برنخورد، ولي همين مراسم در آينده باعث مي‌شود سطح توقع افراد جامعه بالا برود و افراد با فرهنگ ساده‌زيستي فاصله بگيرند. شايد اگر پاي صحبت‌هاي پدر و مادر‌هاي خودمان بنشينيم همه از شروع زندگي‌شان در ساده‌ترين شكل ممكن ياد مي‌كنند، ولي امروزه اكثريت جواناني كه در شرف ازدواج هستند به عروسي‌هاي باشكوه و خانه‌هاي مجلل مي‌انديشند يا حداقل با رؤياي آن زندگي مي‌كنند.
ضيافتي براي اسراف
نگاهي عميق به دورهمي‌هايي كه به هر بهانه‌اي برپا مي‌شود تنها يك موضوع را نمايان مي‌كند، براي اسراف و بريز و بپاش‌هاي بي‌حد و اندازه رقابتي شديد ميان افراد جامعه شكل گرفته است. اين درست است كه كسي را نمي‌توان به دليل برپايي مهماني‌اي باشكوه سرزنش كرد، اما مي‌توان به خاطر اسراف منابع حياتي و تأثيرات ناگوار عملش مورد خطاب قرار داد.
ضيافت‌ها و مهماني‌هايي كه در سطح شهر به‌خصوص در ميان افراد متمول جامعه برگزار مي‌شود نه تنها نمايش اسراف و هدررفت منابع و سرمايه‌هاي يك كشور است بلكه نابودي يك فرهنگ اصيل به‌شمار مي‌رود.
در جامعه‌اي كه اسراف مي‌شود و فرهنگ و شخصيت افراد را با ميزان برگزاري مجالس پر زرق و برق و ميزان و تعداد غذاها و ميوه‌هايش مي‌سنجند بايد منتظر مرگ بسياري از ارزش‌هاي فرهنگي باشيم.
اين گونه افراد نمي‌دانند كه با رفتارهاي نادرست خود چه تأثيرات مخربي را بر فرهنگ عمومي مي‌گذارند. فرهنگ ايراني زماني نماد ساده‌زيستي، قناعت، همدلي و كمك به ديگران بود اما از آن فرهنگ غني در شرايط فعلي چه عناصري باقي مانده است؟ برخي از رفتارهاي ما در جامعه شايد در نگاه ساده و گذرا خيلي كوچك و ناچيز باشد اما زماني كه يك رفتار غلط تكرار و تكرار مي‌شود، ديگر نمي‌توان به سادگي از كنار آن گذشت.
زماني سفره‌هاي ايراني در كنار سادگي و سلامتش مملو از صفا و صميميت بود ولي در حال حاضر با تمام ولخرجي‌ها و اسراف‌هاي بي‌حد و اندازه خبري از آن همه دوستي و صفا و مهرباني نيست. آيا اسراف باعث نشده مهر و محبت از خانه‌ها پر بكشد؟
الگوي مصرف ايراني براي خانواده ايراني
داشتن روحيه و فرهنگ مناسب مصرفي، عزت و كرامت نفس را براي انسان به ارمغان مي‌آورد، زيرا نيازهاي كاذب و تجملگرايي است كه انسان را به تملق و چاپلوسي وادار مي‌كند. افرادي كه گرفتار اسراف و تبذير و زندگي پر زرق و برق هستند، بيشترين آمادگي را براي حركت به سمت انحرافات و ناهنجاري‌هاي اجتماعي دارند. در واقع بسياري از مصارف تجملي و تشريفاتي رايج در جامعه ما نيز از مصاديق اسراف يا تبذير به حساب مي‌آيد و اصلاح الگوي مصرف، بدون قناعت و ساده‌زيستي و دوري از تجملگرايي، امكان‌پذير نيست.
كشوري كه شعارش اقتصاد مقاومتي است بايد افراد جامعه خود را براي تحقق آن آماده كند زيرا آنچه در حال حاضر از همه واجبات واجب‌تر است صلابت و سربلندي ايران است، بنابراين در چنين شرايطي اسراف منابع نه تنها اقتصاد را نابود مي‌كند بلكه زمينه نابودي هويت ايراني را فراهم مي‌سازد.
تشريفات بي‌قاعده و تجملگرايي بي‌اندازه باعث مي‌شود منابع كشور به شكل مناسب و مساوي بين تمامي اقشار جامعه تقسيم نشود و گروهي كه فربه‌تر هستند بيشتر استفاده كنند و قشر متوسط و پايين در حسرت حداقل‌ها باشند.
از همين رو توجه به الگوي درست مصرف باعث مي‌شود همه به يك اندازه از نعمت‌ها و منابع استفاده كنند. البته نبايد از اين نكته غافل شد كه اصلاح الگوي مصرف يك كار فرهنگي است كه نيازمند الگو‌سازي و مدل‌سازي است. چنانچه در جامعه نمود عيني براي الگوي مصرف وجود نداشته باشد حرف زدن در اين خصوص در حد همان حرف باقي مي‌ماند. لذا لازم است مسئولان به عنوان اولين الگوهاي افراد جامعه بيش از ديگر افراد جامعه مراقب رفتار و اعمال خود باشند.
صرفه‌جويي يعني پيدا كردن روش‌هاي نوآورانه براي استفاده بهتر از منابع محدود و به خصوص منابع تجديدناپذير. در همين خصوص رهبر معظم انقلاب مي‌فرمايند: «اسراف در آب، اسراف در نان، اسراف در مواد غذايي، اسراف در دارو، اسراف در وسايل زندگي، اسراف در وسايل تجمل و آرايش و مانند اينها، بخش مهمي از منابع زنده كشور را هدر مي‌دهد؛ اين هم يكي از چيزهايي است كه بايستي مورد ملاحظه قرار بگيرد؛ مصرف خوب و درست، غير از اسراف كردن و دور ريختن و ريخت‌وپاش كردن است».
بنابراين با اصلاح الگوي مصرف و مديريت رفتارها و مهماني‌هاي خود مي‌توانيم شرايط بهره‌مندي يكسان را براي آحاد جامعه فراهم كنيم.
خيلي ساده است، اسراف نكنيم
خيلي از كارهايي كه در زندگي انجام مي‌دهيم از مهماني‌هاي آنچناني گرفته تا خريد گوشي و حتي لباس‌هاي مد روز و البته يك بار مصرف براي مهماني همه و همه را مي‌توان بر اساس تعقل و تفكر انجام داد تا پول‌هايمان را هدر نداده باشيم.
اگر قبل از هر كاري و هر خريدي كمي تأمل كنيم، آن گاه خواهيم فهميد چقدر ساده مي‌توان از يك الگوي غلط مصرف كه بر اساس چشم و هم‌چشمي، فخر‌فروشي، پز دادن و تكبر و غرور نشأت گرفته است تبعيت نكرد.
كسي منكر استفاده از نعمت‌هاي خدادادي نيست. بحث بر سر اين است كه اسراف نكنيم و فرهنگ اسراف را در جامعه گسترش ندهيم.
بد نيست قبل از هر فعلي با خود بينديشيم كه اين رفتار ما مي‌تواند چه تأثيرات منفي يا مثبتي را بر جامعه تحميل كند، زيرا بر اساس قانون سوم نيوتن هر عملي عكس‌العملي را در پي خواهد داشت كه در بسياري از موارد خارج از اراده و خواست ماست./روزنامه جوان
