به گزارش مشرق، «احمد هاووز» فعال سیاسی ترک و از اعضای شناخته شده سابق حزب عدالت و توسعه در مصاحبه با تسنیم به بررسی وضعیت سیاسی روز ترکیه پرداخت.
وی در بازشناسی ریشه‌های تاریخی حزب عدالت و توسعه با بیان این که این حزب در واقع بر روی ریشه های حرکت اسلامی سیاسی که مرحوم اربکان از دهه 70 میلادی آغاز کرده بود شکل گرفته است گفت: پس از کودتای 28 فوریه و با توجه به شرایط سیاسی آن دوره گروه موسسان حزب عدالت و توسعه توانستند بر اساس جو حاکم بر آن زمان گفتمان نوگرایی را در درون حزب رفاه ایجاد کنند که نتیجه آن تشکیل حزب عدالت و توسعه شد. این حزب اگرچه با مشکلات و ناهمواری های فراوانی روبرو شد اما توانسته است که تا کنون تغییرات مثبت بسیاری را در تاریخ سیاسی و جامعه ترکیه ایجاد کند به طوری که با برنامه ریزی ها و چشم اندازهای 2023 و 2073 خود را برای حضور طولانی مدت در سپهر سیاسی ترکیه آماده کرده است. اما با وجود آورده های قابل توجه برای سیاست ترکیه مشکلات و مسائل بغرنج فراوانی نیز به همراه داشته است.
وی ادامه داد: یکی از مشکلات اساسی که حزب عدالت و توسعه به همراه داشت سیاسی شدن همه چیز بود. تمام نهادهای مردمی، طریقت ها و حتی اجتماعات مذهبی جنبه سیاسی به خود گرفته اند، رفتارها و موضع گیری های این نهادهای مدنی همگی حالت سیاسی به خود گرفته است.
هاووز با بیان این که باید به هنگام بحث از حزب عدالت و توسعه آن را به دوره های مختلف تقسیم کنیم ادامه داد: حزب پیش از سال 2013 و 2010 دارای چارچوب ها و تعاریف مصوبی بود که خود را موظف به حرکت در این چارچوب ها می‌دید اما اکنون مبتلا به کیش شخصیت آقای اردوغان شده است. هدایت از مرکز یعنی آقای اردوغان در حزب حاکم است و این وضعیت نیز به شدت وابسته به تعریف خاصی است که آقای اردوغان از سیاست دارد. در تمام سیاست ورزی ها افراد به فاصله خود تا مرکز توجه می‌کنند و بر اساس آن تصمیم می‌گیرند. از سوی دیگر حزب و فضای سیاسی دچار استانداردهای دوگانه شده است.
وی با اشاره به تفاوت نوع رهبری مرحوم اربکان و رجب طیب اردوغان گفت: در اطراف مرحوم اربکان منظومه‌ای از افراد که هر کدام شخصا ظرفیت لازم برای رهبری آینده ترکیه را داشتند وجود داشت مثلا افرادی مانند عبدالله گل، اردوغان، عبداللطیف شنر، ملیح گوکچک و ... کسانی هستند که به صورت منظومه‌ای از افراد معتبر در اطراف اربکان بودند اما امروز در اطراف اردوغان هیچ فرد قابل توجهی باقی نمانده است. تمام کسانی که قدرت و امکان رهبر آینده را داشتند یا از حزب کنار کشیده‌اند یا کنار گذاشته شده‌اند و یا به صورتی ساکت شده‌اند و در عمل هیچ تاثیری ندارند. موسسان و بنیانگذران حزب از وضعیت کنونی آن ناراضی بوده و نسبت به اکنون و آینده آن بسیار نگران هستند.
وی در ادامه با اشاره به این که اکنون کشور با بحران بسیار سخت مساله ترور پ.ک.ک مواجه است این وضعیت را ناشی از بی سیاستی اردوغان و حزب و حاکم دانسته ادامه داد: شما نمی‌توانید بدون شناخته منطقه، بدون شناخت بافت جمعیتی از پشت میزتان دست به سیاستگذاری بزنید. از طرفی با یگ گروه تروریست وارد مذاکره می شوید و مبارزه با آن را متوقف می‌کنید و انتظار دارید که این گروه دست از سلاح خود بکشد. با وجود این که حزب به مدت 3 سال مذاکرات صلح انجام داد امروز شاهد آن هستیم که یک گروه ترویستی که قبلا تنها در کوه ها به سر می برد وارد شهرها شده است و ما در داخل شهرهایمان با آنها مواجهیم. در این میان دولت مدعی است که آنان ما را فریب داده‌اند اما غافل از این نکته هستند که در منطق کشور داری فریب خوردن و خیانت کردن یک معنا دارند. در حالی که تا پیش از این مردم از شنیدن خبر شهادت یک سرباز متاثر می‌شدند اما اکنون هر روز شاهد خبر شهید شدن سربازان کشور و بمب گذاری های مختلف هستیم و این اخبار به حدی زیاد شده است که دیگر تاثیری در هیچ کس نمی گذارد. کشور دچار یک دوقطبی شرقی و غربی شده است. در حالی که در غرب کشور خبری نیست در شرق شور شاهد تلی از ویرانه ها هستیم که هیچ فرقی با سوریه ندارد.
هاووز با اشاره به سیاست اشتباه حزب عدالت و توسعه در مورد سوریه نتیجه این سیاست‌ها را بحران های داخلی دانست و ادامه داد: رهبران حزب شناخت دقیقی از منطقه، قدرت اسد و شرایط داخلی عراق نداشتند و به این علت سیاست های اشتباهی را در پیش گرفتند. امروز در نتیجه همین سیاست ها شاهد حضور جمعیت 4 میلیونی در کشور هستیم که بحران های اجتماعی را به همراه دارد. مساله اشتغال و مسکن در مناطقی که این جمعیت ساکن شده است تبدیل به یک مساله غیرقابل حل شده است و قیمت مسکن و اجاره در شهرهایی مانند استانبول تا چند برابر شده است. این حجم پناهنده بحران امنیتی را نیز به همراه دارد و اصلی ترین دلیلی که آلمان حاضر است به جای قبول پناهندگان به پرداخت پول به ترکیه تن بدهد این است که اگر این کشور 35 هزار نفر را اکنون بپذیرد این جمعیت تا 5 سال دیگر بالغ بر 100 هزار نفر شده‌اند و طبیعتا هیچ سیستم امنیتی در دنیا توان نظارت بر 100 هزار نفر را ندارد.
وی با بیان این که وضعیت موجود پناهندگان سوری در ترکیه هم ظلم به مردم ترکیه و هم ظلم به پناهندگان است ادامه داد: حتی اگر شما به این جمعیت تابعیت هم بدهید باز فرآیند ادغام این جمعیت با مردم بومی مساله ساز خواهد بود. این جمعیت حق دارد که به زبان و فرهنگ خودش زندگی کند اما در شرایط فعلی مجبور به ترک این حقوق اولیه خود خواهد بود.
هاووز در پاسخ به این سوال که آینده اردوغان و حزب عدالت و توسعه را چگونه ارزیابی می کنید گفت: فضای ترکیه به صورتی است که هر 24 ساعت امکان وقوع هر حادثه غیر مترقبه‌ای وجود دارد. اما مساله‌ای که هست این که اردوغان و حزب عدالت و توسعه با وجود این که قانونا ربطی بین آن دو باید وجود نداشته باشد چنان به هم گره خورده‌اند که یا اردوغان و حزب با هم هستند و یا با هم از بین خواهند رفت. احتمال دارد کشور در 1 دسامبر وارد یک انتخابات زودهنگام شود. این در حالی است که حزب دموکراتیک خلق ها نخواهد توانست حد نصاب قانونی حضور در مجلس را به دست بیاورد و حزب حرکت ملی نیز با بحران داخلی روبرو است در چنین شرایطی احتمال این که حزب عدالت و توسعه 400 کرسی به دست آورده و توان تغییر قانون اساسی و سیستم پارلمانی کشور را به دست آورد وجود دارد. از طرف دیگر مسائل پیرامونی مانند لغو مصونیت نمایندگان امکان ایجاد مسایل جدید را که معادلات سیاسی را دچار تحول بکند نیز وجود دارد.
