مسلمانان اروپايي همانند ديگر كشورهاي اسلامي تلاش مي‌كنند آداب و اعمال اين ماه را به دور از همه مشكلات و سختي‌ها بسيار خوب برگزار كنند. مسلمان‌هايي كه در كشورهاي اروپايي زندگي مي‌كنند بي‌تأثير از فرهنگ مسيحيان نيستند و براي افطار و سحر، بر سر يك ميز جمع مي‌شوند و ابتدا دعا مي‌خوانند، سپس شروع به خوردن غذا مي‌كنند. البته اين كار، يك فرهنگ اسلامي است كه امروزه به عنوان رسم و رسوم مسيحيان مي‌شناسيم. در اين سفر به كشورهاي اروپايي، امريكا و كانادا سري مي‌زنيم و با فرهنگ رمضان در آنها آشنا مي‌شويم.
اعمال عبادي آزاد در هلند
هلند يك كشور مناسب براي مسلمانان است چراكه با داشتن يك ميليون مسلمان و برخورداري از سازمان‌ها، مراكز و دانشگاه‌هاي اسلامي، مسلمانان مي‌توانند انجام تعاليم ديني و اعمال عبادي را به‌راحتي و آزادانه انجام دهند. انجام اعمال عبادي و آداب و رسوم مسلمانان در ماه مبارك رمضان به صورت رسمي در هلند شناخته شده است و مسلمانان در هلند از تفاهم بسياري برخوردار هستند و در شهرهاي مسلمان‌نشين صداي اذان از بلندگوهاي مساجد به راحتي شنيده مي‌شود. مسلمانان اين كشور در اين ماه براي نماز جماعت به مساجد رفته و ماه رمضان را روزه مي‌گيرند و قرباني مي‌كنند.
رمضان گرم در نروژ سرد
مسلمانان نروژ در ماه مبارك رمضان به دليل سردي آب و هوا و هواي مه‌آلود و برفي، با سختي‌هاي بسياري مواجه هستند، ولي با اين وجود، مسلمانان ماه مبارك رمضان را جشن مي‌گيرند و به اعمال عبادي خود مي‌پردازند. مسلمانان همچنين از غذاها و نوشيدني‌هاي ويژه اين ماه استفاده مي‌كنند و براي موعظه و نشر مطالب اسلامي، امامان جماعت از كشورهاي اسلامي از جمله مصر در ماه مبارك رمضان به نروژ مي‌آيند و به ايراد سخنراني مي‌پردازند. مسلمانان در ايام ماه مبارك رمضان نمازهاي خود را به جماعت در مساجد اقامه مي‌كنند و دعا و قرآن مي‌خوانند.
روسيه نهمين كشور پرجمعيت جهان با 145 ميليون نفر جمعيت است كه بيش از 20 ميليون نفر از اين جمعيت را مسلمانان تشكيل مي‌دهند. اختلاف ساعت در منطقه مسكو با شرقيترين نقطه روسيه در شبهجزيره چوكچي و شبهجزيره ساخالين 9 ساعت است. مسلمانان روسيه از فرصت ماه مبارك رمضان براي تثبيت عقايد ديني خود كمال بهره را مي‌برند و آن را زماني براي تنفيذ شعائر اسلامي در قلوب مسلمانان روسي مي‌دانند.
در روسيه اقوام بسياري هستند كه خود را به اسلام منتسب مي‌كنند. مانند چچني‌ها يا اقوام ساكن داغستان. بنابراين اين ماه مبارك فرصت مغتنمي است تا آن دسته از مسلماناني كه از اسلام تنها نام آن را با خود حمل مي‌كنند، به تقويت باورها و شعائر ديني خود پرداخته، به طريقه صحيح اسلامي برگردند.
برگزاري گروهي مراسم در بين مسلمانان روسيه رايج است و تمامي 30 روز ماه رمضان در روسيه همچون عيد است و نماز جماعت و ختم قرآن در مساجد با استقبال بسيار خوبي همراه است. افطار و افطاري دادن تا آنجا در روسيه داراي اهميت است كه توجه غير مسلمانان روسيه را نيز به خود جلب كرده است و مسلمانان را به مراسم افطاري رمضان مي‌شناسند. يكي از فرهنگ‌هاي زيبايي كه در ايام رمضان در روسيه وجود دارد، سخنراني كوتاه و مفيد يك روحاني براي مهمانان در سفره افطار و در هنگام تناول غذاست كه معمولاً از نكات ضروري و كاربردي براي جوانان با استناد به آيات قرآن اقامه مي‌شود. اين رسم شبيه آن چيزي است كه در مصر به آن «موائد الرحمن»(سفره‌هاي رحماني) گفته مي‌شود.
همچنين در ايام رمضان در روسيه، غيرمسلمانان نيز به آداب و رسوم مسلمانان احترام زيادي مي‌گذارند؛ به طور مثال در اين ماه بسياري از برنامه‌هاي غيراخلاقي تلويزيون موقتاً پخش نمي‌شوند يا مراكز توزيع مشروبات الكلي در روز فعاليت زيادي ندارند و شب‌ها مغازه‌هاي خود را باز مي‌كنند.
رمضان پرشور در سوئد
همانند هلند، در سوئد نيز شرايط مسلمانان بهتر از جاهاي ديگر اروپا است چراكه با مهاجرت مسلمانان و عرب‌ها از يكصد سال پيش به سوئد، اسلام دومين دين بعد از مسيحيت در سوئد شناخته مي‌شود و مسلمانان بر همين اساس مي‌توانند مناسك ديني خود را پرشور و آزادانه انجام دهند. سنت افطاري دادن در مراكز اسلامي در سوئد نيز ديده مي‌شود و اين مراكز در زمان افطار و سحر در ميان مسلمانان غذا توزيع مي‌كنند و زمان انجام نماز درهاي مساجد روي نمازگزاران گشوده مي‌شود و دعا و ذكر به صورت دسته‌جمعي خوانده مي‌شود.
در پايان ماه مبارك رمضان نيز نماز عيد فطر در مساجد با حضور مسلمانان برگزار مي‌شود. در رستوران‌هاي عربي، فارسي و تركي زمان افطار و سحر غذا و افطاري داده مي‌شود و مسلمانان در ماه مبارك رمضان براي خوردن افطاري به رستوران‌هاي عربي، فارسي و تركي مي‌روند. مسلمانان براي اقامه نماز به مسجد استكهلم، اوبسالا، مالمو و گوتنبرگ مي‌روند و به سخنراني خطيبان مساجد و موعظه‌هاي آنان گوش فرا مي‌دهند. در اين ماه در مساجد سوئد، قرائت قرآن دسته‌جمعي و تلاوت ادعيه و دعاها انجام مي‌شود.
حضور سياستمداران در رمضان اتريش
در طول دهه اخير در اتريش سياستمداران و احزاب مختلف به مناسبت‌هاي ديني مسلمانان مانند افطاري‌هاي روزه ماه رمضان و اعياد اسلامي همچون عيد فطر و عيد قربان اهميت داده و در آنها شركت مي‌كنند. اسلام در كشور اتريش جايگاه ويژه‌اي دارد و برخلاف ساير كشورهاي اروپايي، يك دين رسمي در اين كشور است، مي‌توان صداي اذان مغرب را در قصر تاريخي شهر شنيد و نماز مغرب را در ساختمان شهرداري وين، مقر احزاب سياسي همچون حزب اشتراكي و حزب ملي محافظه‌كار اقامه كرد. مسلمانان در اتريش به عنوان نماينده پارلمان و شوراي شهر انتخاب مي‌شوند؛ دليل چنين پيشرفت‌هايي اين است كه اسلام دومين دين رسمي در اين كشور است و مسلمانان 15 درصد جمعيت را به خود اختصاص داده‌اند.
مسلمانان اتريش، مانند ديگر مسلمانان حجاب خود را حفظ كرده و سعي مي‌كنند در انجام اعمال عبادي كوشا باشند. در اتريش كشوري كه بيش از 50 مسجد دارد شب‌هاي ماه مبارك رمضان در مساجد برنامه‌هاي ديني مختلف با حضور مبلغان از ساير كشورهاي اسلامي براي مسلمانان اجرا مي‌شود. از مهم‌ترين مراكزي كه در اتريش و در ماه رمضان به مسلمانان خدمات ارائه مي‌دهند مراكز اسلامي اتريش، مركز اسلامي وين و اتحاديه دانشجويان مسلمان است.
رمضان شيرين در ايتاليا
با آمدن ماه رمضان در ايتاليا مسلمانان توجه بيشتري به اعمال عبادي خود پيدا مي‌كنند و همان غذاهايي را كه در كشورهاي عربي و اسلامي مي‌پزند، براي افطار و سحرخود تهيه و انواع شيريني‌هاي شرقي را درست مي‌كنند.
به بركت افطارهاي دسته‌جمعي كه مسلمانان مقيم ايتاليا به يكديگر مي‌دهند مسلمانان با يكديگر
در اين كشور نزديك‌تر مي‌شوند. اقليت‌هاي مسلمان در مسجد جامع رم در ايام ماه مبارك رمضان جمع شده و زنان طبق‌هاي رمضاني و شيريني‌هاي ويژه رمضان را تهيه كرده و ميان روزه‌داران توزيع مي‌كنند.
بازارهاي نزديك به مساجد در اين ايام، خرما و شيريني‌هاي رمضان را مي‌فروشند و غذاهاي سنتي عربي و نان عربي نيز به فروش مي‌رسد. اسلام دين وحدت و مودت است و مسلمانان صرفنظر از جنس و هويت با ديدن يكديگر در زمان افطار و سحر احساس سرور و شادي مي‌كنند و براي اقامه نماز، تلاوت قرآن كريم و گوش دادن به سخنراني خطيبان به مساجد مي‌روند.
روزهاي طولاني در انگليس مخصوصاً اين سال‌ها كه ماه رمضان در تابستان واقع شده و بيش از 16 ساعت طول خواهد كشيد براي بسياري از مسلمانان انگليس سخت است و برخي از كارفرمايان انگليسي براي مسلمانان تسهيلات كاري خاصي از قبيل كشاندن ساعات كاري به جلو را در نظر گرفته‌اند. مسلمانان مقيم انگليس معمولاً مرخصي‌هاي خود را در طول سال براي استفاده در ماه رمضان نگه مي‌دارند. البته آب و هواي خنك اين سال‌ها كمك زيادي به گرفتن روزه به آنها مي‌كند.
براساس آمار رسمي، بريتانيا (شامل انگليس، ولز، اسكاتلند و ايرلند شمالي)، در سال 2013 ميلادي، 61 ميليون و 100هزار نفر جمعيت داشته است كه شمار مسلمانان آن، 8/2 ميليون نفر برآورد شده است. براساس تحقيق صورت گرفته، بيش از 80 درصد از مسلمانان انگليس و ولز، در شهر لندن و بخش‌هاي اطراف آن، ميدلندز غربي، يوركشاير و هامبر زندگي مي‌كنند كه با همه مشكلات موجود در انگليس براي مسلمانان، آنها سعي در حفظ دين و انجام فرايض ديني خود دارند. مراكز اسلامي نقش برجسته‌اي در جمع كردن مسلمانان در مساجد دارند و افطارهاي دسته‌جمعي در مساجد مي‌دهند. ثروتمندان مسلمان نيز هزينه افطارهاي دسته جمعي را مي‌دهند و اينچنين مسلمانان به دور سفره‌هاي افطار جمع مي‌شوند و با يكديگر احساس نزديكي بيشتري مي‌كنند. فضاي رمضان و دعا در اين ماه براي روزه‌داران در انگليس حاكم است و مسلمانان براي اقامه نماز جماعت و گوش دادن به موعظه خطيبان به مساجد مي‌روند و در مراسم افطاري، غير مسلمانان نيز شركت مي‌كنند تا از نزديك با آداب و رسوم مسلمانان آشنا شوند. مسلمانان انگليس در ماه مبارك رمضان كمك‌ها و صدقات خود را بيشتر مي‌كنند و اينچنين است كه روحيه همكاري و مودت در ميان مسلمانان بالاتر مي‌رود.
گرچه عيد فطر جزو تعطيلات رسمي انگلستان نيست، اما مسلمانان اين كشور صبح زود براي اقامه نماز عيد راهي مساجد مي‌شوند. مسئولان ادارات و مدارس در اين روز با جامعه مسلمانان همراهي مي‌كنند و يك روز را به آنها مرخصي مي‌دهند.
مردان آسياي جنوبي كه در اين كشور مقيم هستند معمولاً در روز عيد فطر جبه، دشداشه و شرواني به تن و زنان آنها شال قرمز به سر مي‌كنند. همه راهي مسجد مي‌شوند و پس از اداي نماز، راهي قبرستان مي‌شوند تا براي رفتگان طلب آمرزش و رحمت كنند. ديدار از دوستان و آشنايان در سطح شهر و پختن شيريني‌ها و غذاهاي محلي از ديگر سنت‌هايي است كه مسلمانان هر كشوري به رسم خود در انگلستان اجرا مي‌كنند.
در كشوري كه «لائيسيته» (جدايي دين از سياست) ركن مهم جمهوري آن است، بيش از 6 ميليون مسلمان فرانسوي با 2000 مسجد همچون ديگر مسلمانان جهان در آستانه فرا رسيدن ماه مبارك رمضان با پختن شيريني‌هاي خاص و چراغاني كردن مساجد به استقبال اين ماه مبارك مي‌روند، بر اساس آمار منتشر شده 94 درصد از روزه‌داران فرانسوي را جوانان زير 30 سال اين كشور تشكيل مي‌دهند و اين نشان از استقبال قشر جوان از ماه رمضان در فرانسه دارد. ماه مبارك رمضان را بر اساس بيانيه شوراي فرانسوي آئين اسلام آغاز مي‌كنند. شروع ماه مبارك رمضان توسط رسانه‌ها به آگاهي عمومي رسانده مي‌شود. همچنين اين اطلاعيه بر سر در ورودي مسجد بزرگ پاريس نصب مي‌شود. مراكز اسلامي در فرانسه فعال هستند و بر ساخت مساجد نظارت كرده و غذاهاي حلال تهيه مي‌كنند.
در اين ايام، مبلغان را از كشورهاي اسلامي اعزام كرده و مسلمانان براي انجام اعمال عبادي خود به مساجد رفته به يادگيري قرآن و تلاوت به صورت جمعي مي‌پردازند. در بازار محله‌هاي مسلمان‌نشين، فروش خرما و شيريني‌هاي مخصوص در همه جا به چشم ميخورد و نواي قرآن و سرودهاي اسلامي در بازارها نيز بر اين شور و شوق مي‌افزايد.
مراكز اسلامي در ماه مبارك رمضان، به روزه‌داران در مساجد و دانشجويان و خانوادههاي نيازمند افطار مي‌دهند. علاوه بر كمك به خانوادههاي نيازمند به خانوادههاي زنداني چه مسلمان و چه غيرمسلمان كمك مي‌شود. البته افطار تنها منحصر به مسلمان روزه‌دار نيست و همه مي‌توانند از آن بخورند. چنانكه در كنار متروي «كريمه» در پاريس، تابلوي «شوربا براي همه» نصب شده است.
«حسينيه بينو» يك محل مسكوني كه متعلق به سفارت جمهوري اسلامي ايران در پاريس است يك دهه پيش جهت استقرار كنسولگري خريداري شده بود، ولي به دليل مخالفت «ساركوزي» كه در آن زمان شهردار منطقه «بينو» بود، اين كار اجرايي نشد. از آن زمان، اين محل را به برگزاري مراسم مذهبي ايرانيان و پيروان اهلبيت(ع)، به ويژه در ايام محرم، ماه مبارك رمضان و ايام فاطميه اختصاص دادند، تا جايي كه به دليل استفاده طولاني از اين محل، هماكنون در بين شيعيان پاريس به «حسينيه بينو» يا «مركز بينو» معروف شده است. رمضان يك فرصت خوب براي تبليغ اسلام است.
مسجد پاريس در اين ماه هر ساله به برگزاري نمايشگاه كتاب همت مي‌كند كه غالب ناشرين مسلمان و عرب پاريس بزرگ در آن شركت مي‌كنند. بازار كتاب با تخفيف، مهر و جانماز، تسبيح، عطر، نوار و لوح‌هاي فشرده صوتي تصويري مذهبي و ساير مايحتاج ويژه رمضان نيز در طول اين ماه پرطرفدار است. مؤسسه جهان عرب كه يكي از مجهزترين و مجلل‌ترين مراكز اسلامي فرانسه و زير نظر دولت اين كشور است نيز در ماه رمضان به طور معمول اقدام به برپايي نمايشگاه مي‌كند.
با فرا رسيدن ماه مبارك رمضان، اقليت‌هاي مسلمان در كشورهاي قاره امريكا با آداب و رسوم ويژه خود به استقبال اين ماه پر‌فضيلت مي‌روند. اقليت‌هاي مسلمان مقيم در امريكا با حلول ماه مبارك رمضان با آداب و رسوم خاصي از ماه مهماني خدا استقبال مي‌كنند. با همه سختي‌هاي مسلمان بودن در امريكا، آنها همچنان از ماه رمضان استقبال مي‌كنند و به اعمال عبادي خود مي‌پردازند. مسلمانان مقيم امريكا نماز عيد فطر را در مراكز اسلامي، پارك‌ها و تالارهاي گردهمايي اقامه مي‌كنند. در اين روز مسلمانان با مليت‌ها و فرهنگ‌هاي مختلف گرد هم جمع مي‌شوند. در برخي شهرها آن‌قدر تعداد مسلمانان زياد است كه نماز عيد را در چند نوبت برگزار مي‌كنند.
ديد و بازديد روز عيد و شركت در مهماني‌هاي كوچك و بزرگ كه از سوي مراكز اسلامي يا ثروتمندان خير برپا شده، از رسوم مسلمانان امريكا در سه روز تعطيلات عيد فطر است. كودكان از بزرگ‌تر‌هايشان هديه مي‌گيرند و مهمانان از غذاهاي شيرين و تندمزه لذت مي‌برند. جمع‌آوري كمك براي مستمندان هم از ديگر رسوم اين منطقه است. اداره پست امريكا از سال 2001 تاكنون هر ساله تمبرهاي پستي را به مناسبت عيد فطر روانه بازار مي‌كند. مسلمانان روزه‌دار در امريكا براي تحكيم ارتباط خود با جامعه اسلامي بر سر يك سفره افطار مي‌نشينند. مسلمانان در اين ماه به مساجد رفته و نماز اقامه مي‌كنند و مراكز و مؤسسه‌هاي خيريه به معرفي اسلام و فضيلت روزه‌داري مي‌پردازند.
