سرویس فرهنگ و هنر مشرق- این همه تقریظ و جلسات شعر خوانی ماه رمضان و نقدهای آیت الله خامنه‌ای بر کتاب‌های مختلف خصوصاً در حوزه‌ی ادبیات، کافی است تا کنجکاو شویم که کتابخانهی ایشان چه شکلی است؟ آیا همه‌اش کتاب‌های دینی است؟ آیا فقط کتاب‌های خاصی به دست ایشان می‌رسد؟ اگر کتابی را پیشنهاد می‌دهند، براساس خوانده شده‌هاست یا دیگران سفارش کرده‌اند؟ و ... افراد کمی کتابخانهی ایشان را دیده‌اند و دربارهی آن صحبت کرده‌اند. مثل غلامعلی حدادعادل و البته محسن چینی فروشان. هماهنگی برای صحبت با چینی فروشان دربارهی کتابخانهی آقا چند روزی طول کشید تا به نتیجه رسید. چینی فروشان صحبت‌هایش را این طور شروع کرد: «قبل از هر چیز باید بگویم که شاید لزومی نداشته باشد، بدانیم چه کسی دارد این حرف‌ها را می‌زند. با این حال، من برایتان از آنچه در کتابخانهی آیت الله خامنه‌ای دیده‌ام، می‌گویم»
*کتابخانه‌ای پرنشاط
خیلی‌ها کتابخانهی خاص ایشان را ندیده‌اند. وقتی وارد کتابخانه می‌شوید، انگار وارد گلستانی از گل‌های معطر شده اید. تعداد کتاب‌های آنجا بسیار زیاد است و همه چیز در نهایت سادگی چیده شده است... قفسه بندی، نوع چینش کتاب‌ها، صندلی‌ها، کف پوش آنها و ... همه و همه بسیار ساده است؛ درست مثل بقیه‌ی فضاهایی که ایشان در آن حضور دارند و همه ساده هستند و در عین سادگی، نشاط‌آور.
کتابخانهی ایشان دو بخش کلی دارد. یکی کتاب های تخصصی و دیگر، کتاب‌های عمومی که شامل حوزه‌ی علوم انسانی می‌شود و البته هر چه ایشان به آن علاقه دارد. چینش کتاب‌های آقا همه با نظر خودشان است و خودشان هم می‌دانند که دقیقاً هر کتاب در کجا قرار گرفته. البته برچسب‌هایی هم روی جلدها هست اما نه مثل روش‌های معمول رده‌بندی دیویی یا کنگره‌ای که در کتابخانه‌ها کاربرد دارد.
هر کدام از این دو بخش، شامل دو دسته‌ی جداگانه نیز می‌شود. یک سری کتاب‌های قدیمی‌تر است که آنها را از همان دوران نوجوانی که به کتاب علاقه داشتند، جمع‌آوری کرده‌اند. دسته‌ی دیگر، کتاب‌هایی است که بعد از انقلاب و در دوران رهبری به دست آورده‌اند. البته یک سری دیگر هم، کتاب‌هایی است که به ایشان هدیه داده شده.
*تخصصی‌های حرفه‌ای
کتاب‌های تخصصی کتابخانهی آقا، همه منابع اسلامی هستند که عمدتاً شامل کتب روایی، حدیثی، فقهی، کلام، منطق، فلسفه، حقوق و جزاست. ایشان، این موضوعات را پیوسته مطالعه می‌کنند و مراجعه‌شان به آنها زیاد است. تاریخ اسلام و زندگی ائمه را هم باید به همین لیست اضافه کنید که معمولاً یا ترجمه هستند یا تألیف. چند بخش در همین کتابخانهی تخصصی بسیار مهم است؛ مثل قرآن‌ها و انواع ترجمه‌ها و تفاسیر مختلف. شروح و ترجمه‌های مختلف نهج البلاغه و کتاب‌های شهید مطهری هم در همین کتابخانه است. البته کتاب‌های حضرت امام هم جایگاه ویژه و خاصی دارند که آقا مراجعه‌ی مکرری به آنها دارند. نکته‌ی مهم این است که در همین کتابخانه، کتاب‌های اهل سنت و مذاهب چهارگانه و البته منابع شیعی، به اندازه‌ی کافی وجود دارد.
*از لغتنامه تا خاطرات
در بخشی که کتاب‌های عمومی‌تر و کتاب‌های مورد علاقه‌ی ایشان در حوزه‌های مختلف وجود دارد، چند نوع کتاب دیده می‌شود. یکی کتاب‌های خاطرات است که هم شامل کتاب‌های مستشرقین خصوصا قدیمی‌ها، دربارهی ایران است و هم خاطراتی که از حکام و سلاطین مختلف منتشر شده است. البته خاطرات رزمنده‌ها در دوران دفاع مقدس را هم در همین بخش می‌توان پیدا کرد. این دسته از کتاب‌ها، مثل کتاب‌های تخصصی، هم تألیفی هستند و هم ترجمه شده. در همین جا کتاب‌های سیاسی و تحلیل‌های سیاسی نیز دیده می‌شود. ایشان به کتاب‌های لغت هم توجه ویژه‌ای دارند. این دسته از کتاب‌هایشان هم به زبان فارسی است و هم عربی و انگلیسی. البته من الان دقیق خاطرم نیست که آیا به زبان‌های دیگر هم کتاب لغتی در آنجا بود یا نه. ولی این سه دسته را دیدم. در مجموع، عمدتاً کتاب‌های لغت عربی در اینجا زیاد است.
*هدیه‌های کاغذی
آیت الله خامنه‌ای با کتاب مأنوس‌اند و بخش زیادی از عمرشان را که غیر از کارهای حکومت، در اختیار خودشان است، به مطالعه اختصاص داده‌اند.من از دیگران زیاد شنیده‌ام که ایشان در دوره‌های نقاهت، معمولا وقتشان را با کتاب سپری می‌کنند. هرکس هم که به دیدارشان می‌رود، با خودش کتاب هدیه می‌برد. چون می‌داند که آقا با خواندن کتاب خوشحال می‌شوند.
با این اوصاف کاملا واضح است که کتاب نه تنها به عنوان سرگرمی، بلکه منبع مهم زندگی ایشان است. خودشان هم با همین نگاه کتاب می‌خوانند. به همین دلیل در کنار کتاب‌هایشان حاشیه‌نویسی می‌کنند. همین حاشیه‌ها هم میزان انس ایشان را با کتاب نشان می‌دهد. البته بخش عمده‌ی این حاشیه‌ها منتشر نشده‌اند و فقط تعدادی کمی از آنها در اخبار به شکل عمومی مطرح می‌شوند، همان‌طور که شعرهایشان معمولاً منتشر نشده‌اند. قاعدتاً باید دیوان هم داشته باشند که البته من ندیده‌ام. شاید دوستان نزدیکشان دیوان آقا را دیده باشند.
*حافظ خوانی‌های حرفه‌ای
از آنجا که آقا خودشان هم اهل شعر و ادبیات هستند، کتاب‌های شعر زیادی هم از متقدمین و هم متأخرین در کتابخانهی ایشان وجود دارد. بعضی از این کتاب‌های شعر را از قبل داشته‌اند و بعضی هم در جلسات مختلفی که دارند، مانند جلسه‌ی شعر خوانی رمضان، به ایشان هدیه داده‌اند.
در این بخش، حافظ جایگاه ویژه‌ای دارد و کتاب‌های متعددی دربارهی او به چشم می‌خورد. البته سعدی هم جایگاه مهمی دارد. ایشان به اشعار صائب و آثار مولوی هم توجه ویژه‌ای دارند. کتاب‌های شاعران جدید را هم به این لیست اضافه کنید. جایگاه ویژه‌‌ی دیگر، رمان است. کمتر کسی به وسعت نظر آقا رمان‌های مختلف را خوانده و درباره‌شان نظر داده است.
ایشان از آخرین رمان‌های منتشر شده مطلع است. حتی در جلسات خصوصی‌ترشان از آنها اسم می برند. من یادم است که یک بار در زمان حیات شهید آوینی، با عده‌ای از نویسندگان معتبر به دیدار ایشان رفته بودیم. آن زمان، آقا عمل کوچکی داشتند و در بیمارستان بستری بودند. در همان زمان عیادت، بعد از احوال پرسی‌ها آقا برای بیان یک نکته، مثالی زدند وگفتند که : شما رمان «سنگ دل» را خوانده‌اید؟ این رمان در نقد حکومت کمونیستی روسیه است و در زمان حکومت کمونیستی اجازه‌ی انتشار پیدا نکرده بود و بعدتر، منتشر شد. جالب است، در آن جمع که همه نویسنده و منتقد و صاحب نظر بودند، اکثر این کتاب را نخوانده بودند.
خود من هم نخوانده بودم که بعد از این دیدار، کتاب را گرفتم و مطالعه کردم. یا حتی خاطرم هست که کتاب «حشاشین» نوشته‌ی تامس گیفورد را هم که تازه منتشر شده بود و هنوز خیلی‌ها آن را حتی ندیده بودند، ایشان خوانده بود. خلاصه، در کتابخانهی ادبی آقا، کتاب‌های ادبی و هنری، آن هم در قالب‌های مختلف و با تعداد زیاد وجود دارد.
به گزارش همشهری جوان، رهبر انقلاب اهل تألیف هستند و صد افسوس که حجم زیاد کارها، فرصت نوشتن و تألیف را از ایشان گرفته است. گرچه قبل از انقلاب کتاب‌هایی تألیف کرده بودند و منتشر هم شده بود. ولی در هر صورت ما امروز از تألیف‌های جدید محروم هستیم.
*کتابخانه‌ای پرنشاط
خیلی‌ها کتابخانهی خاص ایشان را ندیده‌اند. وقتی وارد کتابخانه می‌شوید، انگار وارد گلستانی از گل‌های معطر شده اید. تعداد کتاب‌های آنجا بسیار زیاد است و همه چیز در نهایت سادگی چیده شده است... قفسه بندی، نوع چینش کتاب‌ها، صندلی‌ها، کف پوش آنها و ... همه و همه بسیار ساده است؛ درست مثل بقیه‌ی فضاهایی که ایشان در آن حضور دارند و همه ساده هستند و در عین سادگی، نشاط‌آور.
کتابخانهی ایشان دو بخش کلی دارد. یکی کتاب های تخصصی و دیگر، کتاب‌های عمومی که شامل حوزه‌ی علوم انسانی می‌شود و البته هر چه ایشان به آن علاقه دارد. چینش کتاب‌های آقا همه با نظر خودشان است و خودشان هم می‌دانند که دقیقاً هر کتاب در کجا قرار گرفته. البته برچسب‌هایی هم روی جلدها هست اما نه مثل روش‌های معمول رده‌بندی دیویی یا کنگره‌ای که در کتابخانه‌ها کاربرد دارد.
هر کدام از این دو بخش، شامل دو دسته‌ی جداگانه نیز می‌شود. یک سری کتاب‌های قدیمی‌تر است که آنها را از همان دوران نوجوانی که به کتاب علاقه داشتند، جمع‌آوری کرده‌اند. دسته‌ی دیگر، کتاب‌هایی است که بعد از انقلاب و در دوران رهبری به دست آورده‌اند. البته یک سری دیگر هم، کتاب‌هایی است که به ایشان هدیه داده شده.
*تخصصی‌های حرفه‌ای
کتاب‌های تخصصی کتابخانهی آقا، همه منابع اسلامی هستند که عمدتاً شامل کتب روایی، حدیثی، فقهی، کلام، منطق، فلسفه، حقوق و جزاست. ایشان، این موضوعات را پیوسته مطالعه می‌کنند و مراجعه‌شان به آنها زیاد است. تاریخ اسلام و زندگی ائمه را هم باید به همین لیست اضافه کنید که معمولاً یا ترجمه هستند یا تألیف. چند بخش در همین کتابخانهی تخصصی بسیار مهم است؛ مثل قرآن‌ها و انواع ترجمه‌ها و تفاسیر مختلف. شروح و ترجمه‌های مختلف نهج البلاغه و کتاب‌های شهید مطهری هم در همین کتابخانه است. البته کتاب‌های حضرت امام هم جایگاه ویژه و خاصی دارند که آقا مراجعه‌ی مکرری به آنها دارند. نکته‌ی مهم این است که در همین کتابخانه، کتاب‌های اهل سنت و مذاهب چهارگانه و البته منابع شیعی، به اندازه‌ی کافی وجود دارد.
*از لغتنامه تا خاطرات
در بخشی که کتاب‌های عمومی‌تر و کتاب‌های مورد علاقه‌ی ایشان در حوزه‌های مختلف وجود دارد، چند نوع کتاب دیده می‌شود. یکی کتاب‌های خاطرات است که هم شامل کتاب‌های مستشرقین خصوصا قدیمی‌ها، دربارهی ایران است و هم خاطراتی که از حکام و سلاطین مختلف منتشر شده است. البته خاطرات رزمنده‌ها در دوران دفاع مقدس را هم در همین بخش می‌توان پیدا کرد. این دسته از کتاب‌ها، مثل کتاب‌های تخصصی، هم تألیفی هستند و هم ترجمه شده. در همین جا کتاب‌های سیاسی و تحلیل‌های سیاسی نیز دیده می‌شود. ایشان به کتاب‌های لغت هم توجه ویژه‌ای دارند. این دسته از کتاب‌هایشان هم به زبان فارسی است و هم عربی و انگلیسی. البته من الان دقیق خاطرم نیست که آیا به زبان‌های دیگر هم کتاب لغتی در آنجا بود یا نه. ولی این سه دسته را دیدم. در مجموع، عمدتاً کتاب‌های لغت عربی در اینجا زیاد است.
*هدیه‌های کاغذی
آیت الله خامنه‌ای با کتاب مأنوس‌اند و بخش زیادی از عمرشان را که غیر از کارهای حکومت، در اختیار خودشان است، به مطالعه اختصاص داده‌اند.من از دیگران زیاد شنیده‌ام که ایشان در دوره‌های نقاهت، معمولا وقتشان را با کتاب سپری می‌کنند. هرکس هم که به دیدارشان می‌رود، با خودش کتاب هدیه می‌برد. چون می‌داند که آقا با خواندن کتاب خوشحال می‌شوند.
با این اوصاف کاملا واضح است که کتاب نه تنها به عنوان سرگرمی، بلکه منبع مهم زندگی ایشان است. خودشان هم با همین نگاه کتاب می‌خوانند. به همین دلیل در کنار کتاب‌هایشان حاشیه‌نویسی می‌کنند. همین حاشیه‌ها هم میزان انس ایشان را با کتاب نشان می‌دهد. البته بخش عمده‌ی این حاشیه‌ها منتشر نشده‌اند و فقط تعدادی کمی از آنها در اخبار به شکل عمومی مطرح می‌شوند، همان‌طور که شعرهایشان معمولاً منتشر نشده‌اند. قاعدتاً باید دیوان هم داشته باشند که البته من ندیده‌ام. شاید دوستان نزدیکشان دیوان آقا را دیده باشند.
*حافظ خوانی‌های حرفه‌ای
از آنجا که آقا خودشان هم اهل شعر و ادبیات هستند، کتاب‌های شعر زیادی هم از متقدمین و هم متأخرین در کتابخانهی ایشان وجود دارد. بعضی از این کتاب‌های شعر را از قبل داشته‌اند و بعضی هم در جلسات مختلفی که دارند، مانند جلسه‌ی شعر خوانی رمضان، به ایشان هدیه داده‌اند.
در این بخش، حافظ جایگاه ویژه‌ای دارد و کتاب‌های متعددی دربارهی او به چشم می‌خورد. البته سعدی هم جایگاه مهمی دارد. ایشان به اشعار صائب و آثار مولوی هم توجه ویژه‌ای دارند. کتاب‌های شاعران جدید را هم به این لیست اضافه کنید. جایگاه ویژه‌‌ی دیگر، رمان است. کمتر کسی به وسعت نظر آقا رمان‌های مختلف را خوانده و درباره‌شان نظر داده است.
خود من هم نخوانده بودم که بعد از این دیدار، کتاب را گرفتم و مطالعه کردم. یا حتی خاطرم هست که کتاب «حشاشین» نوشته‌ی تامس گیفورد را هم که تازه منتشر شده بود و هنوز خیلی‌ها آن را حتی ندیده بودند، ایشان خوانده بود. خلاصه، در کتابخانهی ادبی آقا، کتاب‌های ادبی و هنری، آن هم در قالب‌های مختلف و با تعداد زیاد وجود دارد.
به گزارش همشهری جوان، رهبر انقلاب اهل تألیف هستند و صد افسوس که حجم زیاد کارها، فرصت نوشتن و تألیف را از ایشان گرفته است. گرچه قبل از انقلاب کتاب‌هایی تألیف کرده بودند و منتشر هم شده بود. ولی در هر صورت ما امروز از تألیف‌های جدید محروم هستیم.
۰۱:۰۶ - ۱۳۹۷/۰۹/۰۴
