به گزارش مشرق، بانو زینت السادات علویه همایونی، متخلص به علویه همایونی و مشهور به بانو همایونی، فقیهی مجتهد که به عنوان اولین شاگرد بانو علامه امین به مدت 50 سال افتخار شاگردی ایشان را داشت، دهم تیرماه 1395 در اصفهان درگذشت.

بانو همایونی در خصوص نحوه آشنایی خود با علامه امین گفته است: "از همان ساعات اولیه چنان جلوه ایشان مرا مجذوب کرد که با تمام وجودم عاشق ایشان شدم و زمان شرف‌یابی من در حکومت رضاخان بود و اوج بی‌حجابی من هم دختر جوان و آراسته زمان خود بودم، ولی جذبه الهی ایشان چنان در من تأثیر نمود که ظاهر و باطن مرا متحول نمود و ایشان را مصداق حدیث «کونوا دعاه الناس بغیر السنتکم: مردم را دعوت کنید (به معروف و خوبی‌ها) با غیر زبان‌هایتان» یافتم."

از آن پس تا پایان عمر علامه بانو امین (1362)، علویه همایونی به عنوان شاگرد ایشان هر روز در کلاس‌های مختلف علامه شرکت می‌کردند و درس‌های مختلفی را نزد ایشان فراگرفتند.

تا اینکه در تاریخ ۱۳۵۵ ه‌.ش از جانب بانو امین اجازۀ روایت دریافت کرد. متن اجازه بانو امین چنین است: «و اما بعد، سیدۀ جلیله، عاملۀ فاضله، زینت‌السادات همایونی، فرزند مرحوم سید رحیم، از حقیر اجازه خواست. پس در اجازه دادن به او از خدا استخاره کردم و به او اجازه دادم که از طریق من، از مشایخ بزرگوارم به روش‌های مخصوصی که در محل خودش روشن و ثبت شده است، تمام روایاتی را که برای من صحیح می‌باشد، نقل روایت کند، از کتب تفسیر، ادعیه، حدیث و فقه و غیر اینها از مصنفات شیعه و روایات اهل سنت.»

همایونی به جز بانو امین، نزد اساتیدی همچون حیدرعلی محقق، صدر کوپایی و آیت الله نورالدین اشنی(قودجانی) شاگردی کرد تا اینکه در سال 1342 ه‌.ش با فوت همسرش، مرحوم فیض، به عنوان اولین زنی که تقاضای شرکت در حوزه علوم دینی را داشت در امتحان طلاب مدرسه سپهسالار شرکت کرد و یک سال بعد نیز در دانشکده وعظ و تبلیغ تهران (دانشکده الهیات کنونی) ثبت‌نام کرد و در امتحان ورودی آن جا نیز پذیرفته شد.

تا دو سال او تنها زنی بود که در میان طلاب مرد در کلاس‌ها شرکت می‌کرد. با این حال تحصیل او در دانشکده وعظ و تبلیغ ناتمام ماند، زیرا تا آن زمان دانشکده هیچ زنی را پذیرش نکرده بود و بعد از پذیرش زینت السادات همایونی دیگر زنان نیز به دانشکده مراجعت کرده و خواستار تحصیل در آنجا بودند. در این میان نامه‌ای از مسئولین دانشگاه به دست زینت السادات همایونی رسید با این پیشنهاد که مابقی دوران تحصیل خود را در دانشکدۀ ادبیات دانشگاه اصفهان بگذارند. او هم که در تحصیل به دنبال مدرک نبود، از ادامۀ تحصیل در دانشگاه انصراف داد.

پایه گذار اولین حوزه علمیه بانوان

آشنایی با محیط دانشگاه الهیات جرقه تاسیس محیط آموزشی برای بانوان را در ذهن بانو همایونی ایجاد کرد، بنابراین به اصفهان رفته و پیشنهاد این مرکز را به بانو امین ارائه می‌کنند که با توضیحات و اصرار ایشان با حکم اجتهادی که علامه امین داشت، در سال 1344 مکتب فاطمه(س) تأسیس شد.

اولین مکتب زنانه به جهت برخورداری از ریاست بانویی مجتهده، فیلسوف، عارف و ادیب ایجاد شد و به مدیریت بانوی دیگری که ۵۰ سال شاگردی معظم لها را کرده بود، دروس پایه حوزوی و تفسیر و حدیث همه توسط بانوانی که از میان شاگردان بانو امین انتخاب شدند عمیقاً تدریس می‌شد، مورد توجه علما و خطبای شهر قرار گرفت و همه‌جا از آن به عزت یاد می‌کردند و گاهی درخواست بازدید داشتند.

همین مکتب زمینه ساز حوزه های علمیه در سراسر کشور شد، به گونه ای که یکی از شاگردان مکتب فاطمه که بعد از ازدواج به قم مهاجرت کرده بود، در سال تحصیلی ۵۰-۱۳۴۹ به تشویق مراجع قم، کلاس‌هایی برای بانوان دایر کرد که ثمرۀ آن تاسیس مکتب توحید بود که در سال ۱۳۵۴ توسط آیت‌الله علی قدوسی و برنامه‌ریزی خود ایشان، ایجاد شد. بعدها در سال ۱۳۶۵ به فرمان امام خمینی مکاتب کوچک و پراکنده گرد هم آمدند و جامعة‌الزهرا تاسیس شد که مدتی هم بانو همایونی به عنوان استاد مدعو در آنجا تدریس می‌کرد.

سال 1371 همایونی مکتب فاطمه را وقف کرد و از آن به بعد خانه‌نشینی اختیار کرده و به ترجمه و تالیف کتب پرداخت.

پایه گذار نکوداشت بانو امین

درگذشت علامه امین باعث شد که بانو همایونی در سال ۱۳۶۸ در نامه‌ای خطاب به رئیس جمهور وقت آیت‌الله خامنه‌ای، تقاضای برگزاری کنگرۀ بزرگداشت بانو امین را مطرح کند و این کنگره در سال ۱۳۷۱ در اصفهان و دومین دورۀ آن در سال ۱۳۷۲ در قم برگزار شد.

تقدیرهای انجام شده از بانو همایونی

زینت السادات همایونی در سال ۱۳۸۸ به عنوان چهره ماندگار جمهوری اسلامی ایران انتخاب شد. همچنین در سال ۱۳۹۰ در همایش امینه امین که در اصفهان برگزار شد، از مقام او تجلیل شد. آیت الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، در پیامی که برای این همایش ابلاغ کرده بود، بانو همایونی را از مفاخر جامعۀ زنان ایران اسلامی خواند. در این پیام آمده است: «سرکار حاجیه خانم همایونی جزو مفاخر جامعه‌ی زنان ایران اسلامی است. حضور تحصیلکردگان معارف دینی و قرآنی در حد ایشان نشان‌دهنده‌ی آمادگی و استعداد زن ایرانی برای پیمودن مدارج عالیه علم و معرفت دینی است.

بانوی بزرگوار استاد ایشان مرحومه سرکار حاجیه خانم امین در عصر خود آیتی از استعداد و استقامت و ظرفیت‌های بالای ذهنی زنان تحصیلکرده دینی ما بوده است. رحمت خداوند بر ایشان باد. اکنون نیز ادامه‌ی کار آن بانوی بزرگوار بوسیله سرکار حاجیه خانم همایونی مایه‌ی خرسندی است و امید است با حضور ایشان به نحو شایسته و کامل در گسترش معارف اسلامی میان بانوان استفاده شود.»

فعالیت‌های علمی بانو همایونی

از زینت السادات همایونی آثاری منتشر شده که شهیندخت مولاوردی معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده در پیام تسلیت درگذشت ایشان به دو نمونه «زن مظهر خلاقیت الله»، «عشق ذوی القربی» اشاره کرده است، از دیگر آثار ایشان می‌توان به ترجمۀ اربعین‌الهاشمیه اثر بانو امین (در حاشیه نمایشگاه کتاب اصفهان در سال ۱۳۸۹ رونمایی شد)، ترجمۀ بخشی از اسرار‌الآیات ملاصدرا، نسیم ولایت؛ دربارۀ حضرت علی(ع)، زندگانی بانوی ایرانی؛ دربارۀ بانو امین و سفرنامه؛ خودزندگی‌نامه نوشت ایشان اشاره کرد.

توصیه بانو به زنان مسلمان

در پایان یکی از توصیه‌های بانو همایونی را یادآور می‌شویم که گفت: توصیه ی من به خواهران ایمانی این است که اوقات فراغت خود را در شناخت ویژگی های زن مصرف کنند و در این زمینه به طور جدی، قدمی بردارند و تحقیقی داشته باشند و در این خصوص از قرآن مجید و تفاسیر دانشمندان، استمداد نمایند. و بدانند که بی اعتنایی به این موضوع، موجب بیگانگی از خویش و واماندگی در گمراهی و ذلّت جماعت نسوان است.

و با اعمال و رفتار و خلوص نیّت خود، دیگران را آگاه سازند که این است شیوه ی امر به معروف و نهی از منکر و رشته های علوم را از زن خالی نگذارند و مخصوصاً رشته های علوم دینی و الهی را و به هر زحمتی هست خود را به مرتبه ی عالی آن برسانند و منافاتی هم با بچه داری ندارد؛ زیرا زمان تحصیل علم«من المهد الی اللحد» است و زمان بچه داری زمانی محدود، تا از این راه خدمتی به صنف خود کرده باشند و حرکتی در جامعه ی زنان به وجود آید، حرکت انسانی، ایمانی، اخلاقی، آگاهی و عرفانی که: (... اِنَّ اللهَ لا یُغَیِّرُ ما بِقَومٍ حَتّی یُغَیِّرُوا ما بِاَنفُسِهِم...)؛«تا اخلاق و اوصاف باطنی جماعتی تغییر نکند، خدا وضع آنان را تغییر نمی دهد».

پی نوشت:

بنایی اصفهانی، مرضیه؛ پایان‌نامه «بررسی شخصیت و زندگی‌نامه بانو علویه همایونی»، در مقطع سطح دو مدرسه علمیه فاطمه زهرا(س)، تابستان ۱۳۸۶.

طیبی، ناهید، زندگانی بانوی ایرانی، ص۲۸۹.


منبع: سایت سازمان بسیج جامعه زنان کشور