سرویس جنگ نرم مشرق- زنده‌نگاه داشتن بعضی اتفاق‌های تاریخی موجب عبرت‌انگیزی آیندگان و تقویت نگاه اصولی افراد کنونی در جامعه می‌شود. هر کشوری در دوران خود فراز و نشیب‌های زیادی دارد که با حوادث تلخ و شیرینی همراه است که این اتفاق‌ها، دست‌مایه خلق آثار ماندگاری مانند شعر، رمان، موسیقی، نقاشی، انیمیشن، فیلم و سریال توسط هنرمندان آن جامعه می‌شود.
رهبر انقلاب در دیدار با خانواده‌های شهدای هفتم تیر و مدافعان حرم در پنج تیر امسال در همین رابطه و با ذکر مصداق از ساخته نشدن آثار هنری رویدادهای مختلف کشور از ابتدا تا کنون جهت ماندگار شدن و اثربخشی این حوادث در جامعه ابراز ناراحتی کردند: «حادثه را باید احیاء کنید، زنده نگه دارید. باز هم مردم و روحیّه‌ی انقلابی خود مردم است که این حوادث را زنده نگه‌داشته است، وَالّا ما یک فیلم درباره‌ی این حادثه‌ی بزرگ نداریم؛ یک اثر هنری درباره‌ی حادثه‌ی هفتم تیر نداریم که حقایق را روشن کند، معلوم بشود اینها چه کسانی بودند؟ چه بودند؟ آنهایی که شهید شدند چه کسانی بودند؟ شهید بهشتی چه کسی بود؟ آن وزرای مخلصِ مؤمنِ پاک‌باخته‌ای که با همه‌ی وجود وارد میدان بودند و ما با اینها زندگی کرده بودیم، با اینها کار کرده بودیم، اینها را از نزدیک می‌شناختیم، چه کسانی بودند؟ چه بودند؟ هنوز ما یک اثر هنری نداریم، یک فیلم سینمایی نداریم، یک نمایش تجسّمی نداریم، یک رُمان خوب نداریم؛ اینها کارهایی است که ما نکردیم و باید بکنیم.»
از بین آثار هنری به جهت گستره مخاطب، ساخت فیلم و سریال در اکثر کشورها به‌دلیل اثربخشی بالاتر، در اولویت قرار دارد و به‌همین دلیل است که دولت‌ها و هنرمندان برای ماندگاری حوادث کشورشان بیشتر به ساخت فیلم و سریال روی می‌آورند. ایران هشت سال دفاع مقدس را تجربه کرد اما شاید به جرات بتوان گفت که تعداد آثار هنری تولیده شده به‌ویژه فیلم و سریال در این رابطه کم بوده است؛ با توجه به اینکه نسل جدید که آن دوران را ندیده، لزوم ساخت مداوم این دست از آثار دوچندان احساس می‌شود.
البته دفاع مقدس بخشی از جنگ‌هایی است که پس از انقلاب به جمهوری اسلامی تحمیل کرده‌اند و بچه‌های نسل جدید و افراد حاضر در جامعه، اکنون در زمان جنگ به‌راه افتاده دیگری که امنیت آنها را نشانه گرفته، زیست می‌کنند که البته به مدد تدبیر مسئولان عالی‌رتبه ایران، مردم جامعه گرمای آتش آن را احساس نمی‌کنند. جنگ نیابتی به راه‌افتاده در عراق و سوریه توسط کشورهای غربی و عربی، به‌طور قطع با امنیت ملی جمهوری اسلامی ارتباط مستقیمی دارد؛ به همین دلیل نیز مستشاران نظامی و افراد داوطلب از ایران موسوم به مدافعان حرم برای مقابله با تروریست‌ها راهی این دو کشور شدند و در این جنگ تعداد زیادی نیز مجروح و به شهادت رسیدند؛ اما با اینکه این جنگ از حدود 6 سال پیش تا کنون ادامه دارد، اما آثار هنری قابل توجهی برای جنگ نیاتی به این مهمی هنوز ساخته نشده است.
ساخت فیلم‌هایی با موضوع‌های مهمی مانند رشادت و شهادت جوانان ایرانی برای بقای امنیت کشور، در راستای سینمای استراتژیک قرار می‌گیرند. در سینمای استراتژیک هدف بقای جامعه است، این بقا می‌تواند بقای فرهنگی، بقای سیاسی، بقای اجتماعی، بقای اعتقادی و دینی یا حتی بقای ایدئولوژیک باشد. سینمای استراتژیک سینمایی است که در بقای یک تمدن و بقای یک کشور و بقای یک جامعه، ضعف‌ها و آسیب‌ها را پوشش می‌دهد و متقابلاً تهدیدها را هم می‌شناسد و خنثی می‌کند، این یک بخش پدافندی است. سینمای استراتژیک آسیب‌ها و ضعف‌های طرف مقابل را می‌شناسد و با تهدید و کنترل او، اهداف خودش را پیش می‌برد. (1)
سینمای استراتژیک همچنین با برجسته کردن نقاط قوت، به درون‌زا کردن قدرت در ایران کمک می‌کند؛ هشت سال دفاع مقدس و همچنین جهاد مدافعان حرم در زمان کنونی مصداق بارز نقاط قوت ایران محسوب می‌شوند که ساخت فیلم در این باره به نشر این رشادت‌ها و تقویت درونی کشور کمک شایانی خواهد کرد.
ضعف سینمای استراتژیک در ایران در حالی است که آمریکا با
وجود اینکه به‌دلیل سلطه‌گری به کشورهای متعددی لشگرکشی و تجاوز کرده، اما صنعت
سینمای این کشور فارغ از محتوای آثار تولیدی آن که در واقع روایت خود را از جنگ‌ها
و تجاوزها ارائه می‌دهد، اما از لحاظ تعداد فراوانی ساخت فیلم و سریال در باب این جنگ‌ها،
کارنامه ممتازی دارد؛ به‌گونه‌ای که با این آثار فراوان تصویری توانسته تصویر ذهنی
مردم آمریکا را در رابطه با سیاست‌های امپریالیستی خود همسو کند.
هالیوود؛ روایت‌گر فعال جنگ‌ها و تجاوزهای آمریکا
ساخت فیلمهای جنگی از سال‌های اولیه شکل‌گیری صنعت سینما در آمریکا وجود داشته و این کشور به خوبی جنگ‌های هشتاد سال اخیر خود را در هر دوره کمی کمرنگ‌تر و یا پررنگ‌تر با روایت مدنظرش به تصویر کشیده است. از جنگ جهانی دوم گرفته تا جنگ دوم عراق که تقریبا در تمام این نزاع‌ها شروع کننده جنگ بوده اما توانسته فیلم و سریال‌های فراوانی بسازد.
طی دهه‌های اول بعد از پایان جنگ جهانی دوم، صدها فیلم هالیوودی با موضوع مقابله متحدان آمریکا با آلمان نازی ساخته شد. مدت کوتاهی پس از بدترین شکست جنگی ایالات متحده در تاریخ- جنگ ویتنام- موج فزاینده‌ای از فیلم‌هایی که تلاش داشتند به مقابله با آسیب‌های حاصل از جنگ بپردازند، پدیدار شدند. تمرکز برخی از آنها بر داستان‌های عبرت‌آموز تمثیلی بود. بعد از حادثه یازده سپتامبر سال 2001، فیلمهای متعددی درباره این حادثه، جنگ با تروریسم، جنگ در افغانستان و عراق ساخته شد؛ به‌طور ویژه کمپانی‌های آمریکایی، زمان، انرژی و سرمایه‌شان را صرف پرداختن به مسئله جنگ عراق و بحران این کشور کرده‌اند.
حمله آمریکا به عراق 20 مارس سال 2003، اتفاقی بزرگ در تاریخ آمریکا محسوب می‌شود، آنچنان‌که در این برهه از زمان سینمای هالیوود نیز به شدت دستخوش تحول شد. از حمله آمریکا به عراق قریب به 13 سال می‌گذرد اما از آن زمان تا کنون آثار تصویر متعددی ساخته شده و همچنان نیز تولید این آثار با محوریت جنگ عراق در آمریکا ادامه دارد؛ در سینما آثار متعددی مانند «در دره اله»، «مهلکه»، «منطقه سبز»، «پیام‌رسان»، «جارهد» و «بدل شیطان» و همچنین سریال‌هایی مانند «مصائب یک جنگ» (Generation Kill) و آنجا (Over There) در باب جنگ عراق ساخته شده است.
ساخت فیلم جنگ مدافعان حرم، نیاز روز جامعه
جنگیدن و شهید شدن همان‌طور که نهضت حسینی (علیه السلام) محسوب می‌شود، تبلیغات و رساندن پیام رسالت این رزمنده‌ها و شهدا نیز نهضت زینبی (سلام الله علیه) است که قسمتی از مسئولیت این کار زینبی بر عهده فیلم‌سازان است.
امروزه فیلم‌سازان هر جامعه دست به روشنگری می‌زنند و جلوتر از بقیه به رسالت آگاهی بخشی مشغول هستند؛ ساخت فیلم برای جوانانی که با زمان‌آگاهی خود را مکلف کرده‌اند تا هزار کیلومتر دورتر از خاک کشور خود، برای امنیت ملی وطن و مردمش به جنگ بروند و حتی شهید شوند، نیاز به آگاهی بخشی دارد تا بدنه جامعه در کنار افتخار به این جوانان، از هجمه‌های فرهنگی دشمن جهت انحراف اذهان عمومی از اصل مسئله "مقاومت"، مصون بماند.
مفهوم "امنیت ملی" هنوز به درستی برای بسیاری از افراد جامعه تبیین نشده و این وظیفه فیلم‌ساز است که به این موضوع ورود کند؛ از ابتدای جنگ نیابتی سوریه و بعد عراق تا کنون فقط یک فیلم نیمه‌بلند به نام "هنگامه" ساخته امیر داسارگر درباره «مدافعان حرم» ساخته شده که هنوز از تلویزیون ایران پخش هم نشده است!
شهدای مدافعان حرم، قدرت نرم ایران در منطقه نیز هستند که این اتفاق اهمیت ساخت آثار هنری درباره آنها توسط هنرمندان به‌ویژه فیلم‌سازان را دو چندان می‌کند؛ قدرت نرمی که موجب تقویت محور مقاومت و در نتیجه افزایش ضریب امنیت در منطقه به‌ویژه مردم ایران می‌شود.
جامعه سینمایی و تلویزیونی کشور اکنون وظیفه سنگینی به‌عهده دارند تا با ساختن فیلم‌هایی با درون مایه‌های قوی برای مردم ایران که قربانی جنگ و سیاست‌های توسعه‌طلبانه ابرقدرت‌هاست، بتوانند احساس هم‌پیمانی ملی را تقویت کنند و با تصویرکشیدن رشادت‌های مدافعان حرم، زمینه‌های تقویت امنیت از درون کشور را فراهم کنند.
پی‌نوشت:
(1) شماره 20 و 21 فصل‌نامه «آیینه هنر» درباره سینمای استراتژیک در گفتگو با حسن عباسی
