به گزارش مشرق، چند روز مانده به میلاد امام رضا(ع) میهمان سفیر ترکیه در ایران شدیم، سفیری که به لحاظ رسانه ای بودن یک سروگردن از همتایان خود در تهران بالاتر است شاید کودتای اخیر ترکیه باعث شده تا رسانه ای تر شود.

 

اتاقی بزرگ با یک فرش زیبای دستبافت ایرانی با گچبری های سقف که نشان از معماری ترکی دارد و مبلمانی از جنس چوب و دست کنده هایی هنرمندانه ، اجزای چشمگیر اتاق کار رضا هاکان تکین سفیر جمهوری ترکیه در جمهوری اسلامی ایران به شمار می روند.

 

او که خود کلکسیونی از نقشه های قدیمی دارد یک نقشه ایران که با امپراتوری عثمانی  هم مرز است  از قرن هفدهم میلادی که توسط یک آلمانی کشیده شده را به دیوار اتاقش نصب کرده که دقت در آن نشان می دهد 400سال قبل آلمانی ها نیز نام خلیج فارس را با همین نشان زیبا نگاشته اند.

 

رسم جالبی میان سفرای ترک وجود دارد و آن این که همزمان با اعزام به منطقه محل ماموریت خود قاب عکسی از رییس جمهور و نخست وزیرشان با خط و امضای آنها هدیه می گیرند  که در مورد آقای هاکان تکین نیز این مساله صدق می کرد و وی عکس ها را روی یکی از میزهای اتاقش چیده بود .

 

سفیر کشوری همچون ترکیه که چند روزی است از یک کودتای خونین جان سالم به در برده اوضاع را در این کشور آسیایی - اروپایی آرام و روبه بهبود توصیف  می کند  و در خصوص دخالت آمریکایی ها در کودتای اخیر تصریح می کند که هنوز مدرک دندان گیری به دست نیامده است.

 

به موضوع سوریه که می رسیم بحث جدی تر می شود و هاکان تکین تاکید دارد ترکیه  آینده سوریه را بدون اسد می‌خواهد، در عین حال می گوید «اسد می تواند نقشی کوتاه در دولت انتقالی داشته باشد» مسئله ای  که تا حدی از تعدیل موضع آنکارا در قبال دولت سوریه حکایت دارد هرچند برخی تحلیل گران هم این موضع را تاکتیکی و موقت  ارزیابی  می کنند .

 

چالش  ما با آقای سفیر درباره سوریه و اسد اما به این جا ختم نشد به تناقض انتقاداتش  از غرب درباره عدم محکومیت صریح یا حمایت تلویحی کودتاگرانی که علیه دولت منتخب مردم ترکیه دست به اقدام زده اند می اندیشم و می پرسم «فکر نمی کنید اینکه شما بگویید اسد نقشی در آینده سوریه نداشته باشد مقداری با موازین دموکراسی که ترکیه خود را پایبند آن می داند و امروز با کودتای موجود بیشتر بر آن تکیه می کند مغایرت داشته باشد؟»

 

که پاسخ می دهد «این هیچ تضادی ندارد چون دو موضوع متفاوت است . در ترکیه یک حکومت مشروع است ...اما اسد در برابر مردمی که دنبال حقوق دموکراتیک خود بودند با سلاح ایستاد... .» پاسخ آقای سفیر اما حکایت از این دارد که ترکیه هنوز تکلیف خود را چندان در موضوع سوریه مشخص نکرده است و آن  تعدیل موضع هم شاید تاحد زیادی به تحولات میدانی مربوط است .

 

آقای سفیر افق روابط ایران و ترکیه را در پسابرجام خوب توصیف می کند و امیدوار است به زودی بانکهای بیشتری از ترکیه با ایرانی ها همکاری را آغاز کنند .

 

این سفیر 49 ساله در گفتگوی اختصاصی با روزنامه خراسان، مدعی است جم تی وی را ندیده اما او نیز معتقد است برخی سریال های ترکی با آنچه در خانواده های این کشور جریان دارد متفاوت است هرچند .......

 

 

 

ترکیه یک کودتای خونین و بی نظیر در دنیا را پشت سر گذاشت . افرادی که از حکومت نبودند با استفاده از سلاح حکومت و بمباران ریاست جمهوری و مجلس و حتی به گلوله بستن مردم عادی به این اقدام دست زدند اما مردم ترکیه به صورت متحد جلوی اهداف اینها را گرفتند . با اینکه 250نفر از هموطنان ما شهید شدند چیزی که باعث خوشحالی ما شد این بود که مردم به صورت متحد در کنار حکومت خود ایستادند .

 

در سال های اخیر احزاب مخالف، دولت و رییس جمهور را مورد نقد قرار می دادند . اما اتفاق خیلی خوبی که افتاد این بود که در شب کودتا همه احزاب اختلافات خود را کنار گذاشتند و به صورت متحد کنار هم قرار گرفتند و این وضع خوب همچنان موجود است . آسیبی که ما تجربه کردیم اگر در کشور دیگری اتفاق می افتاد شاید نتیجه بدتری داشت . امروز در ترکیه احساس یگانگی و یکپارچگی کاملا تقویت شده است .

 

حتی اخیرا در استانبول بزرگترین میتینگ تاریخ ترکیه برگزار شد.در ترکیه دو روز بعد از کودتا زندگی به حالت عادی بازگشت و الان در استانبول و آنکارا جایی را نمی بینید که نشانی از کودتا وجود داشته باشد. ممکن بود اگر این اتفاق جای دیگری روی می داد اقتصاد آن کشور آسیب جدی می دید اما پول ترکیه در مدت زمان کوتاهی پس از کاهش ارزش ، به سرعت به جای قبلی خود بازگشت و در ترکیه که مرکز جذب سرمایه است در این مدت هیچ فرار سرمایه ای را شاهد نبوده ایم .

 

قبل از این اگر چنین اتفاقی می افتاد مردم پول خود را به دلار تبدیل می کردند اما این بار مردم حدود 9 میلیارد دلار ، ارز خارجی خود را به بانکها داده اند . بعضی صاحب نظران فکر می کردند ارتش ما دچار ضعف شود ولی ما بعد از این نفوذی که از سوی گروههای تروریستی به داخل ارتش شده بود اقداماتی خواهیم کرد که باعث قوی تر شدن ارتش خواهد شد همین اتفاق برای سایر نهادهای دولتی هم صورت می گیرد

 

. ترکیه در حال حاضر نیاز به زمانی برای پاکسازی دارد و این مدت پاکسازی به گروه تروریستی فتح ا... گولن که ما اختصارا به آن« فتو» می‌گوییم اختصاص دارد .

 

اف تی او یعنی گروه تروریستی فتح ا... گولن که مثل داعش مخفف این گروه تروریستی است.

 

 

اول اینکه این عدد اشتباه است . همین امروز وزیر دادگستری ما توضیحاتی دادند مبنی بر اینکه شش هزار نفر دستگیر شدند 16هزار نفر هم تحت تعقیب هستند و هیچ بازداشتی دیگری نیست . تقریبا 40هزار نفر از کارکنان دولتی هم به حالت تعلیق در آمده اند که تحقیقاتی در موردشان صورت می گیرد و در صورت اثبات جرم از کار برکنار می شوند . اکثریت اینها هم نیروهای مسلحی هستند که به صورت مستقیم در کودتا نقش داشتند . گروه « فتو » در دهها سال توانستند به نحوی در نهادهای حکومتی نفوذ کنند به ویژه در وزارت دادگستری این نفوذ بیشتر بود و در قسمت هایی از وزارت کشور و سیستم امنیتی و نیروهای مسلح هم رخنه کردند  البته نشانه های این نفوذ سه سال قبل دیده شده بود و از آن زمان مقامات ما برخی تدابیر را در دستور کار داشتند . در رسانه ها ممکن است برخی اطلاعات اشتباه وجود داشته باشد برخی رسانه ها می گویند چگونه ممکن است در یک شب ده هزار نفر را بازداشت کنند و شاید یک برنامه ریزی از قبل بوده باشد اما واقعیت این است که در این مدت سه ساله همه مقامات در حال تحقیقات بودند  ولی فکر نمی کردند این گروه با نفوذ در نیروهای مسلح کودتا راه بیندازند . سوال این است که این برخوردها امکان دو قطبی شدن ترکیه را دارد یا نه ؟ برعکس این اتفاق یکپارچگی را در کشور ایجاد کرده است چون فتح ا... گولن و حامیانش یک اقلیت کوچکی در ترکیه هستند و اگر طرفداران زیادی داشتند حزب ایجاد می کردند ولی با توجه به اینکه اینها می دانند از سوی مردم جایگاهی ندارند سعی کردند با نفوذ در داخل این قلعه را فتح کنند.

 

 

ما هر وقت با مخاطبین خود صحبت می کنیم حرفهای آنها را به صورت یک داده در نظر می گیریم و در دیدارهای رسمی تا زمانی که برعکس آن اتفاق نیفتاده قبول نمی‌کنیم . ادعاهای زیادی در مورد آمریکا شده است طبیعتا اینکه گولن 17سال است که در آمریکا زندگی می کند به این ادعاها دامن می زند . با صحبت هایی که رییس جمهور ما با اوباما یا دیگران داشته گفته اند که ما با کودتا هیچ ارتباطی نداریم و از دولت و ملت ترکیه حمایت می کنیم . ما هم اینها را به صورت صحیح و درست تلقی می کنیم مگر اینکه دلیلی خلاف اینها را ببینیم .

 

طبیعتا دیدگاهی که آمریکایی ها و اروپایی ها داشتند مقداری ما را رنجیده خاطر کرد . بعضی کشورها مثل ایران ، روسیه و قطر سریعا با نشان دادن حسن نیت خود در این رابطه گفتند که در کنار شما هستیم اما آمریکا و اروپا دیرتر واکنش نشان دادند . به ویژه اینکه کشورهای غربی به جای اینکه در کنار دموکراسی باشند و حمایت کنند به دنبال فرجام افراد دخیل در کودتا بودند که تعجب ما را در پی داشت .

 

اروپا و غرب که همواره از دموکراسی و حقوق بشر دفاع می کردند وقتی در حمایت از کسانی که خلاف حقوق بشر عمل کرده و روند دموکراسی را مختل کردند وارد شدند ما را در وضعیت دشواری قرار دادند که نمی توان خیلی در مورد آن سخن گفت . ما طبیعتا واکنش خود را در مورد کشورهایی که حمایت نکردند خواهیم داشت .

 

دورانی که در پیش است به صورت یک تست در روابط ترکیه و آمریکا خواهد بود . زیرا خود فتح ا... گولن 17سال است که در آمریکا زندگی می کند و ما قبلا پرونده هایی در مورد گولن به آمریکا داده بودیم و بعد از کودتا هم پرونده نقش گولن در کودتا هم به مقامات آمریکایی داده شده است تا او را دادگاهی کنیم و تحویل بگیریم . طبیعتا نگاهی که آمریکا به این موضوع خواهد داشت در روابط آینده ما تاثیر زیادی دارد .

 

 

نکته اصلی در این تماس تلفنی این بود که ایران و ترکیه علاوه بر روابط خوب دوجانبه  باید در مسائل منطقه هم در کنار یکدیگر باشند زیرا اتفاقات منطقه و عدم ثبات را بدون همکاری نمی توانیم رفع کنیم . در این جا مهمترین مساله سوریه است و طبیعتا می دانید که در مورد سوریه ایران ، روسیه ، ترکیه و سایرین باید روند خوبی در پیش بگیرند . در این تماس این گفتگوها مطرح شد . در همین زمینه هم می خواهیم با روسیه همکاری بهتری داشته باشیم و می خواهیم کشورهای دیگری را هم دخیل کنیم که طبیعتا کشورهایی مثل ایران یا قطر یا کشور دیگری که بتواند تاثیر مثبت بگذارد می توانند دخیل شوند .

 

 

به صورت منحصر به این موضوع و اینکه سه نفری صحبت کنند نبوده است . من دوست ندارم سوء تفاهم شود و کشورهای دیگر را طرد کنیم . البته نفوذ ایران در سوریه بسیار مشخص است و ترکیه هم 911 کیلومتر با سوریه مرز دارد و روسیه هم یک حضور نظامی در سوریه دارد . طبیعتا این سه کشور و سایر کشورهای داخل و خارج منطقه می توانند اتفاقات خوبی را در صورت همکاری در سوریه ایجاد کنند .

 

 

ما در این زمینه همیشه شفاف بودیم . بر این باور هستیم که اسد نمی تواند نقشی در آینده سوریه داشته باشد و اگر به دنبال ثبات و وحدت در سوریه باشیم باید حتما اسد کنار برود .

 

 

در این رابطه یک سری اسناد در مجامع بین المللی به تصویب رسیده مثل توافق ژنو و توافق وین که در اینها دولت انتقالی پیش بینی شده است . ترجیح ما این است که اسد همین فردا برود اما در این دولت انتقالی و برای مدت کوتاهی می تواند باشد و سهم کمی در این دولت داشته باشد اما در آن زمان هم اصل امتیازات و اختیارات باید بر عهده دولت انتقالی باشد که این موضوع در این اسناد آمده و ایران هم اعتراضی نداشته است .

 

 

این هیچ تضادی ندارد چون دو موضوع متفاوت است . در ترکیه یک حکومت مشروع است و یک گروهی ایجاد شده که می خواهند این حکومت مشروع را به پایین بکشند و تمامی احزاب ترکیه در برابر این گروه مقاومت کردند اما در سوریه از چند سال قبل مردم صدای خود را برای گرفتن حقوق دموکراتیک بلند کردند آن زمان روابط ما با اسد بسیار خوب بود و توصیه کردیم که اسد به خواسته های مردم احترام بگذارد تا در راس حکومت بماند اما اسد در برابر مردمی که دنبال حقوق دموکراتیک خود بودند با سلاح ایستاد . در این شرایط می توانیم بگوییم اسد نماینده مردم سوریه است ؟ بیش از 400هزار نفر جان خود را از دست دادند و نیمی از مردم سوریه آواره شده اند . اگر بخواهیم در این رابطه یک روند موازی میان ترکیه و سوریه در نظر بگیریم به نظرم اشتباه است .

 

 

آیا کسی که مردم خود را در بازارها و بیمارستان ها بمباران می کند در آینده دموکراتیک آن کشور جایگاهی می تواند داشته باشد ؟ طبیعتا نمی تواند .

 

 

من هیچ اطلاعی در این خصوص ندارم و نمی دانم مقامات ترک و سوری با هم دیدار داشته اند چون اگر بود حتما ما خبردار می شدیم .

 

 

بعد از اتفاقات کودتا یک سری انتظاراتی شکل گرفت که گویا ترکیه اشتباهات بزرگی در سیاست خارجی داشته و این کودتا درس بزرگی برای ترکیه است .

 

طبیعتا می دانید که سیاست خارجی هیچ کشوری تغییر ناپذیر و ثابت نیست آن هم در منطقه ما که تحولات زیاد است باید با این تغییرات سازگاری داشت . نگاه ما به منطقه شفاف است و نمی خواهیم کسی را مقابل خودمان قرار دهیم.

 

در اکتبر گذشته هم که بحران جنگنده میان ترکیه و روسیه اتفاق افتاد همواره دست خود را به سوی روسیه دراز کرده بودیم اما فرصت ایجاد نشد . ایران هم که بحثش جداست و به خاطر تبادلات فرهنگی که داشتیم همواره  با ایزوله شدن ایران مخالف بودیم .

 

در رابطه با سوریه هم سیاست ترکیه کاملا واضح است .می خواهیم در سوریه سیستم مدیریتی باشد که بتواند تمامی مردم سوریه را مدیریت کند . سیستمی که با شیعه و سنی و ترکمن و ... کار کند . فکر نمی کنیم با سایر کشورها برای رسیدن به این اهداف تضادی داشته باشیم . مهم راههای رسیدن به این اهداف است که باید برای این موضوع به کشورهای دیگر منطقه نزدیک شویم . این روزها بسیار اهمیت دارد .

 

چند روز قبل در باکو یک جلسه سه نفره میان ایران و آذربایجان و روسیه بود و روحانی با پوتین صحبت کرد و فردای آن رییس جمهور ما با پوتین دیدار کرد و وزیر خارجه ایران به ترکیه آمد و بعد از آن می توانیم شاهد سفر اردوغان به تهران باشیم . در مجموع فضای مثبتی ایجاد شده که باید به نفع منطقه از آن استفاده کرد .

 

 

من از چنین توضیحاتی که قرار بوده ایشان بدهند اطلاعی ندارم .

 

 

به نظرم در مورد ایران و ترکیه مشکل غیرقابل حلی وجود ندارد . قضیه سوریه تا بی نهایت ادامه پیدا نخواهد کرد . ممکن است مشکلاتی در منطقه داشته باشیم اما در روابط دو جانبه مشکلی نداریم . در مورد اینکه چه کسی در سوریه تروریست هست یا نیست گروه هایی که نهادهای بین المللی تروریست می دانند از نظر ما هم تروریست هستند. گروه هایی مثل القاعده، داعش و النصره  جزو اینها هستند . شکی نداریم که برخی گروههای کرد که زیر شاخه پ ک ک محسوب می شوند نیزتروریست هستند .

 

اگر سوریه یک شرایط عادی داشت هر گروهی که سلاح در دست می گرفت تروریست بود اما در حال حاضر در سوریه بزرگترین ترور را خود رژیم حاکم انجام می دهد. در مورد روابط ما با اسراییل این را بدانید که ما هیچ رابطه ای با هیچ کشوری نداریم که بخواهد علیه کشور دیگری باشد. اگر روابط ترکیه و اسراییل عادی شده به معنی کاهش روابط ترکیه با ایران یا سایر کشورهای اسلامی نیست. در مورد دیگر روابط ما نیز همین نگاه را داریم. روابطی که ایران می تواند با هر کشوری داشته باشد ما را از هم جدا نمی کند . این را صفر و یکی و با حاصل جمع صفر نمی دانیم . متاسفانه ترکیه اتهامات خیلی بدی را در رابطه با داعش تحمل کرده است . امروزه برای مبارزه کردن با تروریست اگر همکاری بین المللی نباشد کاری نمی توانیم بکنیم .

 

متاسفانه تروریست ها باهوش شدند و به عنوان توریست وارد می شوند و عملیات تروریستی انجام می دهند . سال گذشته  41.5 میلیون توریست خارجی به ترکیه آمده است که متاسفانه میان اینها تروریست ها هم وجود دارند که برای جنگیدن در سوریه از اروپا می آیند .

 

ما به دوستان اروپایی می گفتیم که باید در زمینه اطلاعاتی همکاری بیشتری داشته باشیم تا این افراد دستگیر شوند اما دوستان اروپایی هر وقت داعش اقداماتی در بلژیک و فرانسه و ... انجام داد بحث همکاری را مطرح کردند اما در حال حاضر یک همکاری خوبی وجود دارد .

 

 

با ایران هم سازمان های اطلاعاتی مربوطه همکاری دارند . البته یک سری حکومت های اروپایی در این مسیر حساسیت لازم را ندارند . کسی که در فرانسه سر کشیش را بریده بود ما تشخیص داده بودیم که در چه تاریخی در مرز ترکیه بوده و وارد فرانسه شده است اما مقامات فرانسه طرف را آزاد کردند و او هم مرتکب جنایت شد . یک فردی را دو بار از مرز خود اخراج کردیم اما بعد از چند ماه به صورت قانونی وارد کشور شد . مساله این است که به تنهایی نمی توانیم همه مشکلات را حل کنیم . بین کشورهای همسایه به ویژه در حوزه امنیتی همکاری اثر مهم تری دارد زیرا عدم ثبات در یک کشور به دیگران هم سرایت می کند .

 

 

مبادلات ما با تحریم ها خیلی تحت تاثیر قرار گرفت و در حالی که پیش از تحریم ها به حدود 22.5 میلیارد دلار رسیده بود در سال گذشته به 10میلیارد دلار کاهش یافت اما امیدواریم امسال تحرک بهتری را شاهد باشیم .

 

بعد از برجام جو بسیار مثبتی ایجاد شده و ما می خواهیم در روابط تجاری ایران و ترکیه تنوع داشته باشیم  که برجام می تواند عامل بسیار مهمی باشد .

 

روابط با ایران را تنها در حوزه تجاری نمی دانیم و ترک ها ایران را کشوری می بینند که می توان در آن سرمایه گذاری کرد . در ترکیه بازار در دست بخش خصوصی است اما در ایران بیشتر کارها را دولت انجام می دهد. ما همیشه در سطح مدیران دو کشور دنبال روابط راحت تر تجار و سرمایه گذاری هستیم هرچند که با وجود برداشته شدن تحریم ها هنوز مشکلاتی به ویژه در قسمت بانکی وجود دارد .

 

 

«هالک بانک »به عنوان یک بانک بزرگ دولتی حتی در زمان وجود تحریم ها هم با ایران فعالیت می کرد و همچنان همکاری دارد و در حال اقداماتی هستیم تا دو بانک بزرگ دیگر هم با ایران کار کنند حتی در این فکر هستیم که بانک های ایرانی به سمت ترکیه بیایند .

 

من 49 سال دارم و حدود دو سال است که در ایران هستم و با خانواده در ایران زندگی می کنم.

 

 

واقعیت این است که من جم تی وی را اصلا ندیدم اما می دانم که سریال های ترکی طرفداران زیادی دارند. علاوه بر ایران در خاورمیانه  ،اروپای شرقی، شوروی سابق و آمریکای لاتین این سریال ها دیده می‌شوند و الان سریال های ترکی به عنوان یکی از اقلام صادراتی ما محسوب می شوند . مباحثی که گفتید در ترکیه هم مطرح شده و در ترکیه نیز این انتقاد هست که برخی از این سریال ها به بافت خانوادگی ما نمی خورد اما در ترکیه هیچ محدودیتی در این رابطه نیست .

 

کانالهای بسیاری داریم که برخی بسیار اصولگرا و محافظه کارانه هستند و برخی هم نگاه لیبرال دارند و هر کس دوست دارد می بیند و هرکس نمی خواهد نمی بیند . من فکر می کنم این راه درست است واگر برادران ایرانی ما هم نمی پسندند نگاه نکنند ضمن اینکه یک سری سریال ها موضوعات تاریخی و مذهبی را دارند . البته خودم شخصا سریال نمی بینم و فرصت هم ندارم اما باید به صورت مثبت نگاه کنیم .

نکته پایانی اگر هست بفرمایید.