به گزارش مشرق، دولت یازدهم در ابتدای فعالیتش بر نقدپذیری تکیه کرد و حتی گفت: «دولت تدبیر و امید از نقد استقبال کرده و مردم را دعوت به نقد سازنده درباره فعالیت‌ها و عملکرد خود می‌کند و این آزادی نقد ادامه خواهد داشت»، اما آن طور که صاحب نظران مطرح می کنند، بعد از گذشت سه سال این وعده به سرانجام نرسیده است.
در همین ارتباط با حمیدرضا ترقی، عضو شورای مرکزی حزب مؤتلفه اسلامی به گفتگو پرداخته ایم، هم اکنون این مصاحبه را پیش رو دارید و از نظر می گذرانید.
*به اعتقاد شما دولت یازدهم تا چه میزان توانست در عمل به وعده نقدپذیری خود و استقبال از نقد درست عمل کند؟
حقیقت امر این است که وقتی به پرونده دولت یازدهم نگاه می کنیم بازخوردهای مثبتی را در حوزه نقدپذیری دریافت نمی کنیم زیرا این دولت به معنای واقعی کلمه نقدپذیر نبود و هرکس هم خلاف این نظر را داشته باشد یا به خوبی این مسئله را رصد نکرده و یا آگاهی لازم نسبت به مؤلفه های نقد و نقادی ندارد.
ما هنوز فراموش نکرده ایم که چگونه این دولت با منتقدان خود رفتار کرد، بیان الفاظ ترسو و بزدل و بی سواد نمونه های کوچکی از بدرفتاری و بیان کلمات زشتی است که رییس دولت در خطاب قرار دادن منتقدان خود از آنها بهره گرفت. چنین رفتارهایی وقتی از رییس جمهور سر بزند یعنی اینکه نتوانسته به وعده خود در زمینه نقدپذیری عمل کند و در عین حال در برابر نقدها تحمل پذیرش و شنیدن ندارد.
رسانه های بسیاری از زمان آغاز به کار دولت یازدهم تاکنون به علت نقدهایی که نسبت به دولت یازدهم داشته اند، از امتیازات یارانه مطبوعات محروم شده و حتی دولت علیه مدیران مسئول این رسانه ها شکایت کرده و به دادگاه کشانده شده اند. بنابراین ملاحظه می کنید که این دولت بر سر مواضع و اصول رفتاری خود ایستاده و به هیچ کس این اجازه را نداده و نمی دهد که دولت را مورد نقد قرار دهد. تاکنون که این وعده روی زمین مانده است، امیدواریم در فرصت باقی مانده به این وعده عمل شود. البته تحقق این امر مستلزم این است که دولت، نگاه خود را به موضوع نقد و نقادی تغییر دهند.
*نقدهای گسترده ای در شبکه های اجتماعی نسبت به دولت یازدهم صورت می گیرد، به همین علت در بسیاری از مواقع دولت عنوان می کند باتوجه به نقدهایی که آزادانه در این شبکه ها علیه دولت صورت می گیرد پس می توان این نتیجه گیری را کرد که دولت یازدهم نقدپذیر است، ارزیابی شما از این مسئله چیست؟
خیر نمی توان اینگونه به مسئله نگاه کرد، ضمن اینکه چنین برداشتی از این قضیه به معنای این است که به موضوع از بدترین زاویه ممکن نگاه کنیم. پر واضح است که دولت یازدهمی سعه صدر کافی را در زمینه نقد نداشته اند و طبعا وقتی کسی ایرادی دارد، نمی گوید من این ایراد را دارم، سعی می کند از آن فرار کند. اما به طورکلی باید گفت این دولت به این علت که می خواهد از شبکه های اجتماعی در راستای اهداف و تبلیغ عملکرد خود استفاده کند، و به این دلیل که فضای مجازی را دستاورد خود در حوزه جذب قشر خاکستری جامعه می داند، به دنبال سرکوب این فضاها و برخورد با منتقدان در شبکه های اجتماعی نیست.
در واقع دولت یازدهم در حال تحمل شبکه های اجتماعی است تا بتواند به این وسیله دستاوردهای دوران خود را بزرگ نشان دهد.
درصد نقدپذیری دولت نهم و دهم نسبت به دولت فعلی بالاتر بود
*دولت یازدهم در مقایسه با دولت های گذشته به ویژه دولت نهم و دهم تا چه میزان نقدپذیر بوده است؟
ببینید در مجموع نمی توان در رابطه با نقدپذیری این دولت حرفی را به میان آورد زیرا پر واضح است که این دولت با نقد و نقادی بیگانه بوده و بیگانه هست، بنابراین نباید با ساده انگاری مسئله فقط به وعده ها نگاه کرد باید عملکرد افراد را مورد بررسی و ارزیابی جدی قرار داد. اما در رابطه با سوال باید گفت که درصد نقدپذیری دولت نهم و دهم نسبت به دولت فعلی بیشتر و بالاتر بود. در واقع دولت نهم و دهم تحمل نقد داشت و چنین شاخصه ای در دولت یازدهم علیرغم وعده هایی که داده بود، مشاهده نمی شود.
*باتوجه به برآوردها و بررسی هایی که در حوزه نقدناپذیری دولت صورت گرفته و حالا مشخص شده که این دولت نقد ناپذیر است، چگونه است که دولت وعده ای در این حوزه داده است و بعد در عمل به آن مصمم نیست؟
ببینید همه دولت ها پیش از اینکه بر سر کار بیایند چون ارزیابی دقیق و درستی از وضعیت ندارند، گمان می کنند که می توانند به وعده های خود عمل کنند بنابراین وعده های متعددی در حوزه های مختلف از سر می دهند به همین علت است که معمولا از کاندیداها خواسته می شود، از وعده هایی سخن بگویند که می توانند آنها را به درستی اجرایی کنند. به گمان من آقای روحانی فکر نمی کردند که بعد از ورود به عرصه عمل تا به این حد در برابر نقدهای صورت گفته صبر و تحمل خود را از دست بدهند. به همین دلیل است که در عمل به این وعده تا حدود زیادی ناکام مانده اند.
تصور من این است که هر دولتی وقتی بر سر کار می آید باید میزان صبر و تحمل خود را ارتقاء دهد وگرنه دچار مشکلات متعددی خواهد شد و نمی تواند کارهای دولت را به پیش ببرد. دولت خادم ملت است لذا باید توان شنیدن نظرات و نقدها را داشته باشد.
از سوی دیگر در رابطه با سایر علت های نقدناپذیری این دولت می توان گفت که تیم رسانه ای آقای روحانی قوی نیست و در مجموع ضعیف است به همین دلیل وقتی نقدی صورت می گیرد، قادر به پاسخگویی نیستند برای همین دولت یازدهمی ها این چنین از نقد فراری هستند و نقد را زیرسوال می برند درحالی که این امر روا نیست و باید نقد وجود داشته باشد، ما هم قبول داریم که نقد باید سازنده و منصفانه باشد اما مسئله این است که دولت یازدهم چنین نقدی را هم برنمی تابد و این امر علامت سوال بزرگی را در ذهن همگان به ویژه نخبگان ایجاد کرده است.
تمرین نقدپذیری در دولت
*این مسئله نقدناپذیری دولت و عدم تحقق این وعده چه تاثیرات و پیامدهای منفی به دنبال دارد؟
مهمترین پیامد و اثر منفی این مسئله کاهش سرمایه های اجتماعی دولت یازدهم است، و این امر به نفع دولت به ویژه شخص رییس جمهور نیست زیرا سرمایه های اجتماعی مهمترین سرمایه یک دولت است و اگر از دست برود دچار خسارت می شوند. طبعا هیچ دولتی هم تمایل ندارد سرمایه های اجتماعی خود را از دست بدهد ولی اگر روند عدم پذیرش انتقاد صاحب نظران ادامه داشته باشد، همین اتفاق ناخوشایند رخ خواهد داد.
نکته ای که باید مدنظر قرار داد این است که دولت ها باید نقدپذیری را تمرین کنند و این مسئله را به عنوان یک رویه عادی بپذیرند زیرا همین انتقادهاست که به روند سازندگی شتاب و سرعت می بخشد.
