سرویس اقتصاد مشرق - بهمن‌ماه سال گذشته هم‌زمان با سفر حسن روحانی به فرانسه، توافق خرید 118 هواپیمای ایرباس توسط ایران امضا شد.

این توافق از جانب مسئولان دولتی، توافقی تاریخی قلمداد شد و رسانه‌های زنجیره‌ای حامی دولت نیز آن را یکی از اولین گشایش‌های برجام خواندند.

در آن روزها، مسئولان دولتی در آستانه انتخابات مجلس، به گونه‌ای بر خرید 118 ایرباس مانور می‌دادند که افکار عمومی تصور می‌کرد به زودی ناوگان هوایی کشور شاهد ورود ده‌ها هواپیمای نو و پیشرفته فرانسوی خواهد بود و ناوگان فرسوده کشورمان احیاء خواهد شد.

به عنوان مثال، طبق وعده عباس آخوندی باید طی 20 روز این خرید نهایی می‌شد. حدود سه هفته پس از اعلام خرید 114 فروند ایرباس از فرانسه (که در ادامه 4 فروند دیگر به آن اضافه شد) آخوندی در یک برنامه تلویزیونی گفت: خرید 118 هواپیمای ایرباس به ارزش 10.5 میلیارد دلار امضا شد که این اقدام گامی بزرگ در جهت تحول ناوگان هوایی کشور است. دو طرف 20 روز کاری مهلت دارند تا به قرارداد نهایی دست یابند.

پرورش مدیرعامل هما یک روز بعد از آخوندی از تأمین فاینانس هواپیماهای ایرباس توسط بانک‌های اروپایی خبر داد و گفت: ‌5 تا 8 فروند از هواپیماهای نو خریداری شده از ایرباس طی ماه‌های باقیمانده از سال 2016 میلادی تحویل هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران می‌شود.

10 بهمن‌ماه سال گذشته قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌الملل با بیان اینکه تا پایان اسفندماه 94 حداقل یک فروند هواپیما ایرباس ۳۳۰ وارد کشور می‌شود، گفت: تا یک سال آینده احتمالاً ۱۵ فروند ایرباس تحویل کشور می‌شود، البته هنوز ارزش کل قرارداد با ایرباس به طور دقیق مشخص نیست، زیرا قیمت‌ها باید در زمان ساخت بر اساس امکاناتی که طرف ایرانی برای هرکدام از هواپیماها انتخاب می‌کند، تعیین شود.

با پایان یافتن سال 94 و عدم تحقق وعده ورود اولین سری از هواپیماهای ایرباس، مشخص شد که تمام تبلیغات قبل از انتخابات مجلس، واهی بوده است. چون بعد از عید به‌تدریج مسئولان دولتی با صراحت بیشتری گفتند که هنوز قراردادی با شرکت ایرباس امضا نشده و آنچه تاکنون بر آن مانور می‌شد، صرفاً یک تفاهم‌نامه مقدماتی بوده است.

به عنوان مثال،‌22 فروردین بود که عباس آخوندی وزیر راه از آنچه در سفر روحانی به فرانسه امضا شد با عنوان پیش‌قرارداد یاد کرد و از نهایی شدن قرارداد ایرباس در آینده‌ای نزدیک خبر داد.

چندی بعد مسئولان دولتی اعتراف کردند که شرکت ایرباس برای فروش هواپیما به ایران باید مجوز خزانه‌داری آمریکا را داشته باشد. پس از آن، مسئولان دولتی هر بار وعده می‌دادند که به زودی مجوز خزانه‌داری آمریکا دریافت می‌شود.

مدتی بعد هم بحث خرید هواپیما از شرکت آمریکایی بوئینگ پیش آمد که گفته می‌شود در راستای امتیاز دادن به آمریکایی‌ها برای اخذ مجوز خرید ایرباس صورت گرفته است.

با وجود وعده‌های مذکور، موضوع خرید هواپیما از ایرباس همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. تنها مشخصه این خرید، وعده‌های پیاپی مسئولان مربوطه برای نهایی شدن قرارداد خرید با فرانسوی‌ها و ورود اولین سری از ایرباس‌هاست.

اوایل تیرماه وزیر راه و شهرسازی در یک برنامه تلویزیونی از پیشرفت مذاکرات مثبت با مسئولان ایرباس خبر داد و گفت:‌ تا امروز بیش از 10 هیئت در رده‌های ارشد به مذاکراتی برای مباحث مهمی همچون تنظیم قرارداد دریافت قطعات داخلی، موتوری، خدمات پس از فروش و امکانات رفاهی داخل هواپیماهای مورد معامله از ایرباس در حال مذاکره بوده و هستند که احتمال می‌رود 3 یا 4 هفته آینده نتایج این مذاکرات قطعی شود.

وی در مورد انتخاب فاینانسور این قرارداد افزود: تا چهار هفته آینده سرمایه‌گذار یا سرمایه‌گذاران اصلی قرارداد قطعی و معرفی خواهند شد. ایرباس هم باید مجوزهای خودش را از آمریکا اخذ کند که البته مذاکرات اولیه آنها هم با موفقیت به پایان رسیده است.

در حالی تمام وعده‌های مسئولان ذی‌ربط در وزارت راه و شهرسازی برای نهایی شدن قرارداد خرید هواپیما از ایرباس یکی پس از دیگری رنگ‌باخته که چندی پیش یکی از مقامات دولتی از ورود تعدادی هواپیمای ایرباس به کشور تا پایان شهریور خبر داد. اکنون شهریورماه هم به پایان رسید و خبری از ایرباس نشد.

سرانجام روز یکشنبه این هفته وزیر راه و شهرسازی گفت: محدودیت‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا تنها مانع خرید هواپیماست و رفع محدودیت‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا سبب می‌شود مذاکرات ما برای خرید هواپیما به نتیجه برسد.

«عباس آخوندی» افزود: امیدوارم این محدودیت‌ها به زودی برطرف شود تا ما بتوانیم نسبت به خرید هواپیما اقدام کنیم.

مشخص نیست عبارت «به زودی» چه زمانی درباره بزرگترین خرید خارجی ایران محقق خواهد شد؟