سرویس فرهنگ و هنر مشرق- اصطلاح ژاپنی «شانبارا»(chanbara) به رده‌ای از فیلم‌های ژاپنی اشاره دارد که با عنوان «فیلم‌های سامورایی» می‌شناسیم. این ژانر سینمایی را می‌توان تقریباً معادل سینمای وسترن و فیلم‌های پر زرق و برق غرب و به ویژه هالیوود به شما آورد. از نظر تاریخی هم، این فیلم‌ها به دوران توکو گاوا(حدود 1600 تا 1868/ 1979 تا 1247) مربوط می شود. نخستین فیلم‌های سامورایی ژاپنی بیشتر روی داستان پردازی تمرکز داشتند تا خلق صحنه‌های هیجان انگیز؛ اما پس از جنگ دوم جهانی شاهد صحنه‌های اکشن بشتر، فضاهای تاریک‌تر و شخصیت‌های خشن‌تری در این گونه از فیلم‌ها بودیم به نظر بسیاری از منقدان این ژانر در فیلم‌های «آکیرا کوروساوا» به اوج رسید. کوروساوا، چه از نظر دیداری و مسائل فنی وچه از نظر طراحی داستان و شخصیت سبک ویژه‌ای برای فیلم‌های سامورایی ایجاد کرد. سامورایی‌های او اغلب انسان‌های تنهایی بودند که ترجیح می‌دادند مهارت شمشیر زنی‌شان را پنهان کنند. فیلم‌های سامورایی پس از دهه‌ی 1970/1349 همراه با افول سینمای ژاپن، از رونق افتادند؛‌ اما بعد از پایان قرن بیستم برخی فیلم‌سازان شرقی موفق شدند بار دیگر این ژانر را زنده کنند. در این مطلب تعدادی از بهترین فیلم‌های سامورایی را در دوره‌های اوج این ژانر سینمایی انتخاب کرده‌ایم.

 

 

 

 

 

کارگردان: آکیرا کوروساوا

بازیگران اصلی: توشیرو میفونه، تاکاشی شیمورا

فیلم حماسی سه ساعته‌ی کوروساوا-که احتمالا مشهورترین فیلم‌ سامورایی سینما هم هست- داستان گروهی از رونین‌ها(سامورایی‌های بدون ارباب) را روایت می‌کند که می‌خواهند از دهکده‌‌ای کوچک در برابر دسته‌ی غارتگران محافظت کنند. موفقیت بی‌نظیر فیلم باعث شد کارگردانان زیادی از این فیلم الهام بگیرند. به عنوان مشهورترین نمونه می‌توان به «هفت دلاور» به کارگردانی «جان استرجز» اشاره کرد.

سامورایی اصلی: مردم دهکده، هفت سامورایی مزدور را اجیر می‌کنند که هر کدام توانایی‌های خاص خودشان را دارند. «کامبئی شیمادا»(Kambei Shimada) رهبر باتجربه‌ی آن‌هاست که دهکده و سامورایی‌ها را برای جنگ آماده می‌کند. شیمادا با بررسی وضعیت جغرافیایی دهکده به این نتیجه می‌رسد که برای محافظت از دهکده به هفت سامورایی نیاز است.

دلیل اهمیت: کوروساوا در این فیلم مفهوم و اسطوره‌ی «سامورایی وفادار و کم توقع» را به بازی گرفته است. سامورایی‌های فیلم، اصول قدیمی و سنتی شرافت و وظیفه عمل می‌کنند. دست آخر با این که دهکده از دست غارت گران نجات می‌یابد، اما انگار سامورایی‌ها در دستاوردهای این پیروزی سهمی ندارند.

 

 

کارگردان: تاکاشی میکه

 

بازیگران اصلی: کوجی باکوشو، تاکابوکی یامادا

داستان فیلم در ژاپن میانه‌های قرن نوزدهم می‌گذرد. شینزائمون مأمور می‌شود برادر ناتنی شوگان، ناریتسو گو را به قتل برساند. ناریتسو گوفئودالی ظالم، سخت گیر و سادیست است و از لحاظ سیاسی در حال قدرتمند شدن ناریستو گو قرار گرفته است شوگان بعدی باشد و در نتیجه منطقی است که برای حفظ آرامش کشور، به قتل برسد.

سامورایی اصلی: «شینزائمون» یک سامورایی جنگ دیده است. مسئولیت کشتن ناریتسو گو به عهده‌ی او قرار می‌گیرد. شینزائمون تصمیم می‌گیرد 12 شمشیر زن دیگر را برای انجام این مأموریت به خدمت بگیرد.

دلیل اهمیت: با توجه به حضور 13 سامورایی، این فیلم از نظر شخصیت پردازی و ارائه‌ی جزئیات فردی کامل و بی‌نقص نیست. اما از نظر جلوه‌های بصری و صحنه‌های پر زد و خورد، «13 آدم کش» فیلمی قوی است «تاکاشی میکه» کارگردان فیلم، توانست با این فیلم یکی از ژانرهای سینمایی قدیمی را زنده کند بدون آن که لازم باشد هیچ کدام از مظاهر و مؤلفه‌های این ژانر را قربانی کند.

 

 

کارگردان: آکیرا کوروساوا

 

بازیگر اصلی: توشیرو میفونه

 

یوجیمبو یکی از فیلم‌های سامورایی کلاسیک کوروساوا است که فیلمنامه‌ای جذاب دارد و پر از صحنه‌های شمشیر بازی است، یک سامورایی سرگردان از دهکده‌ای سر در می‌آورد که مردمش میان دو گروه سامورایی گیر افتاده‌اند. سامورایی به استخدام هر دو طرف در می‌آید و در نهایت این دو گروه را به جان هم می‌اندازد.
سامورایی اصلی: «توشیرو میفونه» نقش سامورایی بی نام را بازی می‌کند که درست پیش از ورودش به دهکده نام کوواباتکه سانجورورا برای خودش انتخاب می‌کند. شخصیتی مرموز که وارد شهر می‌شود، عدالت را برقرار می‌کند و از آن جا می‌ رود. این سامورایی به سرعت به الگویی برای شخصیت‌های فیلم‌های وسترن تبدیل شد.
دلیل اهمیت: یوجیمبو شاید به اندازه‌ی «هفت سامورایی» حماسی و شکوهمند نباشد اما صحنه‌های نبرد آن به اوج هیجان می‌رسد. این فیلم بعدا سرمشق« سرجیو لئونه» برای ساختن «به خاطر یک مشت دلار» شد.

 

 

Ghost Dog: The Way of The Samurai

 

کارگردان: جیم جارموش

 

بازیگر اصلی: فارست ویتاکر

 

فیلم« گوست داگ» به معنای دقیق کلمه یک فیلم سامورایی نیست اما جیم جارموش در این فیلم داستان آدم کشی تنها و شمشیر زنی عجیب و غریب را روایت می‌کند که در اصل نامه‌ای عاشقانه به ژانر فیلم‌های سامورایی به حساب می‌آید.
سامورایی اصلی: «فارست ویتاکر» انتخاب خوبی برای بازی در نقش «گوست داگ» بود: قاتلی کبوترباز که منش، عقاید و شیو‌ه‌ی سامورایی‌های قدیمی را در پیش گرفته است. از مهارتش در شمشیرزنی گرفته تا فرمان‌ّبری بی‌چون و چرا از اربابش، گوست داگ یک سامورایی واقعی است. حتی وقتی گوست داگ می‌فهمد ارباب می‌خواهد او را از سر راه بردارد، در وفاداری‌اش خدشه‌ای ایجاد نمی‌شود.
دلیل اهمیت: گذشته از مضمون‌ها و حال و هوای مدرن فیلم «گوست داگ» روح تازه‌ای در ژانر فیلم‌های سامورایی دمید. اکثر تم‌های فیلم‌ را می‌شود مستقیماً در فیلم‌های سنتی این ژانر دید مضمون‌های وفاداری و عمل به وظیفه در پیش زمینه قرار دارند و با کمدی خاص جارموش ترکیب شده‌اند.

 

 

 

 

 

The Hidden Blade

 

کارگردان:‌ یوجی یامادا

 

بازیگران اصلی: ماساتوشی ناگاسه، تاکاکو ماتسو

 

به گزارش دانستنیها، فیلم تاریخی «یوجی یامادا» داستان یک سامورایی را تعریف می‌کند که می‌کوشد خودش را با ارزش‌های زندگی ژاپنی وفق دهد. آن هم در دورانی که جامعه‌ی ژاپن تغییرهای سختی را از سر می‌گذراند و می‌خواهد از جامعه‌ای فئودالی به جامعه‌ای مدرن تبدیل شود. «تیغ پنهان» فیلمی پرجزئیات و کم زد و خورد و تا حدودی شاعرانه است.
سامورایی اصلی: «کاتاگیری» سامورایی پایین‌رده‌ای است که میان اصول و قواعد اربابان فاسد سنتی و آینده‌ی ناروشن ژاپنی که به سوی ارزش‌های غربی می‌شتابد، گیر افتاده است. این کشمش تنها چالشی دورنی نیست و وقتی رهبر قبیله به او دستور می‌دهد یک سامورایی شورشی را بکشد، جنبه‌ای بیرونی به خود می‌گیرد.
دلیل اهمیت: «تیغ پنهان» ممکن است برای برخی علاقه‌مندان به سینما ضرباهنگی کند و خسته کننده داشته باشد، اما از آنجا که دوره‌ای حساس از تاریخ ژاپن را به تصویر می‌کشد، اهمیت دارد.